نویسنده: اسلام ویب
از نگاه اسلام عید جلوه گاهی از بخشش و رحمت الهی و فرصت بزرگی برای پاکی دل ها واتحاد و پیوستگی و تولدی دوباره در عرصه زندگانی است و مقصود از آن رهایی از تکالیف و بیرون جستن از اخلاق و رفتار نیک نیست ؛ بلکه لازم است مسلمان در هر شرایطی از دستورات شرعی پیروی کامل نماید.
در این جا ما به طور کلی بعضی ار احکام و آداب عید که برهر مسلمانی لازم است آن را رعایت و بر آن حریص باشد را بیان می کنیم وهمه این احکام بر پایه مقاصد و غایات شرعی که برای اعیاد در اسلام آمده تا در هیچ وقت و زمانی از دائره بندگی خداوند خارج نشود، می باشد.
بخشی از احکام عید
روزه گرفتن در روز عید حرام می باشد.
از امام عمر رضی الله عنه نقل شده که قبل از خطبه ، نماز عید را خواندند و سپس خطبه عید را ایراد کرده و فرمودند: ای مردم ؛ پیامبر صلی الله علیه و سلم شما را از روزه گرفتن در این دوعید نهی کرده ؛ یکی از این دو عید روز گشودن روزه است و دیگری روز خوردن قربانی تان می باشد .رواه البخاری.
هچنین مستحب است در روز عید زیاد ذکر و تکبیر گفته شود ؛ در عید فطر از غروب خورشید آخرین روز رمضان تا نماز عید ، تکبیر سرداده می شود ؛ بنا به فرموده خداوند تا تعداد روزهای رمضان را کامل گردانید و خدا را بر این که شما را هدایت کرده بزرگ دارید .
بقره ۱۸۵
تکبیرعید فطر بدون قید و شرط است و محدود به بعد از نمازهای فر ض نیست ؛ البته به گفتن تکبیر در هنگام رفتن به مسجد و هنگام انتظار نماز بیشتر تاکید شده است.
اما تکبیر گفتن در روز عید قربان ؛ از اول ایام ذی الحجه بدون قید و شرط جایز و مستحب می باشد ؛ خداوند می فرماید: و یذکروا اسم الله فی ایام معلومات(۲۸ حج ) تا در ایام معینی نام خدا را ببرند و ایام معلومات همان ده روز اول ذی الحجه می باشد .
در روایتی صحیح از ابن عمر و ابوهریره روایت شده که این بزگواران در دهه اول ذی الحجه به بازار می آمدند و تکبیر می گفتند و مردم هم با آنها تکبیر می گفتند ؛ به همین خاطر است که فقها می گویند : سنت است در این دهه ی مبارکه تکبیر به صورت جهری و با صدای بلند و بر بلندگوهای مساجد و در راه ها و بازارها و اماکن عمومی و خیابان ها و اطراف آن ، سر داده شود و این کار نشان آشکار و زنده نگه داشتن سنت نبوی وپیروی از سلف صالح امت باشد.
اما تکبیر و الله اکبر محدود به بعد از نماز های واجب برای غیر حجاج از صبح روز عرفه شروع می شود و برای حاجیان از بعد از نماز ظهر عید آغاز می شود ؛ زیرا قبلا به تلبیه – لبیک اللهم لبیک – مشغول بوده است.
تکبیر مطلق (بی قید و شرط) و مقید را تا عصر آخرین روز ایام التشریق که روز چهارم عید می باشد ادامه می دهد ؛ خداوند جل جلاله می فرماید: واذکروا الله فی ایام معلومات بقره ۲۰۳ در روزهای مشخصی -یازده و دوازده و سیزده ماه ذی الحجه – که حاجیان در منی به سر می برند خدا را یاد کنید .
همچنین پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید: ایام التشریق روزهای خوردن و نوشیدن و ذکر و یاد خدا می باشد . رواه مسلم.
صیغه ماثور آنگونه که از زبان پیامبر شنیده شده عبارت است از : الله اکبر الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر ولله الحمد ( مستحب است سه بار تکرار شود) .
از آداب مستحب دیگر در روز عید عبارت است از : غسل و خود آرایی و خوشبو کردن و پوشیدن بهترین لباس. روایت شده که ابن عمر در روز عید فطر قبل از آن که به مصلی برود ، غسل می کرد ؛ همچنین روایت شده که پیامبر صلی الله علیه و سلم عمر ابن خطاب را در رروز عید دید که خود را خوشبو نموده و با لباسی آراسته از خانه خارج شده است ؛ آن حضرت کار او را تایید کرد و خودآرایی وآراسته بودنش را بر او خرده نگرفت ؛ ولی وقتی حضرت عمر در حالی که عبایی از حریر بر تن داشت خطاب به پیامبر صلی الله علیه و سلم گفت : یا رسول الله این عبا را تقدیم می کنم به شما تا در روز عید و به هنگام استقبال از نمایندگان و مهمانان آن را بپوشید ؛ آن پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: این لباس حریر برای کسانی است که در دنیا بهره ای ندارند.. رواه البخاری
روایت های متعدد بر درست بودن خودآرایی وآراسته شدن در ایام عید دلالت می کند و پیامبر صلی الله علیه و سلم بخاطر حریر بودن عبا آن را نپوشید چون عبا از استبرق که نوعی از ابریشم است بافته شده بود ؛ چیزی که پوشیدنش بر مردان حرام می باشد.
آری ؛ سزاوار مسلمان است در این روز به بهترین جلوه و کامل ترین هیئت ظهور کند و این هم بخاطر آشکار کردن لطف ومرحمت الهی است که به وی عطا کرده ؛ به راستی که خداوند دوست دارد اثر نعمت خود را که همان شکرانه تعمت های اوست در بنده اش مشاهده نماید .
درروز عید فطر مستحب است قبل از نماز عید چند دانه خرما به صورت طاق سه پنج هفت و نه بخورد و در عید قربان هیچ چیزی نخورد تا حیوان قربانی را ذبح و از آن بخورد ..
بریده رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت می کند که فرمودند: روز عید فطر تا چیزی نخورده اید از منزل خارج نشوید ولی روز عید قربان چیزی نخورید تا به منزل برگشته و از حیوانی که ذبح کرده اید بخورید. رواه احمد.
مستحب است با پای پیاده به مصلی برویم ؛ امام علی رضی الله عنه می گوید : یکی از سنت های پیامبر این بود که پیاده به نماز عید می رفت و قبل از رفتن به نماز عید چیزی بخورد .رواه التر مذی.
همچنین مستحب است راه رفت و برگشتش ازهم جدا باشد ؛ جابر رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت می کند که در روز عید راه رفت و برگشتش به مسجد را تغییر می دادند . رواه البخاری.
اهل علم از این ذهاب و ایاب چند حکمی را استنباط نموده اند ؛ از جمله آشکار کردن نشانه های الهی با رفت و برگشت وهمچنین سلام بر ساکنین هر دو راه و آگاهی یافتن بر مکان ها و خوشبین بودن به تغییر جهت در راستای مغفرت الهی و رفع احتیاج مردم در هر دو راه رفت و برگشت ….
مبارکبادی به همدیگر از جمله عادت های خوب مردم در روزهای عید است که مردم بخاطر الفت گرفتن با همدیگر و اظهار محبت نسبت به هم انجام داده و می دهند و این مبارکبادی با هر لفظ مباحی جایز است ؛ مانند این که بگوید: عیدت مبارک ، خداوند هر روزت را عید کند ، هر سال شما عید و در سلامتی باشی وغیره .
یاران پیامبر رضی الله عنهم وقتی در روز عید به هم می رسیدند به همدیگر می گفتند: خداوند این عبادات و عید را از ما و شما بپذیرد.
اظهار سرور و شادمانی در ایام عید از نشانه ای دینی به شمار می رود ؛ اشکال ندارد مسلمان لهو لعب مباح را انجام دهد وهر چیزی که نفس انسان را خوشحال می کند با رعایت کردن موازین شرعی بدون افراط و تفریط انجام دهد .
وقتی که پیامبر صلی الله علیه و سلم به مدینه رفتند مردم دو روز را جشن می گرفتند ؛ آن حضرت سوال کرد: چکار می کنید؟ عرض کردند در جاهلیت ما این دو روز را جشن می گرفتیم! پیامبر فرمودند: خداوند در عوض آن دو روز دو روز بهتر را برای شما گذاشته است ؛ عید قربان و عید فطر .رواه ابوداوود.
باید مسلمان در این دو عید مبارک از ریخت و پاش مال دوری کند و فراغت و مالش را به هدر ندهد و نسبت به محارم الهی جسارت نکند و کاری نکند که با بندگی خداوند منافات داشته و در هر دو دنیا خود را به هلاکت افکند از
از خداوند منان خواهانیم که اعمال صالح ما را قبول کند و این روزها را با خیر و برکت بر ما تمام کند .
آمین
خداوند سایه شما سوز م حرابی های عزیز را از سر ما کم نکند
ترجمه: رحیم کاکه مم
