اصول

جایگاه سنت نبوی در قرآن کریم

مسئولیت پیامبر اکرم (ص) تبلیغ ورساندن کلام پروردگار به انسانها است . (یاایها الرسول بلغ ما أنزل الیک من ربک و ان لم تفعل فمابلغت رسالته والله یعصمک من الناس إن الله لا یهدی القوم الكافرين) المائده 67: ای فرستاده خدا هر آنچه از سوی پروردگارت برتونازل شده برسان واگر چنین نکنی رسالت خدا را نرسانده ای وخداوند تورا از شر مردمان محفوظ میدارد و خداوند گروه کافران را هدایت نمی نماید.

( وأنزلنا الیک الذكر لتبین للناس ما نزل الیهم ولعلهم یتفکرون ) النحل 44: و قرآن را برتو نازل کردیم تااینکه چیزی را برای مردم روشن سازی که برای آنان فرستاده شده است وتااینکه آنان بیندیشند.

 پس هرچه که پیامبر اکرم فرموده یا انجام داده بر  محور های زیر می چرخد. 

1- قرآن کریم شامل عقاید (ارکان ایمان) و عبادات (ارکان اسلام) وسنت رسول الله صلى الله عليه وسلم این راثابت و تأکید میکند مثلا ( آمن الرسول بما أنزل الیه من ربه والمؤمنون کل آمن بالله و ملائكته وکتبه ورسله لا نفرق بین احد من رسله و قالوا سمعنا و أطعنا غفرانک ربنا والیک المصیر) البقرة 285: فرستاده خدا محمد معتقد است بدانچه ازسوی پروردگارش بر او نازل شده است و مومنان نیز بدان باور دارند . همگی به خدا وفرشتگان او وکتابهای وی وپیغمبرانش ایمان داشته ومیان هیچ یک از پیغمبر ان او فرق نمی کذارییم و می گویند شنیدیم واطاعت کردیم پروردگارا! آمرزش تو را خواهانیم و بازگشت همگان به سوی تو است.

 ارکان ششگانه ایمان را هم در حدیثی که حضرت عمر بن الخطاب رضي الله عنه روایت کرده میبینیم : بینما نحن جلوس عند رسول الله صلى الله عليه وسلم اذ دخل علینارجل شدید بیاض الثیاب ، شدید سواد الشعر ، لا یری علیه أثر السفر ولا یعرفه منا احد ، فجاء واسند رکبتیه إلی رکبتیه ووضع یدیه علی فخذیه ثم قال: یا محمد أخبرني عن الإيمان ؛ فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم ، الإيمان : ان تؤمن بالله وملائكته وکتبه ورسله و باليوم الآخر وبالقدر خیره وشره . فقال : صدقت ، فعجبنا له یساله ویصدقه . رواه مسلم: حضرت عمر رضي الله عنه میگوید در خدمت پیامبر اسلام ص نشسته بودیم که مردی بالباس سفید وارد شد ، موهای سرو صورت وی سیاه بود ، هیچ آثار سفر در مشاهده نمیشد و هیچ کس او رانمیشناخت ، دستهایش را بر روی ران پیامبر گذاشت و خودرا به او نزدیک کرد و بعد گفت : ای محمد ص برایم از ایمان بگو ، پیامبر ص گفتند : ایمان یعنی خداوند راقبول داشته باشی و ملائکه و کتابهای آسمانی وپیامبران و روز آخرت و قضاو قدر پروردگار را باور داشته باشی . آن مرد (جبرئیل) گفت راست گفتی ، ما تعجب کردیم که از پیامبر ص سوال میپرسد و او را تصدیق میکند.

در بسیاری از آیات قرآن کریم عبادات رابر مسلمانان فرض کرده ( ان الصلاة کانت علی المومنين کتابا موقوتا): همانا نماز در اوقات معینی بر مومنین فرض گردیده. النساء 103 (یاایهاالذین آمنو کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون ) البقره 103: ای ایمانداران روزه برشما واجب گردیده همچنان که بر امتهای پیشین واجب گردیده بود ، شاید تقوا پیشه کنید .

 ( ولله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا) آل عمران 103: وبرای خدا حج خانه خدا بر کسی که توانایی داشته باشد واجب گردیده.

 ( خذ من اموالهم صدقه تطهرهم وتزکیهم بها وصل علیهم ان صلاتک سکن لهم والله سمیع علیم ) التوبه 103: از اموال آنها صدقه و زکات بگیر تابوسیله آن آنها راپاک سازی وتزکیه شان کنی ، وبرایشان دعا کن چون دعا کردن شما برای آنها مایه آرامش است ؛ خداوند شنوای داناست .

 ثابت کردن و تاکید آیات فوق در فرموده رسول الله صل الله علیه و سلم آمده ” بنی الاسلام علی خمس : شهاده الا لا اله الا الله وان محمدا رسول الله واقام الصلاة، وایتاء الزکاه ، والحج ، وصوم رمضان .رواه اشیخان : پایه های اسلام پنج چیز: شهادت به وحدانیت پروردگار و رسالت پیامبر ص برپا داشتن نماز ، دادن زکات در صورت داشتن ، گرفتن روزه ورفتن به خانه خدا کعبه.

 واحادیث زیادی که اهمیت عبادت را خاطر نشان میکند همانطور که پیامبر اکرم ص فرموده : جایگاه نماز در اسلام همانند سر برای بدن آدمی میباشد .رواه اطبرانی

 ودر حدیثی دیگر پیامبر اسلام ص میفرمایند: به هر کس خداوند مالی ببخشد ولی زکات آن مال راندهد در روز قیامت مال و ثروت او مانند ماری که دارای موی زیاد است در گردنش میپیچد وبه صاحب مال میگوید من همان مال و ثروت تو هستم. رواه البیهقی

 ودرباره روزه میفرمایند: هر کس یک روز از ماه مبارک رمضان را بدون عذر روزه نگیرد ، اگر تمام سال روزه بگیرد جای آن یک روز ماه رمضان را از لحاظ پاداش برایش حساب نمیشود. رواه البخاری

 ودرباره حج میفرمایند: هر کس توشه زیاد و مرکب داشته باشد و به خانه خداوند نرود نزدیک است که درحالتی بمیرد که یا یهودی است یا مسیحی. رواه الترمذی 

2- سنت قولی و تطبیقی پیامبر تفصیلی برای آیات کلی قرآن کریم 🙁 واقیموا الصلاة وآتوا الزکاه و اطیعوا الرسول لعلکم ترحمون ) النور 56: نماز برپای داریید و زکات مال پرداخت کنید و از فرستاده خداوند اطاعت کنید شاید خداوند به شما رحم کند.

پیامبر اکرم ص یکی از صحابه را اینجوری نماز یاد داد : هر وقت بلند شدی بسوی نماز ، الله اکبر بگو بعد هر چه قدر توانستی از قرآن کریم بخوان ، بعد برو به رکوع تا اینکه اطمینان پیدا کردی ، بعد از رکوع بلند شو بسوی قیام نا اطمینان پیدا کردی ، بعد به سجده برو تا اینکه اطمینان حاصل کردی در سجده هستی ، بعد از سجده بلند شو ودر حالت قیام بایست تااینکه اطمینان حاصل کرده ای ، بعد تمام این حرکات را در نماز انجام ده . رواه الشیخان

 کما اینکه تمام این حرکات را رسول الله ص عملی انجام داده وفرموده ” صلوا کما رایتمونی اصلی ” نماز را آنچنان به جای آوریید که من انجام دادم. رواه البخاری

 تمام اینها وغیره تفصیلی برای مجملات قرآن کریم است.

3- بعضی وقتها سنت نبوی عمومیت قرآن کریم را خصوصیت میبخشد ( یوصیکم الله فی اولادکم للذکر مثل حظ الانثیین ) النساء 11: دراین آیه آمده که تمام فرزندان از پدر ومادرانشان ارث میبرند ، اما سنت نبوی این آیه را تخصیص کرده ” دو ملت جدا از هم ارث نمیبرند ، مسلمان از کافر ارث نمیگیرد و کافری هم از مسلمان ارث نمیبرد ، اگر پدر کافر باشد و پسر مسلمان یا برعکس هیچ توارثی دربین اینها وجود ندارد .

 خداوند در قرآن کریم میفرمایند ( واحل لکم ما وراء ذلک ان تبتغوا باموالکم محصنین غیر مسافحین فما استمتعتم به منهن فاتوهن اجورهن فریضه ) النساء 24:برای شما ازدواج با زنان دیگری جز اینان ( یعنی جز زنان مومن حرام ) حلال گشته است و میتوانید با اموال خود از راه شرعی زنانی را جویا شوید و با ایشان ازدواج کنید بدان شرط که منظورتان زنا ودوست بازی نباشد و پاکدامن و از زنا خویشتندار باشید . پس اگر با زنی از زنان ازدواج کردید واز او کام گرفتید ، باید که مهریه او را بپردازید .

خداوند ازدواج با زنان را حلال کرده مگر بازنانی که در آیات محرمات ذکر شده اند ، واین حکم را سنت نبوی تخصیص فرموده ” زن نباید به ازدواج کسی در آید که عمه اش زن همان مرد است . صحیح مسلم

 ( حرمت علیکم المیته والدم ) المائده 3: بر شما حرام است مردار و خون . در این آیه تمام مردارها و خونها حرام گردیده ، اما پیامبر اسلام ص این آیه را تخصیص داده ” دو مردار ودو خون برای مسلمانان حلال هستند اما دو مردار : ماهی و ملخ واما دو خون : جگر و سپرز. رواه احمد

وهمچنين میفرمایند : دریا آبش پاک و مردارش حلال است . رواه الترمذی

4- بعضی وقتها سنت نبوی مطلق قرآن کریم را مقید میکند ( السارق والسارقه فاقطعوا ایدیهما جزاء بما کسبا نکالا من الله والله عزیز حکیم) المائده 38: دست مرد دزد و زن دزد را به کیفر عملی که انجام داده اند به عنوان کیفری از سوی خداوند قطع کنید و خداوند چیره و حکیم است.

در این آیه دست به مطلقی آمده و دست در لغت از سر انگشتان تا شانه حساب میشود ؛ سنت قولی و عملی پیامبر اسلام این را مقید و مشخص فرموده دست راست وقطع کردن از مچ .

5- سنت نبوی بعضی احکام و تشریعاتی فرموده که در قرآن کریم وارد نشده ، وبر مسلمانان واجب است که از این احکام و تشریعات پیامبر اکرم ص تبعیت نمایند. ( وما آتاکم الرسول فخذوه ومانهاکم عنه فانتهوا) الحشر 7: چیزهایی را که پیغمبر از احکام برای شما آورده اجرا کنید ، واز چیزهای که شما را از آن بازداشته است دست بکشید.

یکی از این نمونها درباره طلا و ابریشم( ان هذین حرام علی ذکورامتی حل لاناثها ): در حقیقت این دو (طلا وابریشم ) برای مردان حرام وبرای زنان حلال میباشند. رواه احمد

ودر حدیثی که از ابن عمر ( رضی الله عنهما ) ثابت است ” ان رسول الله صل الله علیه و سلم نهی عن اکل لحوم الحمر الاهلیه .رواه الشیخان : پیامبر اکرم ص نهی فرمودند از خوردن گوشت خر اهلی .

 

 ترجمة عبدالله احمدی

نمایش بیشتر

عبدالله احمدی

نویسنده و مترجم و فعال دینی ✅ ساکن : آذربایجان غربی - مهاباد - روستای حمزاباد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا