یکی دیگر از آیه هایی که جوانان در مورد معنی و تفسیر آن پرسش می نمایند قول خداوند است که می فرماید: «فَأَمَّا الَّذِینَ شَقُواْ فَفِی النَّارِ لَهُمْ فِیهَا زَفِیرٌ وَشَهِیقٌ*خَالِدِینَ فِیهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ إِلاَّ مَا شَاء رَبُّکَ إِنَّ رَبَّکَ فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیدُ * وَأَمَّا الَّذِینَ سُعِدُواْ فَفِی الْجَنَّهِ خَالِدِینَ فِیهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ إِلاَّ مَا شَاء رَبُّکَ عَطَاء غَیْرَ مَجْذُوذٍ» ” [هود ۱۰۶- ۱۰۸]
و امّا آنان که بدحال و بدبیارند در آتش دوزخ جای دارند و در آن جا ناله و فریاد سر می‌دهند ؛ آنان در دوزخ جاودانه می‌مانند تا آن گاه که آسمان ها و زمین (آنجا) برپا است. (یعنی تا دوزخ، دوزخ است در آن بسر می‌برند) مگر این که خدای تو بخواهد (و اوضاع را دگرگون کند، و عذابی را جایگزین عذاب دیگری گرداند). بی گمان پروردگار تو هر کاری را که بخواهد انجام می‌دهد و امّا کسانی که (به سبب انجام کارهای نیکو) خوشبخت شده‌اند، در بهشت جاودانه می‌مانند، مادام که آسمان ها و زمین برپا است، مگر این که خدا بخواهد (و اهل توحید بزهکار را وارد بهشت نسازد و به دوزخشان در اندازد و بعدها بیرونشان آورد و به بهشتشان برد. خداوند به افراد خوشبخت) عطیّه عظیمی می‌دهد که گسیختنی (و کاستی پذیرفتنی) نیست.”
جوانان می پرسند راز تعلیق دوام عذاب و نعمت ها به دوام آسمان ها و زمین چیست؟ آیا آسمان ها و زمین منتهی به فنا می شوند؟ و اگر آسمان ها و زمین فنا شدند؛ آیا پاداش و سزا باز هم ادامه خواهد داشت؟
در جواب این پرسش ها میگویم:
در قرآن این فرموده ی خداوند «مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ» کنایه از دوام مطلق است؛ چون که عرب ها عادت دارند وقتی از دوام و استمرار خبر دهند، می گویند: «مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ» یا «ما طَلَعَتِ الشَّمسُ» یا «ما جَرَی الماءُ فِی النَّهر» و معنی این که می گویند: تا زمین و آسمان ها دوام داشته باشد، تو را زیارت نمی کنم؛ یعنی برای همیشه و تا ابد تو را زیارت نمی کنم.
پس مراد دوام مطلق است نه دوام مقید به بقای آسمان ها و زمین؛ علاوه بر این معنی، بر ما لازم است بدانیم که آسمان ها و زمین همیشه و ابدی هستند و از بین نمی روند. چرا که باید زمینی وجود داشته باشد که مردم بر روی آن قرار بگیرند و آسمانی هم وجود داشته باشد که بالای سر آنان قرار گیرد.
تنها چیزی که می توان گفت این است که آسمان و زمین به آسمان و زمینی دیگر تبدیل می شوند… در این زمینه خداوند می فرماید: «یَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَیْرَ الأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُواْ للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ » [ابراهیم : ۴۸]
(خداوند از کافران و عاصیان انتقام می‌گیرد) در آن روزی که این زمین به زمین دیگری و آسمان ها به آسمان های دیگری تبدیل می‌شوند و آنان (از گورها سر به درآورده و) در پیشگاه خداوندِ یگانه مسلّط (بر همه‌چیز و همه کس ) حضور به هم می‌رسانند.
تبدیلی که آیه از آن خبر می دهد، تبدیل خود زمین باشد یا تبدیل صفات آن فرقی ندارد. آیه مفید تبدیل و تغییر مطلق است.
پس باید زمینی وجود داشته باشد تا مردم برای حساب و کتاب بر روی آن قرار بگیرند و آسمانی که بر سر آنان سایه افکند و هر چه که بالای سرت قرار داشته باشد به آسمان تعبیر می شود .
در نتیجه دوام نعم تها ثابت و قطعی می باشد و آیات دیگری هم در این موضوع شاهد و گواه بر این مطلب میباشند .
«وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُولَئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّهِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» [بقره : ۸۲]
“و کسانی که ایمان آورده‌اند و کردار پسندیده و افعال شایسته انجام داده اینان اهل بهشت بوده و جاودانه در آن خواهند ماند.”
«وَالَّذِینَ کَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا وَاسْتَکْبَرُواْ عَنْهَا أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» [بقره:۳۹]
“و کسانی که آیات مرا تکذیب کنند و از (پیروی آیات و دریافت رهنمود از) آنها، خویشتن را فراتر گیرند و سرپیچی کنند، آنان دوزخیانند و جاودانه در آن می‌مانند.”
پس بهشت و دوزخ ابدی و همیشگی می باشند… آسمانها تغییر می کنند اما از بین نمی روند؛ همچنین زمین هم تغییر پیدا می کند اما آن هم از بین نمی رود.
این را می گویم تا در فهم قرآن دچار اشتباه نشویم .
نویسنده : محمود غریب
ترجمه : خالد ایوبی نیا
