۱ـ بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە با لەپێش‌دا سەرنج بدەینە فەرموودەکەی خۆی کە دەفەرموێ: مَا یُرِیدُ اللّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَـکِن یُرِیدُ لِیُطَهَّرَکُمْ وَلِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۶) المائده. واتە” نایەوێ خودا بەرگری‌و لێبکا تووش ناڕەحەتی‌و کا بەڵکو دەیهەوێ پاکتان کات‌و بەهرەی خۆتان (ئیسلام) لەسەر تەواوکا. بەشکم پێزان بن، کەوابوو مەبەست لەو یاسایە بەختەوەری مرۆڤە.
۲ـ خودا هیچ بوونەوەرێکی بە گیاندارو بێ گیانەوە بەڕەڵا نەکردوەو گوێی بە پێداویستیەکانی نەدابێ، دیارە مرۆڤ لە پلەی بەرزی ئەوان دەژمێردرێ‌و هانای لە زۆربەی ئەوانیتر زیاترە، دەسەڵاتی بەسەر زیاندارو بێ زیاندا هەیە. شیاوی بەزەیی خوایە کە ڕێبازی بۆ ڕوون وەکا وەک دەفەرموێ: یَسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ، المائده ۴٫ واتە” لێت ئەپرسن چیان بۆ ڕەواکراوە؟بڵێ: بۆتان ڕەوا کراوە پاکان. کەوابوو دەبێ مرۆڤ لە پاکان کەڵک وەرگرێ و لەپیسان خۆ وەدزێ. وەگەر خودا پاک‌و پیسی بۆ ڕوون نەکردایەوەو شتی بە کەڵکی بۆ حەڵاڵ نەکردایێ و شتی بێ کەڵک‌و زیاندەرو ناڕەوای لێ یاساخ نەکردایێ سەر شێواو لێ قەوماو دەبوو بەتێکڕا.
???? یاسای حەرام‌و حەڵاڵ زانین ????
ـ ئەگەر خودای زاناو کاربەجێ لە قورئانی پیرۆزدا باسی هەموو شتێکی بەکەڵکو زیاندەری دانەبەدانەی بکردایێ وەبە شێوەیێکی تایبەتی زیان‌و کەڵکەکانی لێک بدانایێ‌و لە حەڵاڵ‌و حەرامیان بدوایە دەبوو پەرتووکێک بنێرێ بەسەدان ئەوندە زۆرتربێ لە قورئان، ئەو حەلە لەبەر نەدەکراو نەدەنووسراوەو خەڵک مەگەر بە دەگمەن ئینا فێری نەدەبون. چونکە قورئان لەسەردەمی نەزانیونەخوێندەواری‌دا هاتوە بۆ خەڵکێکی بێ فەرهەنگ‌و بێ کەرەسە بەتایبەتی عەرەب.
ئا، خۆ قورئان بەرنامەیێکی گشتیە بۆ مرۆڤگەل بە تێکڕاو لەتەواوی زەویداو بۆ هەمیشە، جا چۆن دەکرێ باسی هەموو شتێ نەکاو خەڵکی لەسەرشێواوی‌دا بهێڵێتەوە؟! دیارە خودای زاناو کاربەجێ ئەوەی لە ئێمە باشتر زانیوە بۆیە هیچ شتێک نەماوە باسی نەکا، ڕاستەوخۆ یا بە ئاماژەو ئیشارە لەژێر یاسایێکی گشتی‌وبەربڵاودا کە بتواندرێ لە هەموو لایێکەوە بە درێژی باسی لێ بکرێ‌و کەڵکی لێ وەرگیرێ هەرکات گیروگرفتێک پێکهات.
ـ جا ئالێرەوە لەبابەت حەڵاڵ‌و حەرامیەوە وەک یاسایێکی گشتی سەرنج دەدەینە ئەم ئایەتە پیرۆزە کە دەفەرموێ: وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَآئِثَ” واتە” بۆی ڕەواکردون پاکان‌و لەسەری ناڕەوا کردون پیسان، مەبەست لە پاک ئەوەیە مرۆی ئارەزووداری نێوەنجی لەلانی باری ڕواڵەت و کەڵکەوە بە چاکی دابنێ، مەبەستیش لە پیسی ئەوەیە وانەبێ. جا با بزانین چشتێ دەمێنێتەوە بەر ئەم یاسا گشتیەو کام موسوڵمانەیە گەر لەخۆی نەگۆرێ‌و زانابێ با پرسیاریش بێ لەسەرشێواوی‌و ڕزگار نەبێ؟!
ـ هەروەها پێغەمبەر (دخ) لە دەورەیێکا بوەتە پێغەمبەر کە هێشتا زۆر شت نەناسراون وە لە کار نەکراون یا خەڵکی دەوروبەری هەواڵیان نەبیستوە، کەوابوو ئاتاجیان نەبوە خوا ئەوانەی بۆ ڕوون وەکا دانەدانەو لێی حاڵیکاو ئەویش بە خەڵکی ڕابگەیەنێ، بەڵام شتێکی پێ فەرموەو بۆ ڕوون کردوەتەوەو خستوویەتیە دڵیەوە بیڵێ ببێتە بەرنامەیێکی گشتی بۆ هەموو کەس‌و بۆ هەتا هەتایە کە فەرموویەتی: لاضرر ولاضرار” واتە: زیان‌و زیان دان نییە، نابێ زیان لەخۆت‌دەی‌و نابێ زیان بە خەڵک بگەیێنی. جا ئەم فەرموودەیە بوەتە چلچرایێک‌و هەموو جیهانی ئیسلامی ڕوون کرڕوەتەوەو لەبەر تیشکی ویدا هەموو تاوان و ستەمێکی تاکی‌و کۆمەڵی دەناسرێ. کەوابوو هەرشتێ بەدیهاتو لەسەردەمی قورئان‌دا بەتایبەتی نێوی نەهاتبوو یا لە دەورەی پێشەوا بەرزەکان‌دا سەرنجی نەدراوبوویێ لەم یاسا گشتینە کەڵک وەردەگرین‌و بێ ترس‌و لەرز دوای ناسین‌و لێ کۆڵینەوە لە چاکی‌و خراپیەکەی لە زیان‌و زیان دانەکەی ددان بە ڕەوایی‌و نا ڕەوایەکەیدا دەنێن. دیارە بۆ ئەم بەشەش زاناو پسپۆری دەوێ و لە هەموو کەس ناوەشێتەوە، ئەوە وەک لە پاچڤەی پاک‌و پیسدا وتمان دەبێ خاوەنی زانست‌و ژیرو بیری بەرز لێی بدوێن نەک وەشوێن کەوتوانی نەزانی‌و نەوس‌و هەوەس پەرستان.
???? خوا لیخوشبوو حاجی مامۆستا موحەممەدی بەردەڕەشی
بڕواری ۱۵/ ۱۲/ ۱۳۷۱کـ هـ، بەرانبەر بە ۱۴۱۳/۹/۱۲کـ م.
ارسالی: سعدی مرادی- بانه
