مقدمه
بسم الله الحمدلله والصلاه والسلام علی رسول الله و علی آله وصحبه و من والاه.
الله را سپاسگزاریم که ما را از زمرهی مومنان به خود و دنبالهروان رسول الله صلی الله علیه وسلم قرار داد.
متاسفانه چند صباحی است که یک ویروس خطرناک و همهگیر به نام ویروس کرونا از مرزهای آن سوی آسیای دور گذشته و به سرزمین ما نیز راه یافته است و هر روز در اخبار می شنویم که تعدادی از مردمان سرزمینمان و تعدادی از مردمان کشورهای همسایه و حتی اروپایی نیز به آن مبتلا شدهاند و سرعت انتشار و واگیر بودن این ویروس به گونه است که موجی از وحشت و هول و هراس را در میان مردم به وجود آورده است که از الله سبحان خواهانیم ما و فرزندان و دیارمان و دیار مسلمانان را از آن محفوظ بدارد.
در این میان هر از چندگاهی روزنههایی از امید به مردم داده میشود که بحمدالله خطر این ویروس کمتر از نوع خطرناک آنفلوآنزا و فلان ویروس و فلان بیماری همهگیر است و این خود جای بسی شکر و سپاس است.
در این راستا و جهت همسویی با سازمان بهداشت و درمان دانشمندان و علما و اساتید و ماموستایان دینی نیز وظیفهی خود دانستهاند که در امر بیان امور لازم جهت پیشگیری و راهنماییهای لازم از دیدگاه اسلام و ارتقای روحیات و معنویات مردم در این شرایط حاد و سخت آستین همت بالا زنند و هر آنچه را که در توان دارند برای این مردم مومن و دینپرور بیان کنند و در این امر مهم شرکت داشته باشند.
از جمله دلسوزی های دینی در این مسئله استفتایی است که سایت سوزی میحراب از ماموستایان محترم منطقه نمودهاند و سوالاتی را که از دل جامعه و مردم نشات می گیرد از آن مفتیان دلسوز و عالم پرسیده اند .. شرح سوالات و پاسخ های ارائه شده به شرح زیر می باشد
سوال اول : همچنانکه استحضار دارید این روزها به منظور پیشگیری از ویروس واگیردار کُرونا در کشورمان کلیه مراکز علمی و آموزشی و آسایشگاه ها و تالارها و … تعطیل اعلام شده است؛ بر این اساس نظر شما در مورد تجمع نمازگزاران – بویژه زنان و کودکان – در نمازهای جمعه و جماعت که سلامتی آنان را با خطر ابتلا به این ویروس جهانی تشدید می کند، از لحاظ فقهی چیست ؟
پاسخ ماموستا قلابندی : در پاسخ این سوال در سایهی دو سرچشمهی ناب گوهر و مروارید(قرآن و سنت) بعد از توفیق الله متعال میگویم:
از دیرباز دانشمندان امت اسلامی بیان کردهاند که برای فردی که به بیماری واگیرداری مبتلا شده است و یا کسی که شرکت در جماعت ها برایش سخت و مشقت آور است و یا حتی بخاطر خوردن آنچه که بوی آن باعث اذیت نمازگزاران دیگر میشود؛ این گونه اشخاصص میتوانند در نمازهای جماعت شرکت نکنند و شایسته است بعد از بهبودی و رفع خطر یا رفع بوی نامطبوع برای شرکت در نمازهای جماعت اقدام کنند.
در این راستا علما به نصوصی استدلال نمودهاند که از آن جمله است: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: من أكل هذه الشجرة -يعني الثوم- فلا يقربن مسجدنا چنانکه امام بخاری و غیر ایشان حدیث را روایت نمودهاند.
پس وقتی شخص مسلمان بخاطر خوردن سیر که علی رغم فواید فراوان آن ولی تنها بخاطر اینکه باعث آزار و اذیت دیگر نمازگزاران می شود از شرکت در نماز جمعه و جماعت نهی می شود ؛ اشخاصی که احتمالا ناقل بیماریهای خطرناک و واگیردار می باشند باید چگونه رفتار کنند ؟ علما اشخاص بیمار را بر شخصی که سیر خورده قیاس نموده اند و تازه عدم شرکت آن بیماران در نماز جماعت را اولیتر دانستهاند.
بنابراین میگوییم: در قضیهی نماز جماعت ؛ نه جمعه که نماز جمعه تفاوت هایی با نماز جماعت دارد و عمده این تفاوت هم به اهمیت زیاد نماز جمعه و اجتماع در آن از دیدگاه اسلام بر میگردد، مسلمانان در شرایط کنونی که احتمال ابتلا به ویروس کرونا فراوان است می توانند به طور موقت از حضور در مساجد خودداری نموده و به اقامه نمازهایشان به صورت جماعت یا فرادی در خانه ها بسنده کنند.
همچنانکه مستحضرید در فقه امام شافعی نماز جماعت سنت مؤكده بوده و رأي قوی از دیدگاه فقهای معاصر فرض کفایه بودن آن است هر چند برخی دیگر از علما آن را فرض عین و حتی برخی جماعت را شرط صحت نماز میدانند! .
اما در مورد نماز جمعه چنین نیست و قضیه کمی فرق دارد و آن اینکه وجوبِ عینی بودن نماز جمعه بر افرادی که بالغ، عاقل، مذکر، آزاد و مقیم هستند با قرآن و سنت و اجماع امت اسلامی به ثبوت رسیده است و کم توجهی بدان بدون داشتن عذری مقبول برابر است با افتادن در دام گناه و فرد باید هرچه زودتر از آن توبه کند.
با توجه به مطالب بیان شده در بالا میگوییم: در این شرایط سخت و حاد تا وقتی که شیوع بیماری به حد یقین نرسیده است از شایعه پراکنی و القای ترس و وحشت در بین افراد جامعه پرهیز کنیم و سعی کنیم با رعایت ایمنی کامل و اقدامات پیشگیرانه در نمازهای جماعت شرکت کنیم و چون حکم نماز جماعت نزد شافعیه سنت بودن آن و قول صحیح فرض کفایه بودن آن(بعد از بررسی ادلهی طرف های بحث، نزد ما) میباشد بنابراین افرادی که بیشتر در معرض ابتلا هستند همچون سالخوردگان و کودکان می توانند از رفتن به مساجد در این شرایط خودداری کنند و امام جماعت و گویندهی اذان و افراد توانمند فریضه را ادا نموده تا از افراد ضعیف و دیگران نیز ادای نماز فرض به جماعت ساقط شود و از شیوع بیشتر بیماری و ویروس جلوگیری به عمل آید.
اما به نسبت نماز جمعه و تعطیلی کلی مساجد در این مدت باید بگوییم:
این امر نیازمند نشست علما و دانشمندان امت و به عبارتی بهتر اهل حل و عقد، میباشد تا با کمک تیم های متخصص پزشکی که اهل فن بوده و از صالحان هستند این مسئله را پیگیری نمایند و اگر شیوع بیماری به حدی رسید که خطر ابتلای آن به یک بلای همهگیر تبدیل شد و دیگر راهی برای کنترل آن جز از طریق دوری از همدیگر و قرنطینهی منزل به منزل نباشد، اهل حل و عقد فتوای لازم را در این زمینه بدهند.
باید یادآور نمود که تشکیل این تیم و نشست آنان با پزشکان و متخصصان مجرب باید هرچه زودتر صورت بگیرد تا بیش از این مردم در سردرگمی و حیرت قرار نگیرند.
سوال دوم : توصیه های فقهی شما مردم نمازگزار و مسلمان در این شرایط حساس چیست ؟
پاسخ ماموستا قلابندی : اما به نسبت توصیههای لازم میگویم:
–در آیین اسلام توصیه شده است فردی که به بیماری و ویروسی واگیردار مبتلا شده است از شهر و دیار و محل زندگی خود خارج نشود و به اماکن دیگر نرود و برای جان مردم ارزش قائل شود و باعث انتقال ویروس به دیگران نگردد.
–از انتشار شایعه و ایجاد وحشت در بین مردم بپرهیزیم و باعث دلنگرانی دیگران مخصوصا کودکان معصوم نشویم.
– توصیههای بهداشتی و پیشگیرانه را جدی بگیریم و با دستان خود؛ باعث از بین بردن خود و دیگران نشویم.
–ایمان و اردهامان سست نگردد و بدانیم که الله با ماست و بر او توکل کنیم و بدانیم که هیچ چیز خارج از قدرت و توانایی او اتفاق نمی افتد .
– کتاب پناهگاه مسلمان – حاوی اذکار روزانه – را تهیه نموده و اذکار صبح و عصر، هنگام خواب، بیرون رفتن از منزل، ورود به مکانی دیگر و دعاهای هنگام بیماری و قبل از آن را زیاد تکرار و زمزمه کنیم.
– به الله پناه ببریم و به درگاهش تضرع و زاری کنیم و هرگز او را فراموش نکنیم.
و صلی الله علی سیدنا محمد و علی آله و صحبه اجمعین
م. عبدالرحمن قلابندی ۱۳۹۸/۱۲/۶ ئاوایی یهکشهوه