ان الحمد لله، نحمده و نستعینه و نستغفره و نعوذ بالله من شرور انفسنا و من سیات اعمالنا، من یهده الله فلا مضل له و من یضلل فلا هادی له، و اشهد ان لا اله الا الله و حده لا شریک له، و اشهد ان محمدا عبده و رسوله.
خداوند متعال با مبعوث نمودن پیامبر اکرم حضرت محمد(ص) به عنوان خاتم انبیاء، مهر اتمام بر رسالت نهاد، شکر گذار خداوند هستیم که ما را هم به عنوان امت آخرین پیامبر قبول فرماید. پیامبری که برای اثبات رسالت خود چه زحماتی کشید و چه رنج هایی دید، تمام زندگی خود را وقف دین مبین اسلام نمود و آن را بدون کم و کاستی به اتمام رساند. پس پیامبر خدا(ص) به گردن ما مسلمانان حق هایی دارد و وظیفه ما می باشد که آنها را انجام بدهیم، دراین مقاله به ده حق از حقوق پیامبر و چگونگی ادای آنها اشاره شده است که امیدوارم مورد استفاده خوانندگان عزیز قرار گیرد و با عملی نمودن آن از محبّان پیامبر(ص) محسوب شویم.
و اینک چگونگی ادای حق پیامبر:
۱- تصدیق پیامبر(ص):
مسلمانان باید پیامبر(ص) را در هر خبر و پیامی که اعلام کند، تصدیق کنند؛ زیرا می دانند او از جانب پروردگارش آمده و بر اساس وحی سخن می گوید. خداوند در سوره مبارکه نجم آیات ۳ و ۴ می فرماید: «وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَى» یعنی: «و از روی هوا و هوس سخن نمی‌گوید. آن (چیزی که با خود آورده است و با شما در میان نهاده است) جز وحی و پیامی نیست که (از سوی خدا بدو) وحی و پیام می‌گردد.» پس پیامبر خدا(ص) از روی احساس و هوا و هوس سخنی را به زبان نمی آورد.
۲- فرمانبرداری از پیامبر(ص):
خداوند درآیه ای از سوره مبارکه نور، هدایت ما را در گرو اطاعت و فرمانبرداری از پیامبر اعلام می دارد و می فرماید:
«قُلْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوا فَإِنَّمَا عَلَیْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَیْکُم مَّا حُمِّلْتُمْ وَإِن تُطِیعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ» (نور:۵۴) یعنی: «بگو: از خدا و از پیغمبر اطاعت کنید (اطاعت صادقانه‌ای که اعمالتان بیانگر آن باشد). اگر سرپیچی کردید و روی‌گردان شدید، بر او (که محمّد و پیغمبر خدا است) انجام چیزی واجب است که بر دوش وی نهاده شده است (و آن تبلیغ رسالت است و از عهده‌اش هم برآمده است و کار خود را کرده است) و بر شما هم انجام چیزی واجب است که بر دوش شما نهاده شده است (که اطاعت صادقانه و عبادات مخلصانه است) امّا اگر از او اطاعت کنید، هدایت خواهید یافت (و به خیر و سعادت جهان نائل می‌گردید. در هر حال) بر پیغمبر چیزی جز ابلاغ روشن و تبلیغ آشکار نیست (و به وظیفه خود هم عمل کرده است)».
در آیه دیگری خداوند اطاعت از پیامبر(ص) را همدوش اطاعت از خود قرار می دهد و می فرماید: «مَّنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ وَمَن تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً» (نساء:۸۰) یعنی: «هر که از پیغمبر اطاعت کند، در حقیقت از خدا اطاعت کرده است (چرا که پیغمبر جز به چیزی دستور نمی‌دهد که خدا بدان دستور داده باشد و جز از چیزی نهی نمی‌کند که خدا از آن نهی کرده باشد) و هر که (به اوامر و نواهی تو) پشت کند، (خودش مسئول است و باکی نداشته باش) ما شما را به عنوان مراقب (احوال) و نگهبان (اعمال) آنان نفرستاده‌ایم (بلکه بر رسولان پیام باشد و بس).»
۳- دوست داشتن پیامبر(ص) است:
امام بخاری و امام مسلم از پیامبر چنین نقل کرده اند: «حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ عُلَیَّهَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ صُهَیْبٍ عَنْ أَنَسٍ عَنْ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ح و حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَهُ عَنْ قَتَادَهَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: لَا یُؤْمِنُ أَحَدُکُمْ حَتَّى أَکُونَ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ»
یعنی: «هیچ کدام از شما ایمان کامل نخواهد داشت تا اینکه من را بیشتر از پدر و مادر، فرزند و تمام مردم دوست نداشته باشد.»
انس می گوید: هیچ چیزی به اندازه این سخن پیامبر(ص) که فرمود: (تو با کسانی خواهی بود که دوستشان داشته اید) ما را خوشحال نکرد. سپس می گوید: من دوستدار پیامبر(ص) ابوبکر و عمر(رض) هستم و امیدوارم به سبب علاقه ام به ایشان، در قیامت همراه و همدم آنان شوم.
۴- صلوات فرستادن بر پیامبر(ص):
خداوند در مورد صلوات فرستادن بر پیامبر دستور صادر فرموده و می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیماً» (احزاب:۵۶) یعنی: «خداوند و فرشتگانش بر پیغمبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! شما هم بر او درود بفرستید و چنان که باید سلام بگوئید.»
امام مسلم از پیامبر روایت می کند که فرمود: «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنْ صَلَّى عَلَیَّ وَاحِدَهً صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ عَشْرًا» یعنی: «رسول خدا فرمود: هر کسی یک بار بر من صلوات بفرستد، خداوند ده بار براو صلوات می فرستد.»
در روایتی دیگر از سنن الترمذی آمده است: «حَدَّثَنَا یَحْیَى بْنُ مُوسَى وَزِیَادُ بْنُ أَیُّوبَ قَالَا حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ الْعَقَدِیُّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ بِلَالٍ عَنْ عُمَارَهَ بْنِ غَزِیَّهَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ حُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ قَالَ:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: الْبَخِیلُ الَّذِی مَنْ ذُکِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ یُصَلِّ عَلَیَّ» یعنی: «بخیل کسی است که هر گاه نام من نزد او برده شود، بر من صلوات نفرستد.»
۵- زنده نگه داشتن یا زنده کردن سنتی از سنت های پیامبر(ص):
روایتی از سنن ابن ماجه آمده است: «حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ أَبِی شَیْبَهَ حَدَّثَنَا زَیْدُ بْنُ الْحُبَابِ حَدَّثَنَا کَثِیرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ عَوْفٍ الْمُزَنِیُّ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: مَنْ أَحْیَا سُنَّهً مِنْ سُنَّتِی فَعَمِلَ بِهَا النَّاسُ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا لَا یَنْقُصُ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْئًا» یعنی: «هر کسی سنتی از سنت های من را زنده کند و مردم به تبعیت از ایشان، به آن سنت عمل کنند، به اندازه آنها ثواب به ایشان می رسد و از اجر آنها هم کم نمی شود.»
۶- دوست داشتن اصحاب پیامبر(ص):
از نشانه های دوست داشتن اصحاب پیامبر(ص) این است که با شنیدن نام هر یک از آنها، برایشان دعای خیر کنیم و(رضی الله عنه) را بگوییم، درگیری ها و اختلافات بین اصحاب را دست آویزی برای بی احترامی به ساحت مبارکشان قرار ندهیم، چرا که آنان بسیار به هم نزدیک بوده و دوست و محبوب هم بوده اند. خداوند می فرماید: «مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاء بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً» (فتح:۲۹) یعنی: «محمد فرستاده خدا است و کسانی که با او هستند، در برابر کافران تند و سرسخت بوده و نسبت به یکدیگر مهربان و دلسوزند. ایشان را در حال رکوع و سجود می‌بینی. آنان همواره فضل خدای را می‌جویند و رضای او را می‌طلبند.»
۷- شناخت سیره و زندگی نامه پیامبر(ص):
یکی دیگر از حقوق پیامبر بر گردن ما، شناخت شخصیت پیامبر(ص) است. از بدو تولد، دوران کودکی، نوجوانی، جوانی، ازدواج با حضرت خدیجه(رض)، مبعوث شدن آن حضرت و برخورد مشرکین با این دین جدید، حتی برخورد اقوام درجه یک مانند؛ ابولهب با ایشان، هجرت به مدینه، جنگ های تحمیلی بر مسلمانان، فتح مکه و تشکیل حکومت اسلامی به پایتختی مدینه، موفقیت در مدینه و گسترش دین مبین اسلام در جهان و فوت پیامبر. بر ما لازم است که این شخصیت را بیشتر و بیشتر بشناسیم، کسی که دنیا هیچ وقت چنین شخصیت مبارکی را به خود ندیده و نخواهد دید.
۸- احتیاط در نقل گفته های پیامبر(ص):
امام مسلم از پیامبر(ص) روایت می کند: «عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ حَدَّثَ عَنِّی بِحَدِیثٍ یُرَى أَنَّهُ کَذِبٌ فَهُوَ أَحَدُ الْکَاذِبِینَ» یعنی: «از پیامبر اکرم(ص) روایت شده که فرمودند: هر کسی سخنی را از زبان من بگوید و معلوم شود که دروغ گفته، آن فرد یکی از دروغگویان است.»
پس ما هنگامی که از پیامبر نقل قول می کنیم و احادیث ایشان را در گفته های خود بیان می کنیم، از صحت و سقم آن حدیث اطمینان حاصل کنیم؛ این یکی از حق های پیامبر است بر گردن ما می باشد، در غیر این صورت به دروغگویان ملحق خواهیم شد.
۹- حمایت از پیامبر(ص):
مسلمانان با یاری رسانی به اسلام و پیروی از اقوال و اعمال پیامبر و زنده نگه داشتن سنت های نبوی به حمایت از پیامبر می پردازد. ما باید با ایمان، جان و مال از پیامبر اکرم حمایت کنیم. همانند صحابه کرام که می فرمودند: خودمان، پدر و مادرمان و فرزندانمان فدایت باشیم ای رسول الله(ص) و جانانه تا آخرین لحظات عمر مبارکشان از حمایت پیامبر و دین اسلام دست بر نداشتند.
۱۰- احترام به اهل بیت پیامبر(ص):
پیامبر(ص) در یکی از گفتارهایش که امام مسلم روایت می کند، مسلمانان را به احترام گذاشتن به اهل بیت نبوی سفارش و تشویق فرموده است: «وَأَهْلُ بَیْتِی أُذَکِّرُکُمْ اللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی أُذَکِّرُکُمْ اللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی أُذَکِّرُکُمْ اللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی» یعنی: «و شما را آگاه و انذار می کنم در مورد اهل بیتم، هشدار می دهم در مورد اهل بیتم ، هشدار می دهم در مورد اهل بیتم.» سه بار به تأکید این هشدار را تکرار می فرماید، منظور از اهل بیت کسانی می باشند که در خانه پیامبر(ص) بوده اند. از جمله ام المومنین حضرت عایشه (رض).
نویسنده: امید شکری
ویراستار: سوزی میحراب
