گوێزەبانە، حەوتم، عەقیقە
مژدگانی، صدقه، عقیقه
دین مبارک اسلام سرشار از آداب و رسومی زیبا و پسندیده می‌باشد، برای همین بزرگان گذشته (سلف صالح) خیلی سریع این دین را پذیرفته و به اختیار دینی مشهور هستند، چون فهمیده‌اند که این دین حقیقت خوشبختی است. یکی از دستورات باارزشی که آورده است، عبارت از کار گروهی و کار دسته جمعی بوده و اینکه از یکدیگر فاصله نگیرند. هدف از این دستور، جمع شدن مردم با یکدیگر و پراکنده نشدن از هم است، پس آنچنان که دستور داده شده، کسی که بر عکس آن عمل کند، در اشتباه است. مناسبت‌هایی که می‌توان جمع را تشکیل داد:
1- زمانی که فرزند از مادر متولد می‌شود، برایش مهمانی بگیرید.
2- زمانی که خانه درست می‌کنید و تمام شدید، خویشاوندان و همسایگانتان را دعوت کنید
3- و همچنین زمانی که ازدواج می کنید.
4- زمانی که پسرتان از سربازی برگشت.
5- زمانی که کسی از سفر دوری برگشت و مدت زیادی نبوده است.
6- زمان گرفتن کارنامه تحصیلی به شیوه ای درست و شرعی مهمانی داده شود که می تواند تأثیرگذار باشد.
حال بعد از ارائه‌ی این مقدمه، یکی از همین مجالس که مورد پسند اسلام می‌باشد، مجلس نوزاد تازه بدنیا آمده می‌باشد که در بین ملت‌های کورد به آن: گوێزه‌بانه و هۆزه‌بانه (آنچه در تولد نوزاد اهدا می شود)، حه‌تم (روز هفتم)، نامگذاری و در عربی هم به آن عقیقه گفته می‌شود.
لازم است بدانیم چرا برای تولد نوزاد باید شادی کنیم!
1- هفتم یکی از مناسبت‌های بزرگ و مهم و مبارکی است و آن هم احترام گذاشتن به نوزاد تازه بدنیا آمده که پا به زندگی انسان‌های تازه می‌گذارد.
– در آیین جاهلیت و آداب و رسوم قدیم و حتی جدید بر این باور بودند که بدنیا آمدن بچه زیاد یا کم مایه ننگ بوده است! از بدنیا آمدنش ناراحت بودند! چون آمدن فرزند برایشان مسئولیت زیاد کرده و از سهم آنها کاسته شده و هیچ کاری هم برایشان انجام نمی‌دهند و فایده ای ندارند.
– این طرز تفکر اشتباه بخصوص در زمان نزول قرآن مرسوم بوده، مردمان عرب جاهل به دلیل نادانی و دور از الطاف الهی و به دلیل اختلاط با مردمان دوروبر و ملت‌های دیگر، به دنیا آمدن فرزند را معضل دانسته‌اند! یعنی وجود فرزند مانع این کارها می شود:
– نمی تواند به جنگ برود.
– اموال غارت کند.
– از سهم پدر و مادر می خورد.
– نتیجه و سودی ندارد.
– برایشان مسئولیت می شود و هیچ کاری انجام نمی‌دهد.
برای همین نسبت به بودن بچه بدبین شده‌اند، به خصوص اگر دختر باشد، در قرآن کریم در سوره مبارکه نحل آمده است: «وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَي ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدّاً وَهُوَ كَظِيمٌ (58) يَتَوَارَي مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَي هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلاَ سَاء مَا يَحْكُمُونَ (59)» یعنی: این مردم نادان بدبین بودند نسبت به نژاد تازه (زن) که نخورد و پیدا نکند، سهمی نبرد و نبخشد! بخاطر همین اعتقادات نابجایشان فکر می کردند که انسان روزی رسان است و سرچشمه و منبع بدست آوردن رزق و روزی است! که تا به امروز این طرز تفکر در بعضی از جوامع هنوز ماندگار است (پناه بر خدا).
2- یکی از حکمت های قرآن کریم این است که چیزهای نادرست و باورهای غلط و کم و کاستی هایی که به ناصحیحی در بین مردم بوجود آمده بود را سر و سامان بخشیده و می‌فرماید:
1- تولد فرزند مژده است: «فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ (101)» یا «أَنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيٙ» به آنها مژده می‌دهد و دلشان را شاد می‌کند.
2- فرزند چشم‌روشنی است، به مانند سخنی که بر سر زبان ایمانداران آمده است. «وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَاماً (74)». بر عکس طرز تفکر انسان‌های نادان که در مورد آن بحث کردیم.
3- فرزند دارایی و سرمایه است. «الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَاباً وَخَيْرٌ أَمَلاً (46)» (باقی الصالحات است).
قرآن با این شیوه‌ی ظریف و زیبا و پر از روشن بینی این باور درست را به جایگاه خود برگردانده که با این کار کم کم جامعه ای جدید و با طرز تفکری نو بوجود آمد، به دنبال آن اگر بچه ای به دنیا می‌آمد می‌گفتند: خدا را شکر، که با آمدن این بچه، عضو دیگری به این اعضا اضافه شد. چون ما می بینیم هر روز، پیری می میرد و بیماری فوت می کند، پدر، مادر، برادر و خواهری عمرش به اتمام می رسد و به دیار باقی می شتابد و ما را تنها می گذارد. پس اگر این نژاد و طایفه این گونه بروند و نژادی نو جایشان را پر نکند، خطرناک است و از این نژاد کسی باقی نمی ماند.
-برای همین قرآن مبارک به مسلمانان گفته که وقتی نوزادی بدنیا آمد، دختر یا پسر به آمدنش خوشحال و خوشبین باشند.
4-همچنین این باور درست را جایگزین باور نادرست کرده که فکر می‌کردند بچه دلیل رزق و روزی است! خداوند بزرگ در سوره ی ذاریات در این باره می فرماید: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ (56) مَا أُرِيدُ مِنْهُم مِّن رِّزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَن يُطْعِمُونِ (57) إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ (58)» پس ثابت کرد رازقیت به مانند خالقیت است، چون خالقی که انسان و موجودات را آفریده به همان شیوه رزاق هم اوست، با حکمت بی انتهای خود رزق و روزی همه آفریدگان را می‌دهد که این هم یکی از رمز و رازهایش است، برای همین در حیطه ی عقل بشری نمی‌باشد که خداوند چگونه رزق و روزی این همه مخلوقات را می‌دهد!؟
– اگر به زیرکی و چست و چالاکی باشد، پس کسی که سست و ناتوان است، نباید نانی داشته باشد که بخورد! و کسی که زیرک باشد باید دارای ثروت و سامان زیاد باشد، اما اینگونه نیست. نزد خدا روزی بندگان از هم جدا بوده و رزق و روزی پیش او تعیین شده است. از آن طرف هم بعضی از انسان‌ها بسیار کار می‌کنند و طبق گفته مردم، این افراد باید ثروتمند باشند، اما متأسفانه این‌ها بعضی وقت‌ها نان هم ندارند که بخورند! (پناه بر خدا) تنها این کافی نیست که بدانیم تنها خداوند بزرگ روزی دهنده است؟
چیزی که تا این قسمت در مورد آن نوشته شده، مربوط به باور و عقیده انسان است و حالا ظاهر دیگر قضیه را مورد بررسی قرار می‌دهیم. اسلام زنجیره ای از مسئولیت‌ها را به دنبال هم قرار داد که در مجموع انسان را وادار به احترام و اکرام فرزند تازه له دنیا آمده می‌کند. یکی از دستوراتی که به آنها اشاره شده این است:
١-پدر و مادر از بدنیا آمدن فرزند خوشحال باشند.
2- شکرگزار خداوند مهربان باشند چون داشتن فرزند از زیرکی خودشان نبوده است.
در جامعه در میان فامیل و آشنایان و اطرافمان می‌بینیم که کسانی خیلی از من و شما تواناتر، زرنگتر و ثروتمندتر هستند و صاحب فرزند نمی‌شوند. ما فقط وسیله هستیم، یعنی تا خداوند نخواهد نمی‌شود.
– ببینید کسانی که بچه دار نمی‌شوند، چه خرجی هایی می‌کنند تا صاحب فرزند شوند؟! به چه جاها و کشورها که نمی‌روند؟ چقدر دارو مصرف می‌کنند؟ چقدر طعنه و سرزنش می‌شنوند؟ چقدر فشار روحی متحمل می شوند؟ به زندگی امیدوار نیستند! برای همین تجدید فراش می‌کنند، این بار هم صاحب فرزند نمی‌شود! پس باید سپاسگزار خداوند باشیم که فرزند به ما داده است.
– در روز هفتم حیوانی برایش سر بریده شود و نام نیکو و زیبایی برایش گذاشته شود. بعضی از خانواده‌ها دو اسم برای فرزندشان برمی‌گزینند، یک اسم رسمی برای شناسنامه و اسم دومی هم که بیشتر با آن، او را صدا می زنند که این درست نیست و باید یک اسم گذاشته شود و بعد از نام خانوادگی دیگر چیزی نباشد. هر اسمی که معنای خوب و نیکویی داشته باشد، درست است که گذاشته شود. امیدوارم که این عادات بد ترک شود.
اسم کُردی برای فرزندانمان انتخاب کنیم. امروزه اینترنت و کتابخانه‌ها و برنامه‌های خوبی برای انتخاب نام وجود دارد که پر از نام‌های زیبا هستند، جستجو کنید و از این نام‌ها انتخاب کنید تا خدمتی به کردستان و وطنمان باشد و ناخواسته به فرهنگ بیگانه و ملت‌های دیگر کمک نکنیم.
اذان و اقامه در گوش راست و چپش خوانده شود، برای اینکه اولین کلمه ای که باید گفته شود، اسم اعظم و مبارک “الله” باشد. به گفته‌ی عالمان و دانشمندان به اثبات رسیده که کلمه الله در مغز نوزاد نقش می‌بندد.
برای فرزندمان دعای صالح بودن و طول عمر کنیم.
ولی در مهمانی‌های این دوره، پاکت نامه ای را جلوی مهمان‌هایی که برای روز هفتم بچه آمده‌ند، می گذارند که این کار درستی نیست. چون اینکار باعث بی ارزش شدن گروهی می شود که در این مهمانی دعوت شده اند.
به مُد و عرفی تبدیل می‌شود که خانواده های دیگر هم این کار را بکنند و این درست نیست، چون برخی از مهمان‌ها ممکن است توانایی مالی نداشته باشند و تنگدست و کم درآمد باشند.
پس اگر اینگونه نبود و هر کس به اختیار خود، هدیه‌ای گذاشت و صاحب مهمانی هم نیازمند بود، می‌توانند هزینه‌ای را که متحمل شده بودند قبول کنند، یا پولی به او داده شود تا لباسی برای نوزاد تازه بدنیا آمده تهیه کند که این روش درست است، چون پاکت نامه در آن وجود ندارد و مهمان‌ها در رودر بایستی گیر نمی کنند.
در آخر می‌گویم: می‌بینید که این همه مردان ریش سفید و دانا و ماموستایان و عالمان سر سفره مژدگانی بچه جمع می‌شوند و شاهد اسم گذاشتن روی بچه می شوند! به چه خاطر؟ برای احترام به بچه ای که هنوز هیچ چیزی نمی داند، چیزهایی که در اطرافش اتفاق می افتد را نمی فهمد، زبان احوالپرسی با هیچ یک از مهمان‌ها را ندارد، هیچ کاری نمی‌تواند بکند، می‌خورد ولی هیچ سودی برای کسی ندارد. پس سبحان الله این همه احترام گذاشتن اسلام برای یک نوزاد کجا و این همه بدبینی نسبت به متولد شدن بچه و زنده به گور کردن و اهمیت ندادن های دیگران کجا؟! خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَي كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً (70)». اسلام این را ثابت کرده که شخصیت و احترام انسان‌ها در مادیات و گذشته و رنگ و نژاد نیست و هر گز این گونه نبوده است. پس همه انسان‌ها در مساوات و برابری شریک هستند، برای همین هیچ فرقی بین نوزاد تازه متولد شده با ریش سفید عاقل و پرفسور بزرگ و سیاستمدار زیرک و بازرگانی دانا و… نیست.
این هم بزرگی دین و آیین اسلام را می رساند که بخاطر منفعت انسان و احترام به او، در این دوره هدیه ای از طرف خداوند مهربان به بندگانش است.
نویسنده: ماموستا سید احمد پینجوینی
مترجم از عربی به کردی: سعدی مرادی از بانه
مترجم از کردی به فارسی: ناهید ایران
