اصول

موانع پذیرفته شدن دعا


قبل از اینکه دعا کنی و مستجاب نشود
ستایش خدایی را سزاست که پروردگار جهانیان است، خدایی که مالک و صاحب روز رستاخیز است، درود وسلام بر فرستاده ی امانتدارش؛ حضرت محمد فرزند عبدالله کسی که راستگو و درستکار بود، و بر خانواده و دوستانش و بر دنباله روان آنها (تابعین) و آنهائی که به قشنگ ترین شکل تا روز رستاخیز از آنها، پیروی کرده و می کنند.
سپس:
علت چیست که دعا می کنیم ولی اجابت نمی شود؟! چه بسیار این سخنان و امثال آن را می شنویم، آیا أثار سبب تأخیر اجابت و یا عدم اجابت، دیده می شود ؟!

علت آن را رسول الله (صلی الله علیه وسلم) بیان فرموده است، همانطور که در حدیثی که امّ المؤمنین عایشه (رضی الله تعالی عنها) آنرا روایت فرموده، آمده است؛ فرمود: رسول خدا بر من وارد شد و من از چهره اش فهمیدم که چیزی وی را به آنجا کشانده است، وضو گرفت و با هیچ کسی سخنی نگفت، (به مسجد رفت) به حجره چسپیدم و گوش فرا دادم که چه می گوید، بر منبر نشست، خداوند را سپاسگزاری کرد و او را ستایش گفت، وفرمود: (يا أيها الناس إن الله يقول لكم: مروا بالمعروف وانهوا عن المنكر قبل أن تدعوا فلا أجيب لكم، وتسألوني فلا أعطيكم، وتستنصروني فلا أنصركم). «ای مردم! براستی خداوند به شما امر می فرماید: به نیکی فرمان کنید و از بدی و زشتی نهی کنید قبل از اینکه دعا کنید و اجابت نکنم، و از من بخواهید به شما عطا نکنم، و از من یاری بجویید شما را یاری نکنم» و چیزی بر آن اضافه نکرد تا اینکه از منبر پایین آمد. 1

ای خدا ! آیا این درست است که مردم دعا می کنند ولی خداوند دعای آنها را اجابت نمی کند؟! خدایی که می فرماید: {وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ}: ترجمه: رحمت من همه چیز را در برگرفته است. سورة الأعراف(156).

 خدایی که می فرماید: {وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ} ترجمه: هرگاه بنده ی من از تو(ای محمد«صلی الله علیه وسلم») در مورد من پرسید، من خیلی نزدیکم دعای دعاگویان را اجابت می کنم، هر وقت مرا دعا کنند. سورة البقرة(186.

آیا ممکن است چنین چیزی رخ بدهد؟ آری رخ می دهد و رخ خواهد داد؛ چون هیچ کسی از خدا و رسولش راستگوتر نیست. از حذیفه بن یمان (رضی الله عنه) مروی است، او از پیامبر نقل کرده که پیامبر(صلی الله علیه وسلم) فرمود: «سوگند به کسی که جانم در دستان اوست، یا اینکه به نیکی فرمان می دهید، و از منکر و زشتی نهی می کنید، یا اینکه خداوند، بر شما عذابی خواهد فرستاد سپس هرچند دعا کنید دعایی از شما پذیرفته نخواهد شد»2

و أبو الدرداء(خدا از او راضی باد) گفته: «به نیکی فرمان می دهید و از زشتی دست بر می دارید، یا اینکه خداوند بر شما حاکمی ستمکار مسلط خواهد کرد که؛ برای بزرگان شما ارزشی قائل نخواهد بودو به کوچک ترها رحم نخواهد کرد، درحالی که نیکان شما دعا می کنند ولی دعایشان مورد قبول خدا واقع نخواهد شد، و کمک می طلبید ولی کسی به کمکتان نمی شتابد و درخواست آمرزش گناهان می کنید ولی بخشیده نمی شوید».3

و در أثر؛ از ابراهیم بن أدهم -خدا مورد رحمت خویش قرارش دهد- آمده، از ایشان پرسیده شد: مشکل ما چیست که دعاهایمان قبول نمی شوند؟ گفت: چون شما خدا را شناخته اید ولی اطاعتش نمی کنید، رسول الله (صلی الله علیه وسلم) را شناخته اید ولی از راه و روشش تبعیت نمی کنید، و قرآن را شناخته اید ولی بدان عمل نمی کنید، از نعمتهای خداوند بهره می جویید ولی شکر آن را به جای نمی آورید، بهشت را می شناسید ولی آنرا نمی طلبید، دوزخ را می شناسید ولی از آن گریزان نیستید، شیطان را می شناسید ولی باهاش نمی جنگید و با او همسو شده اید، مرگ را می شناسید ولی برای آن خود را آماده نمی کنید، مردگان را به گور می سپارید ولی از آنها عبرت نمی گیرید، عیب های خود را رها کرده به عیب های مردم مشغول هستید” 4
 ترک وظیفه ی مهم “امر به معروف و نهی از منکر” و کوتاهی در آن یکی از اسباب نابودی مردم می باشد، از ام حکم زینب دختر جحش- رحمت خدا بر او باد- روایت شده است، رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) به شیوه ای ناگهانی بر او وارد شده، و گفت: “(لاإله إلاّ الله، وای بر عربها از شرّی که نزدیک است، امروزه آنچه یأجوج و مأجوج مسدود کرده بودند را کسانی باز کرده اند همانند این و با انگشت شست وانگشت بغلیش بهم حلقه زد) گفتم: ای رسول خدا ! آیا ما به هلاکت می رسیم درحالیکه در میان ما صلحاء وجود دارند، ؟ گفت: (آری اگر پلیدی و زشتی زیاد شد) 5
دانشمندان در مورد این حدیث گفته اند: “در آن نشانه ای است بر این که بلا از ناصالح برداشتته می شود، اگر صلحاء فراوان باشند و اگر مفسدان فراوان باشند و صلحاء اندک، صلحاء هم به همراه مفسدان هلاک و نابود می شوند و این معنای فرموده پروردگار جهانیان است: {وَاتَّقُواْ فِتْنَةً لاَّ تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمْ خَآصَّةً} ترجمه: از فتنه‏اى كه تنها به ستمكاران شما نمى‏رسد بترسيد و بدانيد كه خدا سخت‏كيفر است. سورة الأنفال(25) آری بدی و زشتی دامنگیر همه کس خواهد شد؛ چه آنکس که اقدام به انجام آن می کند، چه آنکس که به آن راضی است؛ این بخاطر فساد آن و آن بخاطر رضایت و تأیید آن”. 6
امام نووی-رحمت خدا بر او باد- می گوید: “بدان این درب-منظور درب امر به معروف و نهی از منکر است- بیشتر آن، در عصر و دوره های طولانی ضایع شده، و در این عصر و دوره بجز رسوم اندکی چیزی از آن باقی نمانده است، و این درب بزرگی است، بوسیله آن کارها پابرجا بوده و ملاک ارزش آنها بحساب می آید، و اگر زشتی و پلیدی گسترش یافت، پاک و ناپاک را در بر می گیرد، و اگر جلوی ستمکار گرفته نشود، نزدیک است که عذاب خداوند همه را در برگیرد: {فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ} ترجمه: پس كسانى كه از فرمان او تمرد مى‏كنند بترسند كه مبادا بلايى بديشان رسد يا به عذابى دردناك گرفتار شوند. سورة النــور(63)؛
و بر خواهان آخرت و تلاشگر در بدست آوردن رضایت خداوند-عز و جل- لازم است که به این درب، توجّه نموده و اهمیت دهد؛ چون سود آن فراوان است، مخصوصاً درحالیکه بیشتر آن از میان رفته است، و اینکه نیت خود را خالص نماید، و چون کسی را از لحاظ مرتبه از خود بالاتر دید و آنکس از او خوشش نیآید، ترس و واهمه نداشته باشد، چون خداوند متعال فرموده است: {وَمَن يَعْتَصِم بِاللّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}ترجمه: و هر كس به خدا تمسك جويد قطعا به راه راست هدايت‏شده است سورة آل عمران(101)؛

وقال تعالى: {وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا} ترجمه: و كسانى كه در راه ما كوشيده‏اند به يقين راه‏هاى خود را بر آنان مى‏نماييم و در حقيقت‏خدا با نيكوكاران است سورة العنكبوت(69)؛

 وقال تعالى: {أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ * وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ}7 ترجمه: آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم رها مى‏شوند و مورد آزمايش قرار نمى‏گيرند (2) و به يقين كسانى را كه پيش از اينان بودند آزموديم تا خدا آنان را كه راست گفته‏اند معلوم دارد و دروغگويان را [نيز] معلوم دارد (3) سورة العنكبوت (2)(3)

و بدان که امر به معروف و نهی از منکر بخاطر دوستی و محبت و تملق و خواستن جایگاه نزد مردم و تداوم جایگاه نزد آنها، نباید ترک شودد؛ دوستی و محبت آنها(مردم) بر او احترام و حقّی قرار می دهد و از جمله حقوق او این است که بخاطر مصلحت و منفعت آخرت آنها، آنها را نصیحت و راهنمایی نماید، و آنها را از ضرر آن(آخرت) با خبر نماید

 رفیق و دوستدار انسان کسی است که در راستای آبادانی آخرت او تلاش نماید و هرچند این کار منجر به نقص در دنیای او شود، و دشمن او کسی است که در راستای از دست رفتن و نقص آخرتش تلاش نماید هرچند بدینوسیله نفعی دنیایی برایش حاصل شود، و ابلیس بخاطر همین جریان دشمن ما آدمیان بحساب می آید، و پیامبران (درود و سلام خدا بر همه ی آنها باد) دوستداران مؤمنین بحساب می آیند؛ چون در راستای منفعت و مصلحت آخرت مؤمنان، و راهنمایی آنها بسمت آن، تلاش و کوشش کرده اند، و از خداوند مهربان خواهان موفقیت و بدست آوردن رضایتش برای خود و دوستان و سائر مسلمانان هستیم و اینکه بخشش و رحمتش را بر ما گسترش دهد، و خداوند داناتر است.

 وصلى الله على نبينا محمد وعلى آله وصحبه وسلم.

1- رواه ابن ماجه وابن حبان في صحيحه، وقال الألباني: ” حسن لغيره”؛ كما في صحيح الترغيب والترهيب، رقم(2325).
2- رواه الترمذي وقال: “حديث حسن”، وقال الألباني: “حسن لغيره”؛ كما في صحيح الترغيب والترهيب، رقم(2313)
3- إحياء علوم الدين(2/311). الغزالي. الناشر: دار المعرفة – بيروت.4 الجامع لأحكام القرآن(2/303).
4- متفق عليه.6 التذكرة، صـ (606) للقرطبي.7 المنهاج شرح صحيح مسلم بن الحجاج(2/24). الناشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت. الطبعة الثانية (1392هـ).
منبع : سایت (امام المسجد)

ترجمه از عربی: عبدالله رشی مقدم

نمایش بیشتر

عبدالله رشی مقدم

@ نویسنده و مترجم @ ساکن : آذربایجان غربی - مهاباد @ شغل : امام جماعت و خطیب

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا