اگر بە دقت بە جامعە اسلامی بنگریم، در واقع بزرگترین مشکل مسلمانان توجە به ظاهر و عدم درک و توجه به اصل مطلب و هدف و تأثیرگذاری و فهم قرآن در زندگی است. این در حالی است که قرآن تأکید می‌کند امت اسلام، برترین امت هاست و مؤمنان را تشویق می کند که به ابعاد اخلاقی و رفتاری و گفتاری بیشتر توجه کنند و اهمیت گماشتن به عبادات و فرایض و شعارهای دینی باید تأثیر به سزایی در اخلاقیات آنان داشته باشد و در عمل خود را جلوه دهد و چراغ روشنی در رفتارها و منش و برخوردهایش با اطرافیان باشد.
این همان موضوع مهمی بود که پیامبر اکرم(صلی‌الله علیه و سلم) در آخرین خطبه خویش بر آن پا فشاری نمودند که این، آینده نگری پبغمبر را نشان می دهد او در همان حال اصحاب و یارانش را به چالش فرا خواند و پرسید امروز چه روزی است؟ این ماه چه ماهی است؟ این مکان کجاست؟ یاران جواب دادند خدا و رسولش بهتر می دانند. این‌ها را وی فرمودند و برای مهم گماشتن موضوع این جمله دستوری را بیان نمودند. خون و مال و شرف و عزت شما برای همدیگر حرام است، همانند این خورشید و آن هم در این روز. پس قاطعاً بر این امر تأکید نمودند که در هر زمان و مکانی این معصیت بر مسلمانان حرام است.
پیامبر اعظم(صلی‌الله علیه و سلم) در چندین حدیث و روایت صحیح می فرمایند: مسلمان واقعی کسی است که مردم از دست و زبان وی آسوده باشند و مهاجر واقعی کسی است به خاطر رضای خداوند کوچ کرده باشد.
مردی از پیامبر(صلی‌الله علیه و سلم) سوال کرد: چگونه اسلامی را می پسندید؟
پیامبر اکرم(صلی‌الله علیه و سلم) فرمودند: مسلمان کسی است که مسلمانان از دست و زبان وی در امان باشند، ایماندار نیز کسی است که مؤمنان از مال و جان و ناموس خویش نسبت به وی اطمینان خاطر داشته باشند.
اسلام بر پنج پایه و اساس بنا نهاده شده است، اما بدون باور و اعتقاد قلبی معنا پیدا نخواهند کرد، پیامبر اکرم(صلی‌الله علیه و سلم) ما را توصیه نموده اند که ایمان ما باید بر اخلاق و رفتار ما تأثیر بگذارد و در آن جلوه پیدا کند، آنگونه باید به کمال برسیم که مسلمان از ناموس و شرف و جان و عیب و نقص خود اطمینان داشته باشد.
چون ایمان تنها با تلفظ ظاهری میسر نمی شود و کامل نمی‌شود، بلکه این اخلاق و رفتار ماست که شاهد و نمایانگر ایمان قلبی ما هستند. پس مسلمان نه تنها باید به همه انسان‌ها مهر بورزد و آسیب نزند، بلکه حیوانات و طبیعت نیز باید از دست وی در امان باشند، این است دستور خدا و پیامبر و دین اسلام که اگر مسلمان به حقیقت از آن درک کاملی داشته باشد جز این نیست.
«انما المومنون إخوه»: مؤمنان با همدیگر برادرند و این تنها یک شعار نیست، بلکه یک دستور دینی است. پیامبر در یکی از احادیث می فرمایند: مسلمان برادر مسلمان است، پس به وی ستم نمی کند، نسبت به وی کینه ندارد، وی را سرافکنده و شرمسار نمی کند و به وی خیانت نمی کند و دشمنی و کینه برای برادر مسلمان کافیست که همه زندگی وی را به خطر می اندازد.
موضوع بحث ما این است که متأسفانه مسلمانان امروز به محتوا و درون برنامه اسلام اهمیت چندانی نمی دهند، هر مسلمانی نماینده ای از اسلام است و مسئول پیروی از حقانیت آن، پس باید به بهترین روش دستورات آن را اجرا کند و نقش مثبتی در جامعه ایفا کند، نه اینکه تفسیر غلط داشته باشد و تأثیر منفی بر دیگران بگذارد، در واقع چنین افرادی به ظاهر مسلمانند.
بیشتر مسلمانان حامل حقانیت و محتوای واقعی اسلام نیستند، چون در رفتار و برخوردهای روزمره و ارتباطات آنان دیده نمی شود یا بسیار کم رنگ است، گرچه اسلام آیین همزیستی مسالمت آمیز و مهر و ازخود گذشتگی و احترام است و خداوند عزوجل تظاهر نمودن به مسلمانی و حفظ ظاهر و خودنمایی را اصلا نمی پسندد، بلکه آنچه ارزشمند است همان حق الناس و حق االله است که باید به آن اهمیت بیشتری داد و این مهم نیز برای تمام اقشار جامعه و ملل دنیا یکسان است. رنگ و نژاد و مرفه و مستمند نزد الله متعال یکسانند و آنچه آنها را متمایز می سازد، تقوا است و این نیز میسر نمی شود تا اینکه این حدیث شریف عملی نگردد.
«آنچه برای خود می پسندی، برای دیگران نیز بپسند و آنچه برای خود نمی پسندی و دوست نداری، برای همنوع و برادر دینی خود مپسند»
هرگاه این وصایای گهربار عملی شد، جامعه ای عاری از تنش و کدورت و دشمنی خواهیم داشت. متأسفانه امروزه شاهد این هستیم که مسلمانانی به نام اسلام دچار کج روی و تندروی و خرافه و بسیاری از اعمال ناشایست شده اند و شعائر ناب آیین عدل پرور اسلام را زیر گام های جهالت و تفاسیر بی اساس و پایه خویش لگد مال نموده و باعث و بانی انحراف فکری و دینی جامعه علی الاخصوص جوانان بی تجربه شده اند و در این راه آتش دشمنان اسلام را روز به روز گرم تر و فروزان تر نموده‌اند، این عقب ماندگی جهان اسلام است که عالمان نیز در این جریانات بی تأثیر نیستند.
نویسنده: دکتر علی قرداغی
مترجم: شیدا محمودی
