مرتد باید کشته شود
پرسش و پاسخ هایی در باره ی خروج از دین* پاسخ دهنده : مرحوم دکترطه جابرعلوانی
سوال۱) آیا این صحیح است که ذکر نشدن کیفر دنیوی برای مرتد در قرآن، مانع عملی نمودن آن نیست؛ چرا که سنت صحیح نبوی از مجازات مرتد سخن گفته است؟
پاسخ : معروف است که سنت نبوی گاهی موافق موضوعات مذکور در قرآن است و گاهی در شرح و توضیح مجملات آن است ؛ در پارهای أوقات اشکالات ذهنی مسلمانان را توضیح میدهد و گاهی هم مطلق قرآن را مقید کرده یا عام آن را تخصیص میدهد؛ در عین حال که سنت میتواند بنیانگذار یا ایجادکننده حکمی باشد که در قرآن نیامده است بسیاری از احکام شریعت از همان اول، در سنت به اثبات رسیده است
علمای اصول، جایگاه سنت نبوی را در شریعت اسلامی بهطور مفصل بیان کردهاند.
در حدیثی صحیح آمده است: «عَنْ عِکْرِمَهَ قَالَ أُتِیَ عَلِیٌ ّرضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بِزَنَادِقَهٍ فَأَحْرَقَهُمْ فَبَلَغَ ذَلِکَ ابْنَ عَبَّاسٍ فَقَالَ لَوْکُنْتُ أَنَا لَمْ أُحْرِقْهُمْ لِنَهْیِ رَسُولِ اللَّه ِصَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لَا تُعَذِّبُوا ِبعَذَابِ اللَّهِ وَلَقَتَلْتُهُمْ لِقَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَنْ بَدَّلَ دِینَهُ فَاقْتُلُوهُ». (صحیح بخاری، ۹/۱۵، شمارهی ۶۹۲۲). (از عکرمه روایت شده که ملحدانی را نزد علی ـ رضی الله عنه ـ آوردند و او آن ها را سوزاند ،هنگامی که خبر به ابن عباس رسید، گفت: اگر من جای علی بودم، آنان را نمیسوزاندم، زیرا رسول الله ـ صلی الله علیه و سلم ـ چنین کاری را اجازه نداده و فرموده: با عذاب خدا یعنی آتش کسی را کیفر ندهید ، اگر من جای علی بودم آنان را میکشتم، چون رسول الله فرموده : هر کس دینش را عوض کند، او را بکشید).
در حدیث دیگری پیامبر فرموده است: «لایحل دم امرئ مسلم یشهد أن لا إله إلا الله وأنی رسول الله إلا بإحدى ثلاث النفس بالنفس والثیب الزانی والمفارق لدینه التارک للجماعه». (صحیح بخاری، ۶/۲۵۲۱، شمارهی ۶۴۸۴). (حلال نیست خون فرد مسلمانی که گواهی میدهد معبودی جز خدا نیست و من فرستادهی خدا هستم ، ریخته شود جز به سه علت: جان در برابر جان، متأهل زناکار و کسی که دینش را رها میکند و جمع مسلمانان را ترک مینماید).
در متن این دو حدیث صحیح و روشن، دلالت کافی وجود دارد بر اجرای حد ارتداد و برگشت از دین بر کسی که از اسلام بریده است.
سوال۲) مخالفان اجرای حد ارتداد به آزادی اعتقاد استدلال میکنند که در قرآن پذیرفته شده است: «لَاإِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقَى لَاانْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ». (بقره/۲۵۶). (در دین داری اجباری نیست؛ راه و بیراهه مشخص شده است، هر کس به طاغوت کفر بورزد و به خدا ایمان بیاورد، به دستاویزی استوار چنگ زده است که گسستنی در آن نیست و خدا بسی شنوا و داناست).به نظر می رسد این گروه در تثبیت این آزادی افراط کرده و آن را از بافت قرآنی مقررش بیرون میکنند.
پاسخ :
اولاً احترام به جان انسان و تحریم ریختن خون با دلایلی قطعی ثابت شده است و مباح دانستن ریختن خون انسان باید دلایلی قطعی و همتراز در قاطعیت، اثبات و دلالت داشته باشد.
ثانیاً : حدود شرعی بر مسلمانان اجرا میگردد تا پاک گردند و کفارهی گناهانشان باشد، به همین سبب، پیشینیان امت میگفتند: «رسوایی دنیا بهتر از رسوایی آخرت است»، زیرا گناهانی که خداوند برایش حدود مقرر کرده است، این اجرا باعث کفاره و تطهیر خطاکاران میگردد و دیگر این افراد در آخرت مؤاخذه نمیشوند، چون خداوند دو کیفر دنیوی و اخروی را بر یک شخص اجرا نمیکند ؛ بنابر این، کسی که در دنیا بر او حد شرعی اجرا گردد، پاک میشود .
سوال۳)حال اگر بر مرتد حد ارتداد ـ به تعبیر خودشان ـ اجرا گردد، آیا این کیفر او را پاک میکند تا به بهشت وارد شود؟ بر این مبنا که گناهی مرتکب شده و در دنیا کیفرش را دیده و کار تمام شده است؟ اگر بگویید با اجرای حد، او بر ایمان و اسلام مرده است، سخن خودتان را نقض کردهاید! و اگر بگویید مرتد بر کفر مرده است، بر کفار که حد شرعی اجرا نمیشود!؟
پاسخ :علمای أصول در این باره، موضع گیریهای گوناگونی دارند و در اینکه آیا کافران در فروع شریعت مکلف هستند یا نه ؟ اختلاف نظر دارند.
در عین حال که استقلال سنت در تشریع، موضوعی اختلافی است و امت اسلامی نتوانسته است در گذشته و حال بر آن توافق نماید ؛ هر دلیلی که آوردهاند با این آیه در تعارض است که فرموده: «إِنِ الْحُکْمُ إِلا لِلَّهِ یَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَیْرُ الْفَاصِلِینَ». (انعام/۵۷). (حکم جز از آن خدا نیست حق را باز میگوید و او بهترین داوران است).
پروا پیشه باشید، از شرک بپرهیزید و رسول الله را شریک خدا در حاکمیت و تشریع قرار ندهید ای کسانی که ادعا دارید و میگویید به یکتایی خدا در الوهیت، ربوبیت و أسماء و صفاتش ایمان آوردهاید.
رئیس کمیتهی فتوا در دانشگاه الازهر ۱/۲/۱۹۹۰م
نویسنده: دکتر طه جابر العلوانی
ترجمه: واحد ترجمەی پایگاە اطلاعرسانی اصلاح