زکات در عسل

0 1,445 خواندن این مطلب 3 دقیقه زمان میبرد

آیا در عسل زکات واجب است ؟! لطفا توضیح بفرمایید.

جواب:
بسم الله والحمدلله و الصلاه و السلتم علی رسول الله وآله وصحبه و من والاه..

اما بعد:

وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ ﴿۶۸﴾ ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۶۹﴾ و پروردگار تو به زنبور عسل وحى [=الهام غريزى] كرد كه از پاره‏ اى كوهها و از برخى درختان و از آنچه داربست [و چفته ‏سازى] مى كنند خانه ‏هايى براى خود درست كن (۶۸) سپس از همه ميوه ‏ها بخور و راههاى پروردگارت را فرمانبردارانه بپوى [آنگاه] از درون [شكم] آن شهدى كه به رنگهاى گوناگون است بيرون مى ‏آيد در آن براى مردم درمانى است راستى در اين [زندگى زنبوران] براى مردمى كه تفكر مى كنند نشانه [قدرت الهى] است (۶۹)

طبق دو آیه ی ٦۸ و٦۹ سوره ی مبارکه ی نحل ، عسل یکی از نعمت های پاک خدادادی است که الله متعال بخاطر آن بر بندگانش منت می گذارد..

از قدیم الایام فقهای اسلامی در مورد وجوب و یا عدم وجوب زکات در عسل اختلاف نظر داشته اند…

ارجح اقوال همان قول بزرگان مذهب حنفی و حنبلی می باشد که زکات عسل را واجب دانسته است..

صاحبان نظریه فوق برای اثبات رأی خود به حدیثی که امام ترمذی رحمه الله در سنن خود آورده است استدلال نموده اند .. (پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: مقدار و حدنصاب زکات عسل یک دهم می باشد)

امام ابن قدامه مقدسی می فرماید: مذهب امام احمد و بزرگانی چون عمر بن عبدالعزیز ، مکحول ، زهری ، سلیمان بن موسی ، اوزاعی و اسحاق بر وجوب زکات در عسل تاکید دارد ..

به استناد عمومیت آیاتی که در مورد وجوب زکات نازل شده اند از جمله: آیه ی ۱۰۳ سوره ی توبه ، ذاریات ۱۹ ، بقره ۲٦۷ و … در عسل نیز زکات واجب می باشد ؛ زیرا عسل هم به عنوان مال و سرمایه و یکی از منابع در آمدزا برای زنبورداران محسوب می شود….

نظر به اینکه هیچ یک از احکام شریعت بدون در نظر گرفتن مصلحت بندگان تشریع نشده و با توجه به این مهم که امروز در بسیاری از مناطق دنیا مزراع زیادی جهت پرورش زنبور و کسب درآمدهای بسیار بالا از عسل بصورت حرفه ای تخصیص یافته است و با در نظر گرفتن این اصل از اصول فقه که هدف از وجوب زکات در هر چیزی به شرط اینکه پاک وحلال باشد کسب درآمد و رسیدن به حد نصاب است؛ بنابراین مصلحت نیازمندان اقتضا می کند که زکات عسل پرداخت شود.

در روایات متعددی به نقل از بزرگان حدیث از جمله ابی داود ، ترمذی و ابن ماجه و همچنین در آثار معتبری از اصحاب و تابعین رضی الله عنهم که همگی یک مفهوم را می رسانند چنین آمده است که: پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: در هر ۱۰ قربه عسل (ظرفی مخصوص از چرم برای نگهداری آب و عسل و … یا همان مشک) یک قربه عسل زکات وجود دارد..

در همین راستا حضرت عمر بن خطاب رضی الله عنه در پاسخ شخصی که حکم زکات عسل را پرسیدند فرمود: زکات عسل یک دهم است.

همچنین عبدالرزاق با سند صحیح از عطاء خراسانی نقل نموده که پیامبر صلی الله علیه و سلم به والی یمن نوشت که از کسانی که عسل دارند یک دهم به عنوان زکات گرفته شود..

هر چند از نظر محدثین برخی از احادیث وارد شده در مورد زکات عسل مورد انتقاد اهل حدیث قرار گرفته اند ؛ اما همچنانکه امام شوکانی در کتاب (السیل الجرار) و علامه صدیق حسن خان در کتاب مشهورش بنام (الروضه الندیه ) فرموده اند: با توجه به این که روایات وارده از طرق مختلف نقل گردیده اند می توان گفت که همدیگر را تقویت می نمایند و قابل احتجاج می باشند..

راجحع به حد نصاب زکات عسل اختلافات زیادی بین اهل علم دیده می شود ، اما با بررسی ادله و اقوال وارده در این رابطه و همچنین با توجه به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و سلم که بصورت مطلق می فرماید :(در کمتر از پنج اوسق زکات نیست) می توان همان قولی را که فقیه و بزرگ دانشمند معاصر دکتر قرضاوی پس از تحقیق بسیارارزنده اش در کتاب کم نظیر (فقه الزکاه) ترجیح داده انتخاب کنیم ، ایشان می گویند: حد نصاب عسل به پنج اوسق (653 کیلوگرم) است..