عایشه (رض) هنگام ازدواج با پیامبر(ص) ۱۹ ساله بود نه ۹ ساله!

اشاره:
نوشتاری که در پی می آید ، در واقع یک روشن گری تحقیقی و مستدل است بر شبهه ی سن ازدواج ام المؤمنین عایشه (رض) به هنگام ازدواجش با رسول گرامی اسلام؛ هم چنین نقدی بر توجیهاتی است که طی مقاله ای در این باب، بر سایت “سوزی میحراب” انتشار یافته است. در آن مقاله، نویسنده ی محترم، برای رفع این شبهه توجیهاتی نموده؛ لیکن چنگی به دل نمی زند؛ حتی اگر فرض را بر وجود شبهه از نوع «درون دینی» حساب کنیم، چرا که موضوع در اساس، بی اساس است.
در این تحقیق به برگردان عین سخنان استاد فرزانه “عبد الرحمن صدیق”،متفکر و اندیشمند برجسته ی اسلامی کورد، و وزیر سابق محیط زیست عراق اکتفا می کنیم؛ چرا که واقعاً ایشان در این باب سنگ تمام گذاشته اند.
لازم به توضیح است که:

۱- معمولاً در پیاده کردن دیالوگ به نوشتاری لا جرم اندک تصرفی صورت می گیرد و نیزمانند یک متن مستقل (با رعایت امانت) درنمی آید.
۲- ممکن است ما ( کُردان ) این ویدیوی با ارزش استاد را دیده باشیم ، لیکن خواستیم با زبان فارسی نیز ترجمه شود تا -إن شاء الله- همگان بتوانند ازآن استفاده نمایند.

محمدامین سنایی – کارشناس ارشد ادبیات عرب

آیا پیامبر(ص) درحالی که عایشه (رض) ۹ سال داشت با وی ازدواج کرد؟!
این سخن از واقعیت بدور است و باید تصحیح شود؛ نباید [اجازه داد] شأن رسول الله (ص) مخدوش گردد.
طبق تمام کتاب های تاریخ و سیره، پیامبر(ص) درسنّ ۵۳ سالگی با عایشه ازدواج نموده است. تصور کنید یک دختر ۹ ساله سوم ابتدایی که به زانوی یک فرد ۵۳ ساله هم نمی رسد؛ پس چگونه چنین چیزی امکان دارد؟!
این موضوع اصلاً توجیه پذیر نیست! گاهی می گویند درآن هنگام جزیره العرب گرم بوده است ودختران زودتر بالغ می شده اند! با توجه به تخصص من (عبدالرحمن صدیق) در این زمینه این سخن صحیح نیست؛ همه می دانند که اتفاقا اکنون جوّ زمین گرم تر شده است، پس چرا امروز دختران در ۹سالگی بالغ نمی شوند ؟
گاهی نیز در توجیه ادعای فوق می گویند: این – ازدواج با دختران خردسال-از خصوصیّت های پیامبر اسلام بوده است و این کار برای دیگران جایز نیست؛ دراین صورت چه لزومی دارد – این موضوع-در کتاب ها بماند؟! باید ازکتاب ها محوش نمود.
کسی که می گوید: این کار سنّت است آیا خودش آماده است دخترش را در ۹سالگی شوهر دهد!؟- آن هم به پیرمردی بالای پنجاه سال!-

«تصحیح این تصوّر غلط»

۱- نکته ی اول: درتمام کتاب های سیره از جمله: عمده القاری شرح صحیح البخاری ج ٢، ابن حجر در ألاصابه فی تمییز الصحابه ج ٧، امام نووی در تهذیب الأسماء و اللغات ج ٢، وهمچنین در تاریخ طبری و ألبدایه والنهایه ابن کثیر می گویند: اسماء و عایشه هر دو دختران ابوبکر(رض) هستند، و هم چنین می گویند: اسماء درسال ۷۳ هجری در سن ۱۰۰سالگی وفات یافته است. برای دانستن سن اسماء، باید ۷۳ را منهای ۱۰۰ نمود که می شود ۲۷ همچنین همه ی این منابع می گویند: که سن اسماء در هنگام هجرت۲۷ سال بوده است.
بیهقی در سنن الکبری ج ۶، ذهبی در سیر الاعلام النُبلی ج ۲، ابن عساکر در تاریخ دمشق، ابن کثیر در البدایه و النهایه ج ۸، عمده القاری ج ۱، صنعانی در سبلُ السّلام ج ۱ و… می گویند: اختلاف سن عایشه و اسماء خواهرش ۱۰ سال است ؛ یعنی به هنگام هجرت اسماء ۲۷ ساله بوده است و تمام این منابع می گویند: عایشه ۱۰سال از اسماء خواهرش کوچک تراست ؛ پس هنگام هجرت ۱۰ را از ۲۷ کم کنیم می شود ۱۷ ؛ بنابراین هنگام هجرت ، عایشه ۱۷ ساله بوده است .
{همچنین} در همه ی این منابع اشاره شده که پیامبر (ص) در ابتدای سال دوم هجری با عایشه (رض) ازدواج نموده است؛ پس ازدواج عایشه (رض) با پیامبر (ص) در سنّ ۱۹ سالگی عایشه رخ داده است نه نه سلکی!
حالا که طبق این منابع متعدد و معتبر، مشخص شد که جریان از این قرار است این سوال مطرح می شود که پس با این روایتی که در صحیح بخاری و مسلم آمده و می گوید سن  عایشهبه هنگام ازدواج با پیامبر ۹ سال بوده چگونه کنار بیاییم؟ در جواب می گوییم:  سن عایشه از دیدگاه این دو بزرگوار هم در اصل ۱۹ بوده است و عدد ۱ اشتباها در چاپ حذف شده و افتاده است؛ ما هیچ حدیثی نداریم که از خود پیامبر روایت شده باشد مبنی بر این که آن حضرت فرموده باشد من در حالی با عایشه ازدواج کردم که او تنها نه سال داشت؟؟

البته در مسلم و بخاری آمده است که عایشه (رض) گفته است :  پیامبر(ص) با من در سن ۹ سالگی ازدواج کرد.» ؛ ولی این سخن، حدیث پیامبر(ص) نیست ؛ بلکه سخن عایشه است!
۲- نکته ی دوم
تا این جا روشن نمودیم که در باره سن ام المومنین عایشه ۱۹ صحیح است ولی سوال این است پس چرا در منابع حدیثی و تاریخی  ۹ آمده است ؟
در جواب باید مجدد عرض شود که عدد ۱ از سمت چپ افتاده است و شماره ی ۹ باقی مانده است.
ولی آیا چنین چیزی ممکن است اتفاق بیفتد؟
ابن حجر که بهترین شرح بر صحیح بخاری نوشته به نام فتح الباری می گوید:این بسیار اتفاق می افتد {در اعداد دو رقمی} که شماره ی ۱ کم یا زیاد گردد؛ برای مثال می گویند: رسول خدا (ص) در ۱۲ ربیع الاول وفات یافته است؛ {در حالی که} به گفته ابن حجر « وفات پیامبر (ص) در ۲ ربیع اول بوده است نه ۱۲، …؟
می گویند «انهم قالوا مات فی ثانی شهر ربیع الاول فتغیّرت فصارت ثانی عشر (ثانی شهر به ثانی عشر) تغییر پیدا کرد، یعنی حرف شین به حرف عین تغییرکرده است). پس می گویند « استمرّ الوهم بذلک یتبعهم بعضا من غیر تأمل» این وضعیت ادامه پیدا کرد و گروهی از گروهی دیگر بدون تأمل و تفکر این روایت را از همدیگرنقل کردند؛ موضوع ۱۹ هم همان گونه است ۱ افتاده و ۹ باقی مانده است!
۳- نکته ی سوم:

چه کسی این حدیث را نقل کرده است؟
سند این حدیث به “هشام پسر عروه” می رسد. امام مالک، هشام پسر عروه را تأیید نکرده است ودر مورد وی فرموده است: تا زمانی که هشام در مدینه بود از وی قبول کنید {احادیثی را که نقل می کند بپذیرید} لیکن وقتی که به عراق رفت واز کوفیان احادیث دریافت نمود و جدال بین فرقه ها در گرفت و {احادیث هدف دار و موضوع و با اغراض سیاسی معمول گشت}، احادیث را از وی نگیرید. این روایت- مربوط به سن عایشه هنگام ازدواج با پیامبر- از عراقی ها به هشام پسر عروه رسیده است؛پس بنابر نظر امام مالک نباید این روایت را از هشام پذیرفت.
۴-نکته ی چهارم:
در کتاب های تاریخ آمده است که ام المؤمنین عایشه (رض) درست در شب بعثت رسول خدا متولد شده است؛ پیامبر گرامی (ص) بعد از بعثت، مدت ۱۳ سال در مکه ماند و پس از آن به مدینه هجرت نمودند. سپس در ابتدای سال دوم هجری با عایشه ازدواج نمودند. با این حساب هم، سن عایشه بیشتر از روایت بخاری و مسلم است( مترجم}
اگر این ادعا { سن نه سالگی عایشه به هنگام ازدواج با رسول الله}صحیح می بود؛ پس چرا عربستان سعودی سن ازدواج را ۱۸ سال قرار داده است نه ۹ سالگی ؟ !

باید این گونه، این شبهه را از ریشه کند و هر کس به این دلایل قناعت نکند باید حاضر باشد دخترش را در ۹ سالگی شوهر دهد. {که قطعا کسی حاضر به چنین کاری نیست.}
والسلام.

محمد امین سنایی کارشناس ارشد ادبیات عرب

توجه مطلب فوق در نقد مقاله«رد شبهاتی پیرامون ازدواج پیامبر(ص) با ام‌ المؤمنین عایشه‌ »نوشته استاد یونس سلیمان زاده نگاشته شده است

لینک مقاله مورد نقد قرار گرفته  https://sozimihrab.org/11334-2/