احکام و فضائل دهه نخست ذی الحجه

   سپاس برای خدا که مراسم بزرگ و شریفی در پیش رو داریم که عبارت است از :

دهه ذی الحجه که خداوند به آن ایام سوگند یاد کرده آنجا که می فرماید:( والفجر ولیال عشر((۱):

به سپیده دم و به شب های دهگانه سوگند.

پیامبر گرامی صلی الله علیه وسلم می فرماید:ما من ایام، العمل الصالح فیهن احب الله من هذه الایام یعنی ایام العشر قالوا ولا الجهاد فی سبیل الله؟ قال: و لا الجهاد فی سبیل الله الا رجل خرج بنفسه و ماله و لم یرجع من ذالک بشیء.

  عمل صالح در هیچ روزی به اندازه این روزها نزد خداوند محبوب نیست ؛عرض کردند حتی جهاد در راه خدا هم؟ فرمود: حتی جهاد؛ مگر آن مرد مجاهدی که جان و مالش را در راه خدا قربانی می کند.

این ایه و حدیث دلالت می کنند بر این که ایام ذی الحجه بزرگ ترین شب وروزهای سال هستند به استثنای شب قدر.

مسلمانان سزاوار است در این ایام، تلاش نمایند تا طاعات و عبادات بیشتری انجام دهند ؛ از جمله نماز و روزه و صدقات و قرائت قرآن بیش از پیشی از خود بروز دهند و همچنین لازم است بر امورزیر مواظبت نمایند:

 ☀ نیت خالص

برای انجام عبادات در این ایام، نیت از بزرگ ترین چیز های است که انسان مومن را به مقصودش خواهد رساند

خداوند می فرماید : یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِمَنْ فِی أَیْدِیکُمْ مِنَ الْأَسْرَىٰ إِنْ یَعْلَمِ اللَّهُ فِی قُلُوبِکُمْ خَیْرًا یُؤْتِکُمْ خَیْرًا مِمَّا أُخِذَ مِنْکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ

ای پیغمبر! به اسیرانی که در دست شما هستند بگو: اگر خداوند در دلهایتان خیری (همچون ایمان و اخلاص و صدق در اسلام آوردنتان) سراغ یابد (و بداند که دارای نیّت پاک و راستینی هستید، در دنیا و آخرت) بهتر از آنچه از شما دریافت شده است به شما عطاء می‌کند و شما را می‌بخشد (و شرک و سیّئات شما را نادیده می‌گیرد) و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است.الأنفال آیه۷۰

چون خداوند بر قلب بنده ی خود که می خواهد در عبادات سعی و تلاش کند خبیر وآگاه است و او را یاری می نماید.

☀ بسیار دعا کردن

تا بدین وسیله  خداوند او را یاری نماید و ثواب  فراوانی بدست آورد،خوشبخت ترین انسان کسی است که در این روزها خدا را زیاد دعا نماید؛ چون خداوند کریم است و بنده خود را نا امید نمی نماید.

☀ معاشرت نیکو با مسلمانان و انجام نوافل

بزرگ ترین چیزی که انسان را به پروردگارش نزدیک می کند عبارت است از فرایض که خداوند بر بنده اش واجب گردانیده است.

در حدیث قدسی وارد شده است که خداوند می فرماید :(وما تقرب الی عبدی بشئ احب الی مما افترضته علیه).

بنده ی من بیش از هر چیز بوسیله انجام واجبات به من نزدیک خواهد شد

انسان مسلمان همیشه و مخصوصا در این ایام، بیشتر بر انجام شعایر واجبات تاکید می ورزد ؛ چرا که  تاکید فراوانی شده است .

یکی از آن واجبات، نمازهای پنچ گانه فریضه است که لازم است به طور کامل و با جماعت خوانده شوند و همچنین رعایت کردن نیکی نسبت به پدر و مادر و به جا آوردن صله ارحام.

در این ایام بعضی از عبادات مستحب نیز وجود دارد که نسبت بر انجام دادن آنها بسیار تاکید شده است ، یکی از آن ها عبارت است از روزه گرفتن نه روز ذی الحجه و علی الاخص روزه روز عرفه.

ابی قتاده انصاری به نقل از پیامبر روایت می کند که آن حضرت می فرماید:

(ان النبی صلی الله علیه وسلم سئل عن صوم یوم عرفه فقال:یکفر السنه الماضیه والباقیه.رواه مسلم.

 در مورد روزه گرفتن روز عرفه از پیامبراسلام سوال شد ایشان فرمودند:”گناه سال گذشته و حال را محو می کند”.

همچنین پیامبر در این باره می فرماید:ما من یوم اکثرمن ان یعتق الله فیه عبدا من النار من یوم عرفه ).رواه مسلم

  در هیچ روزی به اندازه ی روز عرفه ،خداوند بندگانش را از آتش دوزخ آزاد نمی سازد.

ابن رجب می گوید:

روز عرفه روز رهایی از آتش دوزخ است ،هر کسی در این روز توقف نماید از آتش دوزخ رها خواهد شد و البته اهل شهر ها هم شامل این رهایی خواهند بود .

به همین خاطر است که روز بعد از روز دهم ذی الحجه  برای همه ی مسلمانان  گیتی عید است چه آنهایی که در این مراسم شرکت کرده اند و چه کسانی که شرکت نکرده اند ،چون همه ی مسلمانان شامل مغفرت و رهایی روز عرفه خواهند بود.

☀ یکی دیگر از عبادات مشروع در این ده روز عبارت است از تکبیر گفتن در غروب خورشید از آخر روز نهم  ذی القعده در خیابان ها و کوچه ها و منازل و تا آخرین روز ایام التشریق ادامه پیدا می کند.

این تکبیرات بعد از نمازهای واجب و از صبح روز عرفه تا عصر آخرین روز ایام التشریق زمزمه می شود و این تکبیرات بعد از نمازهای واجب گفته می شودند :

الله اکبر الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر ولله الحمد.

☀ یکی دیگر از عبادات ویژه این ایام، عبارت است از  ذبح و قربانی در روز عید قربان

منظور از آن خون ریختن جهت تقرب الی الله می باشد.همانگونه که خداوند می فرماید:

وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فِیهَا خَیْرٌ ۖ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهَا صَوَافَّ ۖ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ ۚ کَذَٰلِکَ سَخَّرْنَاهَا لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

ما (ذبح) شتران (چاق و فربه، و دیگر چهارپایان) را (در حجّ) برای شما از جمله‌ی مراسم و مناسک (دین و نشانه‌های آئین) الهی قرار داده‌ایم، و در چنین حیواناتی خیر (دنیا و اجر آخرت) شما است. پس در حالی که به صف ایستاده‌اند (و دستها و پاها را جفت هم کرده‌اند و آماده‌ی ذبح می‌باشند) نام خدا را بر آنها ببرید (و به نام خدا ذبحشان کنید)، و هنگامی که (نقش زمین شدند و) بر پهلوهایشان افتادند، خودتان (اگر خواستید) از گوشت آنها بخورید و به مستمند (غیر گدا) و به فقیر (گدا پیشه) بخورانید. این گونه (که می‌بینید) شتران را رام و مطیع شما کرده‌ایم تا این که (از الطاف کریمانه و انعام بزرگوارانه‌ی آفریدگار خود) سپاسگزاری کنید.الحج آیه۳۶

سنت آن است که حیوانات چاق و فربه را برای قربانی انتخاب نماییم.

خداوند می فرماید: ذَٰلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ

(مطلب) چنین است (که گفته شد)، و هر کس مراسم و برنامه‌های الهی را بزرگ دارد (و از جمله مناسک حجّ را گرامی‌شمارد)، بی‌گمان بزرگداشت آنها نشانه‌ی پرهیزگاری دلها (و خوف و هراس از خدا) است.الحج آیه۳۲

 ☀ دیگرعبادت مشروع در این ایام مبارک، تعظیم و بزرگ داشت قربانی است،ابن عباس می فرماید: :منظور از تعظیم قربانی انتخاب حیوان چاق و قشنگ است.

ابو امامه بن سهل می گوید: مسلمانان در مدینه حیوانات چاق را برای قربانی انتخاب می کردیم) بخاری

در این مقام و مکان شما را آگاه می کنم که دادن مال به جمعیت هایی که سرپرستی ذبح قربانی را در خارج از بلاد برعهده دارند،مخالف دستورات خدا و پیغمبر است.             

هدف از قربانی:

✅ هدف اول:تقرب به خداوند با سر بریدن،چون ذبح از بزرگ ترین عبادات محسوب می شود وخداوند آن را با نماز مقرون کرده است .

خداوند می فرماید:(فصل لربک والنحر) برای پروردگارت روزهبگیر و نماز بپا دار

الأنعام آیه۱۶۲

قُلْ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُکِی وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ

بگو: نماز و عبادت و زیستن و مردن من از آن خدا است که پروردگار جهانیان است (و این است که تنها خدا را پرستش می‌کنم و کارهای این جهان خود را در مسیر رضایت او می‌اندازم و بر بذل مال و جان در راه یزدان می‌کوشم و در این راه می‌میرم، تا حیاتم ذخیره‌ی مماتم شود).

منظور از نسک در این جا ذبح می باشد .

ذبح عبادت است و با فرستادن پول به ممالک دیگر برای قربانی این عبادت حاصل نخواهد شد، اگر چه این ذبح به نام ونیت تو انجام شود.

خداوند می فرماید: لَنْ یَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَٰکِنْ یَنَالُهُ التَّقْوَىٰ مِنْکُمْ ۚ کَذَٰلِکَ سَخَّرَهَا لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاکُمْ ۗ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِینَ

گوشتها و خونهای قربانیها (که مظاهر و صور ظاهری هستند، به هیچ وجه مورد توجّه خدا نبوده و) هرگز به خدا نمی‌رسد (و موجب رضای او نمی‌گردد) و بلکه پرهیزگاری (و ورع و اخلاص) شما بدو می‌رسد (و رضا و خوشنودیش را کسب می‌کند). این گونه که (می‌بینید) خداوند حیوانات را مسخّر شما کرده است تا خدا را به خاطر این که هدایتتان نموده است (و به سوی انجام اعمال نیکو رهنمودتان کرده است) بزرگ دارید و (سپاسگزار الطاف او باشید. ای پیغمبر!) نیکوکاران را (به پاداش عظیم و لطف عمیم خدا) مژده بده. الحج آیه۳۷

✅ هدف دوم: اگر انسان قربانی را به ممالک دیگری بفرستد از ذکر هنگام ذبح کردن  محروم می شود همان گونه که خداوند می فرماید: وَلِکُلِّ أُمَّهٍ جَعَلْنَا مَنْسَکًا لِیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَهِ الْأَنْعَامِ ۗ فَإِلَٰهُکُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا ۗ وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ

(قربانی تنها منحصر به شما مسلمانان نبوده، و بلکه) ما برای هر ملّتی (که پیش از شما به خدا ایمان داشته‌اند) قربانی را (که سمبل آمادگی انسان برای فدا شدن در راه خدا است) مقرّر کرده‌ایم، تا به نام خدا چهارپایانی را ذبح کنند که خدا بدیشان عطاء نموده است. خدای شما و ایشان خدای واحدی است (و برنامه‌ی او هم برنامه‌ی واحدی است. حال که چنین است) پس‌تسلیم (فرمان) او بوده، و (اعمالتان خالصانه برای او باشد. ای پیغمبر) مژده بده مخلصان متواضع (در برابر فرمان خدا) را (به بهشت و پاداش فراوان آفریدگارشان). الحج آیه۳۴

✅ هدف سوم:اگر قرار باشد قربانی را در جای دیگری ذبح نماید نمی تواند از آن بخورد،در حالی که خداوند می فرماید: ِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَهِ الْأَنْعَامِ ۖ فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ

(آنان به این سرزمین مقدّس بیایند) تا منافع خویش را با چشم خود ببینند (و به سود مادی و معنویشان برسند و ناظر فوائد فردی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و اخلاقی حجّ باشند)، و در ایّام معیّنی که (روز عید قربان و دو و یا سه روز بعد از آن است، به هنگام ذبح قربانی) نام خدا را بر چهارپایانی (همچون بز و گوسفند و شتر و گاو) ببرند که خدا نصیب ایشان کرده است. پس (از ذبح حیوانات، ای حجّاج) خودتان از (گوشت) آنها بخورید و بینوایان مستمند را نیز بخورانید. الحج آیه۲۸

امر به خوردن از قربانی با رای کثیری از علماء برای وجوب است ، و اگر ذبح را در خارج از کشور انجام دهد این هدف محقق نمی شود،فرق نمی کند ذبح واجب و یا مستحب باشد.

✅ هدف چهارم:اگر قربانی را به خارج ازکشور ببرد این شعایر عظیمی که خداوند برای مسلمانان در ممالک اسلامی به عوض از شعیره مکه قرار داده پنهان واز بین می رود،عباداتی که در مکه آنجا داده می شود هدی ، وعباداتی که در ممالک اسلامی انجام داده می شود قربانی محسوب می شود.به این دلیل  تا در

همه جای دنیا این عبادت حاصل شود،برای همین است کسی که بخواهد قربانی بکند باید از تراشیدن مو خود داری نماید.

هدف پنجم:اگر قرار باشد قربانی در خارج ازبلاد صورت بگیرد دختران و پسران ما از این شعیره محروم می شودند، ولی اگر در منزل انجام شود همه ی افراد شریک ثواب آن قربانی خواهند شد.

با صراحت می گویم فرستادن قیمت قربانی به کشور های دیگر بزرگترین اشتباه است،و برای آنان ثواب قربانی حاصل نخواهد شد.(والله اعلم)

✅ هدف ششم:مردم به عنوان مادی کاء نه طعام دادن به گرسنگان است به قربانی نگاه می کنند،این هم اشتباه وضرر است.

خداوند می فرماید : لَنْ یَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَٰکِنْ یَنَالُهُ التَّقْوَىٰ مِنْکُمْ ۚ کَذَٰلِکَ سَخَّرَهَا لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاکُمْ ۗ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِینَ

گوشتها و خونهای قربانیها (که مظاهر و صور ظاهری هستند، به هیچ وجه مورد توجّه خدا نبوده و) هرگز به خدا نمی‌رسد (و موجب رضای او نمی‌گردد) و بلکه پرهیزگاری (و ورع و اخلاص) شما بدو می‌رسد (و رضا و خوشنودیش را کسب می‌کند). این گونه که (می‌بینید) خداوند حیوانات را مسخّر شما کرده است تا خدا را به خاطر این که هدایتتان نموده است (و به سوی انجام اعمال نیکو رهنمودتان کرده است) بزرگ دارید و (سپاسگزار الطاف او باشید. ای پیغمبر!) نیکوکاران را (به پاداش عظیم و لطف عمیم خدا) مژده بده. الحج آیه۳۷

بندگان شایسته خدا:

کسی که می خواهد قربانی کند از آخر روز ذی القعده از تراشیدن مو و کوتاه کردن ناخن خودداری کند،واین با روئیت هلال یا تکمیل سی روز ماه معلوم می شود.

 بعضی از مردم گمان می کنند که امساک از ناخن و مو از صبح روز اول ذی الحجه شروع می شود ،این نوع تفکر هم اشتباه است بلکه ثواب قول قبل است به دلیل فرموده رسول الله (صلی الله علیه وسلم)که می فرماید:(من کان له ذبح یذبحه،فاذا اهل هلال ذی الحجه ،فلا یاخذن من شعره و لا من اظفاره شیئا ،حتی یضحی).  رواه مسلم.

کسی که حیوانی برای ذبح دارد، با فرا رسیدن ماه ذی الحجه و تا پایان قربانی  چیزی از مو و ناخنش را نگیرد.

خداوندا ما را یاری رساند تا بتوانیم یاد وشکر و عبادات او را به نحو احسن انجام دهیم و به ما توفیق حاصل بفرماید تا به خدمت این دین مفتخر شویم و از آن روزها کسب طاعات و عبادات نماییم

آمین یا جواد ویا کریم.

نویسنده:عبدالله رجا الروقی

مترجم: علی ملازاده

منبع:شبکه الالوکه