اصول

احکام مربوط به قضا و فدیه روزه

ترجمه: عبدالله احمدی (شنو)

اسلام دین آسانکاری است و سختی دردین اسلام کار روایی نیست  وهمیشه بسوی آسان کاری دعوت می کند وسخت گیری را از مسلمانان کنار گذاشته است، چرا که انسان ضعیف خلق شده واین خداوند است که بندگانش را در محدوره مشخصی مکلف ساخته است( لایکلف الله نفسا الا وسعها) البقره ۲۸۶٫

خداوند مهربان بخاطر رحم وشفقت خویش آسان کاری دردین را به عنوان یک امر ثابت قرارداده است.

برای همین پیامبر اسلام صلی الله علیه وسلم کسانی که معذور شرعی هستند را اجازه فرموده تا ماه مبارک رمضان را روزه نگیرند، بعد از ایشان اصحاب و عالمان دینی هم این رخصت را مدنظر داشته اند…

کسانی که رمضان را روزه نمی گیرند و قضا و فدیه هم بر آنان واجب نیست

۱٫فرزندان نابالغ .روزه برآنها واجب نیست و اگر روزه نبودند نه قضایی بر آن ها خواهد بود و نه فدیه ای.

۲٫شخص دیوانه: چون عقل خویش را ازدست داده است، اگر روزه رمضان را هم نگیرد و بعد از رمضان بهبود یابد باز بنا بر قول ارجح ائمه فقه قضا و فدیه براو واجب نیست.

کسانی که رمضان را روزه نمی گیرند و باید روزه ها را قضا کنند ولی فدیه ای نمی پردازند

۱٫کسی که بی هوش است و در حالت کُما به سر می برد ، لازم نیست روزه بگیرد و بنا بر نظر عده ای از فقها بعد از رمضان روزه های فوت شده اش را تنها قضا می کند.

اما کسی که در طول روز خوابیده باشد مادامی که قبل از فجر، نیت روزه را داشته باشد روزه اش درست است.

۲٫مسافر: کسی که در طول روز بالغ بر ۸۱کیلومتر سفر کند می تواند روزه اش را بشکند ولی بعد از ماه رمضان باید آن را قضا کند.

البته درمسافرت اگر توانایی داشته باشد و ضرری به او نرسد بهتراست که روزه بگیرد( وان تصوموا خیرلکم) البقره ۱۸۴٫

۳٫مریض : شخص مریض می تواند روزه نگیرد ؛ البته برخی بیماران با مجوز پزشک می توانند روزه باشند، اما بعد از اینکه شفا پیدا کرد باید آن روزه ها را قضا کند.

 ۳٫شکستن روزه بخاطر گرسنگی و تشنگی شدید که اگر روزه اش را بگیرد منجر به فوت آن شخص شود؛ در این صورت جایز است روزه اش را بشکند ، تازه اگر احساس نمود که هلاک می شود حتما باید روزه اش را بشکند (ولاتقتلوا انفسکم ان الله کان بکم رحیما) النسا ۲۹٫

۴٫حیض ونفاس: تمام اهل علم اتفاق دارند هر گاه زن در یکی از این دو حالت افتاد برایش جایز نیست که روزه بگیرد و بعد از رمضان کافیست آن روزه ها را  قضا نموده و نیازی نیست بابت این کار فدیه ای بپردازد.

۵٫شکستن روزه بدلیل فشار مضاعفی که از طرف شخصی بر شخص روزه دار وارد می شود:

 این حالت دو مصداق عینی دارد

۱- کسی بخواهد شخص روزه دار را مجبور کند به افطار روزه به گونه ای که آن شخص هیچ توان و اختیاری نداشته باشد،- مثلا به زور آب یا خوراکی به گلویش فرو برد-  دراین حالت و با این کار روزه اش را علی رغم خوردن و آشامیدن اجباری ادامه داده و از خوردن و آشامیدن و انجام سایر مبطلات روزه خودداری می ورزد – تا غروب امساک پیشه می کند – و بابت این افطار اجباری نه فدیه ای می پردازد و نه قضایی بر عهده اش خواهد بود.

۲- اجبار به افطار شخص روزه دار طوری است که از او کاملا سلب اختیار نشده است که دراین حالت اگر روزه اش را بشکند باید بعدا آن را قضا نماید.

۷٫زنان حامله وشیرده که نگران جانشان باشند:

ترس این دو گروه بر سه حالت است:

اول: فقط نگران نگران جان خودش بوده و در صورت روزه بودن آسیبی متوجه جنین یا نوزاد نمی شود، در این صورت روزه نمی گیرد و در زمان دیگری روزه ها را قضا می نماید و بابت این کار لازم نیست فدیه بپردازد.

دوم: نگران آسیب وارد شدن به خود و فرزند هستند که در این صورت روزه را می شکنند و مثل حالت قبلی واجب است روزه را قضا نموده ولی نیازی نیست فدیه ای بپردازد .

سوم: تنها نگران سلامتی فرزندشان هستند و خطری آن مادران را تهدید نمی کند: در این صورت روزه را می شکنند و برآنان واجب است ضمن قضای روزه فدیه را هم بپردازند (قول ارجح)

۸٫پیرو از کار افتاده

 کسانی از مردان و زنان هستند که بدلیل کهولت سن و از کار افتادگی نمی توانند رمضان را روزه باشند ، حکم شرعی برای این گونه اشخاص این است که اگر توانستند روزه را قضا نمایند ولی اگر قضای روزه آنها را دچار مشقت می کرد تنها کافیست فدیه بپردازند و قضای روزه برآنان واجب نیست.

۹٫صاحبان شغل های سنگین:

 کسانی که کارطاقت فرسا انجام می دهند و توانایی گرفتن روزه رمضان را ندارند، می توانند روزه اشان را بشکنند و در روزهایی که  کار طاقت فرسا ندارند آن روزه ها را قضا نمایند.

 

کسانی که روزه نمی گیرند و باید فدیه بدهند دو گروه هستند:

۱- مریضی که هیچ امیدی به بهبودی او وجود نداشته باشد.

۲- شخص پیر و ازکارافتاده ای که توانایی جسمی جهت روزه بودن را ندارد.

تازه این گونه اشخاص اگر بدلیل فقر قادر به پرداخت فدیه نباشند از پرداخت آن هم معاف می شوند.

شخص پیر و مریض که امیدی به بهبودیش وجود ندارد اگر برخود نذر کردند که یک ماه روزه بگیرند ،رای برتر فقها این است که نذرشان منعقد نبوده و قضای روزه هم ازآنها ساقط است.

 

قضای روزه و فدیه برچه کسانی واجب است؟

۱-  زن حامله و شیرده که می ترسند اگر روزه بگیرند فرزند و یا جنین شان آسیب ببیند .

در این مورد رای برتراین است که بابت روزه خواری هم فدیه بدهند و هم قضای روزه را هم بجای آورند.

۲- کسی که قضای روزه رمضان را بدون عذر و تا چند سال به تاخیر بیندازد ، این گونه اشخاص باید  بابت تاخیر در قضای روزه هم فدیه بپردازند و هم  روزه را قضا نمایند ؛ البته اگر از قضای روزه عاجز باشد تنها فدیه می دهد و قضای روزه ازاو ساقط  می شود- والله اعلم.

 

احکام مربوط به قضای روزه رمضان:

اگر شخصی بمیرد و قضای روزه بر او واجب بوده دارای یکی از دوحالت  زیر می تواند باشد

اول : آن شخص بعد از ماه مبارک رمضان فوت کرده  یا  مریضی طولانی مدتی داشته و یا در حال نفاس فوت نموده است و…

بیشترفقها بر این باورند که این گونه اشخاص نه روزه را قضا کرده و نه فدیه ای بر آنان واجب است.

دوم: شخص زمانی مرده است که می توانست روزه اش را قضا نماید ولی تنبلی بخرج داده است،

قول راجح فقها این است که وارثان او باید به ازای هر روزه از دست رفته وی مسکینی را غذا دهند.

 ✅ حکم کسی که تا رمضان سال آینده موفق به قضای روزه هایش نشود

اگر کسی بنا به داشتن یک عذر مشروع قضای روزه را تا رمضان سال آینده به تاخیر بیندازد، بر او واجب است روزه رمضان را بگیرد و پس از آن روزه های فوت شده را قضا نماید و پرداخت فدیه بر او واجب نیست ولی اگر شخصی قضای روزه را بدون عذر شرعی به تاخیر بیندازد مطابق رای راجح فقها این شخص باید ضمن قضای آن روزه باید فدیه هم بپردازد

 

 پشت سرهم قضا نمودن روزه  

در باره اینکه قضای پشت سرهم روزه ماه رمضان چه حکمی دارد میان فقها اختلاف نظر وجود دارد که در این میان جمهور فقها بر این باورند که این کار مستحب است نه واجب.

 بنده ( نویسنده) توصیه می کنم شایسته است شخص در قضای روزه عجله کند تا مبادا دچار سستی و تنبلی شود و مرگ به سراغش بیاید و از قضای روزه هایش باز بماند  والله اعلم.

 دکتر فواد علی مخیمر

منبع: آلوکه

نمایش بیشتر

عبدالله احمدی

نویسنده و مترجم و فعال دینی ✅ ساکن : آذربایجان غربی - مهاباد - روستای حمزاباد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا