تاریخ

رسول اکرم صلی الله علیه و سلم به عنوان فرمانروا و حُکمران

خداوند متعال حضرت محمد (ص) را فرستاد تا مردم را از تاریکی های جهل و گمراهی به روشنایی علم و ایمان هدایت کند و ایشان را مامور کرد تا در میان مردم به عدالت قضاوت کند ، خداوند می فرماید : (( وَإِنْ حَکَمْتَ فَاحْکُمْ بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ )) ۱ واگر در میانشان داوری کردی، دادگرانه داوری کن و چنانچه کسی که به قضاوت رسول خدا (ص) راضی نباشد مسلمان نیست .
همانطور که خداوند متعال می فرماید : (( فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا )) ۲
امّا، نه! به پروردگارت سوگند که آنان مؤمن بشمار نمی‌آیند تا تو را در اختلافات و درگیریهای خود به داوری نطلبند و سپس ملالی در دل خود از داوری تو نداشته و کاملاً تسلیم (قضاوت تو) باشند.
اما خصوصیات اخلاقی پیامبر به عنوان حاکم چگونه بود ؟
۱-عدالت
وهیچ پیامبری فرستاده نشده است مگر به منظور برپایی عدالت در جامعه (( لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ )) ۳
ما پیغمبران خود را همراه با دلائل متقن و معجزات روشن (به میان مردم) روانه کرده‌ایم، و با آنان کتابهای (آسمانی و قوانین) و موازین (شناسائی حق و عدالت) نازل نموده‌ایم تا مردمان (برابر آن در میان خود) دادگرانه رفتار کنند.
پس کتاب هایی که خداوند آنها را فرو فرستاده دستورهای عادلانه و منبع هدایت هستند و هر رسول کتابی داشته است .
و خداوند  از زبان پیامبر می فرماید : (( وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَکُمُ )) ۴ و به من دستور داده شده است که در میان شما دادگری کنم.
اساسا چگونه پیامبر خدا (ص) در میان مردم عدالت را رعایت نمی کنند در حالی که می فرمود : «ما من أمیر عشره إلا یؤتى به یوم القیامه مغلولا لا یفکه إلا العدل، أو یوبقه الجور» ۵
هیچ امیر قومی نیست مگر این که در روز قیامت در غل و زنجیر آورده می شود ، جز با عدالت آزاد نمی شود و ستم او را هلاک می کند .
 همچنین از جابر (رض) روایت است که رسول خدا (ص) هنگامی که غنائم را تقسیم می کردند مردی به وی گفت : ای محمد عدالت را رعایت کن ! رسول خدا (ص) در واکنش به سخن تند او فرمودند : اگر من عادل نباشم حتما بدبخت و گمراه خواهم شد . ۶
۲- رسول خدا (ص) گرایشی به نزدیکان خود نداشتند
از حضرت عایشه (رض) روایت است : که زنی از اهل قبیله مخزوم مرتکب دزدی شده بود و قریش طوری می خواستند که رسول خدا (ص) را قانع کنند که او را محاکمه نکند ، پس گفتند بجز اسامه محبوب پیامبر چه کسی دیگری جرئت این درخواست از رسول الله را دارد ، پس اسامه در این رابطه با پیامبر صحبت کرد و ایشان در مقابل فرمودند : آیا شفتاعت حدی از حدود خداوند را میکنی ؟ سپس رسول خدا (ص) برخواستند و در میان مردم سخنرانی کردند : ای مردم چیزی که موجب شد امت های قبل از شما را نابود کند این بود که هر گاه فردی شریف و دارای موقعیت اجتماعی از آنها دزدی می کرد با او کاری نداشتند اما هر گاه مستضعفی از آنها دزدی می کرد او را مجازات می کردند!! قسم به خدا اگر فاطمه دختر محمد دزدی می کرد محمد دستش را حتما قطع می کرد . ۷
 همچنین زمانی که خداوند فتح مکه را نصیب پیامبرش کرد ایشان در مسجد نشستند و حضرت علی در حالی که کلید مکه را در دست داشتند به حضور رسول خدا (ص) آمدند و گفتند: ای رسول خدا برایمان پرده دار و دربانی قرار بده ، اما رسول خدا (ص) در مقابل عثمان بن طلحه را طلب کردند و کلید کعبه را به او باز گرداند و گفتند : امروز روز وفاداری و نیکی است .

در طبقات ابن سعد روایت شده که رسول خدا (ص) زمانی که کلید را به عثمان باز گرداند خطاب به او گفتند : این کلید تا ابد پیش تو باشد و هیچ کس حق ندارد آن را از تو باز گیرد مگر انسانی ستمکار .  ای عثمان بدان که خداوند شما را بر خانه اش گمارده است پس از هر آنچه که توسط این خانه به شما می رسد به نیکی بخورید . ۸
۳- پیامبر خدا (ص) کار گذارهایش را از فساد بر حذر می داشت
زمانی که رسول خدا (ص) معاذ را به یمن فرستاد به او فرمود : هیچ چیز را بدون اجازه من تصویب نکنی ، زیرا که آن کار غل و زنجیر است و هر کسی ستمی انجام دهد در روز قیامت او را به زنجیر می کشند ، به خاطر همین تو را فرا خواندم پس برو به کارت برس . ۹
۴- رسول خدا (ص) کارگذاران و والیانش را حساب رسی می کردند
از ابی حمید ساعدی روایت است که : رسول خدا (ص) مردی از بنی اسد را بر جمع آوری اموال زکات منصوب کرد پس زمانی که آن شخص برگشت گفت : این برای شما است و این به من هدیه داده شده . پس رسول خدا از جایشان بر خواستند و حمد و ستایش پروردگار را به جای آوردند و سپس فرمودند : کارگذاران ما را چه شده است وقتی آنها را برای کاری می فرستیم باز می گردند و می گویند : این برای تو و این برای من ، پس چرا در خانه پدر و مادرش نمی نشیند تا ببیند آیا به او هدیه ای داده می شود یا نه ؟ به خدا قسم : هیچ چبزی را برای خودش نمی آورد مگر اینکه در روز قیامت آن را بر گردنش حمل می کند … سپس دستهایش را بلند کرد به اندازه ای که سفیدی زیر بغلش نمایان شد و سه بار فرمودند : آیا پیامم را رساندم . ۱۰
۵- پیامبر خدا (ص) کار گذاران مفسد خود را رسوا می کردند
از ابو هریره روایت است که فرمود : زمانی که سرزمین خیبر را فتح کردیم طلا و نقره نصیبمان نشد بلکه شتر و گاو و کالا و زمین ها را به غنیمت گرفتیم ، سپس با رسول خدا به وادی القری برگشتیم که همراه ایشان خدمت گذار شان مدعم که یک نفر از بنی الضبااب او را به پیامبر هدیه داد ، بود که زمانی که او خرجین رسول خدا را پایین می اورد تیری به او اثابت کرد پس مردم گفتند : شهادت گوارایش باشد ، اما رسول خدا (ص) در مقالل فرمود : به خدا قسم آن عبای که از غنیمت های روز خیبر به او رسیده بود سهم او نبود تا بر او آتش افروخته شود . ۱۱ پس او را رسوا کرد .
از ابی رافع خدمتگذار پیامبرخدا (ص) روایت است : که رسول خدا از قبرستان بقیع عبور می کردند و می گفتند : آخ آخ آخ … و هیچ کس بجز من با ایشان نبودند سپس به من نگریستند و من گفتم : پدرو مادرم فدایت باشند . گفت : صاحب این قبر را بر فلان قوم گمارده بودم اما او یک جامه را به ناحق برای خود برداشته بود پس دیدم که آن جامه بر تنش شعله ور شده است ۱۲ حتی پس از مرگش رسول خدا او را رسوا کرد ، زیرا که انسان مفسد هیچ حرمتی ندارد .

نویسنده : د. مهران ماهر عثمان
مترجم : عامر رضاییان – حکمت آباد
۱- سوره : مائده . آیه : ۴۲
۲- سوره : نساء . آیه : ۶۵
۳- سوره : حدید . آیه : ۲۵
۴- سوره : شوری . آیه : ۱۵
۵- ک : مسند امام احمد بن حنبل . ج : ۱۹ . ص : ۲۴۷ . ح : ۹۲۰۴
۶- ک : صحیح بخاری . ج : ۱۰ . ص : ۳۸۷ . ح : ۲۹۰۵
۷- ک : صحیح بخاری . ج : ۲۱ . ص : ۴۹ . ح : ۶۲۹۰
۸- ک :
۹- ک : سنن ترمذی . ج : ۵ . ص : ۱۷۳ . ح : ۱۲۵۵
۱۰- ک : صحیح بخاری . ج : ۲۲ . ص : ۱۰۰ . ح : ۶۶۳۹ – ک : صحیح مسلم . ج : ۹ . ص : ۳۵۹ . ح : ۳۴۱۳
۱۱- ک : صحیح بخاری . ج : ۱۳ . ص : ۴۱۵ . ح : ۶۲۱۳ – ک : صحیح مسلم . ج : ۱ . ص : ۲۹۱ . ح : ۱۶۶
۱۲- ک : معجم کبیر . ج : ۱ . ص : ۴۲۶ . ح : ۹۸۱

نمایش بیشتر

عامر رضاییان

استان کرمانشاه - شهرشتان کرمانشاه مدرس علوم دینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا