اصول

صدیقین و شهدا از نگاهی دیگر!

صدیقین و شهدا  به چه کسانی گفته می شود ؟


بعضی اوقات در دعاهایمان می گوئیم : که خدایا ما را در روز قیامت و در بهشت برین با پیامبران و راستگویان و شهیدان و صالحان محشور بفرما . این دعا از آیه زیر سرچشمه می گیرد : وَ مَن یطع اللهَ وَ الرَسولَ فَاؤلَیکَ مَعَ الذَین أَنْعَمَ اللهُ عَلَیهِم مِن النَّبییَّن و الصِّدیقینَ والشُهَداءِ والصالِحین وَ حَسُنَ أولئک رَفیقاً (سوره نساء/96)  کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند ، ( در روز رستاخیز ، ) همنشین کسانی خواهد بود که خدا ، نعمت خود را بر آنان تمام کرده از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها رفیقهای خوبی هستند!

خداوند در مورد مومنان و فرمانبردارانش می گوید : کسی که فرمانبردار خدا و پیامبرش باشد آنها در بهشت با راستگویان و شهیدان و صالحان همنشین می شود و آنها بهترین رفیق و همنشین هستند.
همه ما می دانیم که پیامبران چه کسانی هستند و صالحان را نیز می شناسیم ؛ ولی صدیقین و شهداء را خوب نمی شناسیم و گاهی آنها را خوب تشخیص نمی دهیم آیا آنها گروه و دسته ای مشخص هستند؟ یا آنها جزء گروه ایمانداران و باورداران  مستحکم و استوارهستند؟ و….

برای جواب این سؤال به چند تفسیر قرآن مراجعه می کنیم و نظر آن علماء را در این باره جویا می شویم
((والذین آمنوا باللهِ و رُسُلهِ أُولئِکَ هم الصّدِیقُونَ و الشُهداءُ عندَ رَبِهم لَهُم اَجْرُهُمْ و نُورُهُم والذین کفَروا و کَذَبوا بایاتنا أُولئک أصحاب الجحیم))سوره حدید/191. و كسانى كه به خدا و پيامبران وى ايمان آورده‏اند، آنان همان راستينانند و پيش پروردگارشان گواه خواهند بود [و] ايشان راست اجر و نورشان و كسانى كه كفر ورزيده و آيات ما را تكذيب كرده‏اند آنان همدمان آتشند.

آنها که در اوایل اسلام جزء سابقین بودند در ایمان به خدا و پیامبر و او را راستگو شمردند به این معنی که آگاهانه گواهی دادند بر وحدانیت اسلام و رسالت پیامبر ؛ یعنی خدا و فرشتگان برایش گواهی می دهند.

بعضی از علماء در باره وجه التسمیه شهدا می گویند به خاطر اینکه آنان همیشه زنده اند و نمی میرند مثل این که شاهد و گواه هستند و همواره آگاه هستند.

بعضی از علما می گویند : به آنها شهید اطلاق می شود چون آنها به چشم خود آن همه احترام و بزرگی را که خداوند برای آنها قائل است می بینند.
شیخ آلوسی می گوید : انسانهای مومن در پاداش مثل شهدا و صدیقین هستند و عین آنها به شمار می آیند.
– ابن ابو حاتم از ابوهریره روایت می کند که خطاب به جمعی از مسلمانان که دوروبرش بودند فرمود : شما همگی صدیق و شهید هستید ، عرض کردند ای ابوهریره شما چه می گوئید ؟ فرمود : این آیه را بخوان ” والذین آمنوا بالله و رُسُلِهِ أُولئِکَ هم الصدیقون والشهداء عند ربهم (2)
-ابن جریر طبری از براءِ پسر عازب به نقل از پیامبر(ص) می گوید شنیدم  آن حضرت فرمود : یقیناً ایمانداران امت من همگی شهید هستند بعد از پیامبر و سپس این آیه را تلاوت فرمود” والذین آمنوا بالله و رُسُلِهِ أُولئِکَ هم الصدیقون والشهداء عند ربهم”(3)
-ابن حبان از عمرو ابن مرة الجهنی روایت می کند که مردی به خدمت پیامبر(ص) رسید و گفت : ای پیامبر خدا اگر من شهادتین بیاورم و به جز خدا الهی برنگزینم و شما را پیامبر خدابدانم و نمازهای پنج گانه بگذارم و زکات بپردازم و ماه رمضان روزه بگیرم و تراویح شبانه را بجای بیاورم  عاقبت من چه می شود؟ پیامبر(ص) فرمود : آنوقت شما از صدیقین و شهداء به حساب می‌آئی(4)
جای خود دارد بگوئیم زمانی این دو صفت(صدیقین و شهدا) برای ایمانداران به کار می رود که به وسیله ی ایمان خود ، مرتکب گناه کبیره نشده باشند چون درست نیست به کسی که به دنبال آرزوی خویش است و در آن غرق گشته و از طاعت و عبادت خدا بی خبر و غافل می باشد ، درجه و مقام ((صدیق و شهید)) داده شود(5)
از حضرت عمر(رض) روایت شده است که می فرماید : وقتی کسی به شرف و آبروی مسلمانی تجاوز می کند و شما سکوت اختیار می کنید و وی را شرمسار نمی کنید جواب شما در روز قیامت چیست؟ گفتند : دلیل سکوت ما این بود که از زبان آن شخص تجاوزگر می ترسیم . حضرت عمر(رض) فرمودند : شما لایق این نیستید که به شهید ملقب شوید !….(6)
ابن الاسیر در شرح فرموده حضرت عمرمی گوید : اگر این کار را نکنید شما مثل اون شهیدانی نیستید که در روز قیامت خداوند آنها را شاهد و گواه می گیرد بر امتی که پیامبر ما را تکذیب می کردند .

پیامبر (ص) می فرماید : کسانی که برای مردمان لعنت می فرستند در روز قیامت درجه مقام شهداء به آنها عطا نمی شود.
در بعضی روایت ها آمده است که صدیقین و شهداء جمعی از مردمان مخصوص در میان ایمانداران هستند .

ابن مردویه از ابودرداء روایت می کند که پیامبر(ص) فرمود : کسی که از ترس فتنه و آشوب بر جان و دینش، تنها به دینش بچسپد و فرار نماید از مکانی به مکانی دیگر ،  خداوند مقام و درجه صدیقین را به وی عطا می کند و اگر بمیرد درجه شهید را دارد و سپس این آیه را خواند (7) والذین آمنوا بالله ورُسلِهِ أُولئکَ هم الصدیقون و الشهداء عِندَ رَبِهم لَهُم اَجرهُم و نُورُهم بعد فرمود : این آیه در مورد این دسته از ایمانداران نازل شده است.(8)
همچنین در فرموده ی دیگری می فرماید : کسانیکه به وسیله ی دینشان از جایی به جایی دیگر می روند (برای حفظ دینشان) در روز قیامت با عیسی پسر مریم محشور می شوند و مقام شهید به آنها عطا می شود (تفسیر شیخ آلوسی)(9)
سید قطب به نقل از ابن جریر طبری در تفسیر خودش می فرماید : یکی از دوستان و اصحاب پیامبر که وی را خیلی دوست می داشت نزد پیامبرآمد و در حالی که خیلی غمگین و ناراحت بود  پیامبر (ص) خطاب به او فرمود : چرا اینقدر غمگینی مگر چه شده است؟ آن مرد عرض کرد یاد چیزی مرا به این حال انداخته است ، پیامبر(ص) پرسید : آن چیست؟ عرض کردند ما در دنیا صبح و شب به خدمتتان می رسیم و به دیدار شما شاد می شویم و در خدمت شما می نشینیم ولی در روز قیامت شما در مقام و جایگاهی قرار می گیری که دیگر ما شما را نمی بینیم و ما از همنشینی و مصاحبت شما محروم می شویم !
پیامبر(ص) ساکت می شود و جوابش را نمی دهد تا اینکه جبرئیل نازل می شود و این آیه را تلاوت می کند «و من یطع اللهِ والرَسولَ فاولئک مع الذین أَنعَم اللهُ علیهم من النبیین والصدیقینِ و الشهداء و الصالحَین و حَسُنَ اولئکَ رفیقا» و كسانى كه خدا و رسول را اطاعت كنند البته با افرادى كه خداوند به آنها عنايت نموده يعنى با پيمبران و صديقان و شهيدان و نيكوكاران هستند و ايشان چقدر رفقاى نيكوئى براى آنان خواهند بود ، این بار پیامبر به دنبال آن مرد فرستاد و این مژده را به او داد و آیه را برایش تلاوت نمود.
در صحیح مسلم و بخاری روایت شده که ابو موسیَ می فرماید : مردی نزد پیامبر(ص) آمد و عرض کرد: قربان وقتی کسی را دوست داشته باشیم ولی در روز بهشت درجه اش از ما بالاتر است چگونه به خدمت وی برسیم و وی را ملاقات نمائیم ؟ پیامبر(ص) فرمود : المَرءُ مَعَ مَنْ اَحَبَّ : یعنی انسان با عزیزانش محشور می شود و در روز قیامت با وی دوست و رفیق می شود .

 در جای دیگر انس می گوید وقتی دوستان و اصحاب این مژده را شنیدند خیلی خوشحال شدند.
از خداوند خواستاریم که در روز قیامت ما را با پیامبران و راستگویان و شهدا و صالحان محشور نماید.(آمین)

 1-أَمَنَ الرَّسُولُ بِماَ أُنزِلَ إِلَیهِ مِن رَبِّهِ وَالمُؤمِنُونَ کُلَّ أَمَنَ بِاللهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا : سَمِعنا وَ أَطَعنا غُفرانَک رَبَّنا وَ إِلَیکَ المَصیرُ. /285-2.” 2-أخرج ابن جریر عن البراء بن عازب قال : سمعت رسول الله صلی الله علیه و سلم یقول :” إن مؤمنی أکتی شهداء ، ثم تلا النبی صلی الله علیه و سلم (والذین آمنوا بالله و رسله اولئک هم الصدیقون والشهداء عند ربهم.”

” 3-أخرج ابن أبی حاتم عن أبی هریرة أنه قال یوما لقوم عنده : کلکم صدیق و شهید . قیل مه : ما تقول یا أبا هریرة؟ قال : اقرءوا” و الذین آمنوا بالله و رسله … الایة-4.”

 4-أخرج ابن حبان عن عمرو ابن مرة الجهني قال : جاء رجل إلی النبي صلی الله تعالی علیه وسلم فقال : یا رسول الله ! أرأیت إن شهدت أن لا اله إلا الله، و أنک رسول الله، وصلیت الصلوات الخمس، و أدیت الزکاة ، وصمت رمضان وقمته، فممن أنا؟ قال : من الصدیقین و الشهداء

5-.” جاء من حیث عمر رضی الله تعالی عنه:”ما لکم ءذا رأیتم الله تعالی؟ ما لکم إذا رأیتم الله تعالی؟ ما لکم إذا الرجلَ یخرقُ أغراضَ الناس أن لا تعیبوا علیه؟ قالوا : نخافُ لسانَه قالَ : ذلک أحری أن لا تکونوا شهداء
“-6
قوله علیه الصلاة والسلام : اللعانون لا یکونون شهداء یوم القیامة “

7-“. أخرج ابن مردویه عن أبي الدرداء قال : قال رسول الله صلی الله تعالی علیه و سلم : من فر بدینه من أرض إلی أرض مخافة الفتنة علی نفسه و دینه کتب عند الله صدیقا عند الله صدیقا فإذا مات قبضه الله شهیدا وتلا هذه الآیة (والذین آمنوا بالله و رسله أولئک الصدیقون و الشهداء) ثم قال هذه فیهم.” و أخرجه الألباني في السلسلة الصحیحة.
“8-
ثم قال : الفرارون بدینهم من أرض إلی أرض یوم القیامة مع عیسی ابم مریم في درجته في الجنة-9″ . تفسیر الألواسی :{روح المعانی فی تفسیر القرآنِ العظیم و السبع المثانی} ،9/306-10. قال ابن جریر : حدثنا ابن حمید، حدثنا یعقوب السقمی، عن جعفر بن أبی المغیرة، عن سعید بن جبیر . قال : جاء رجل من الأنصار إلی رسول الله صلی الله علیه و سلم و هو محزون . فقال مه النبی صلی الله علیه و سلم :”یا فلان. ما لي أراک محزونا؟” فقال یا نبي الله . شیء فکرت فیه . فقال :” ما هو ؟”قال : نحن نغدو علیک و نروح . ننظر إلی وجهک،و نجالسک . وغدا ترفع مع النبیین ، فلا نصل إلیک. فلم یرد علیه النبي شیئاً. فأتاه جبریل بهذه الآیة :(وَ مَن یُطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئکَ مَعَ الَّذینَ أَنعَمَ اللهُ عَلظیهِم مِنّظ النّظبیینَ …)..الآیة، فبعث النبي فبشره. في ظلال القرآن :5/171-11،عن أبي موسی قال : قیل النبی صلی الله علیه و سلم : الرجل یحب القوم و لما یلحق بهم؟ قال : (المرء مع من أحب). تابعه أبو معاویة ،و محمد بن عبید.أخرجه البخاري في کتاب الأدب/یاب : علامة الحب في الله عزوجل . ص :1308

حه سه ن پینجوینی

ترجمه از کوردی : سه وزه حیدری

نمایش بیشتر

سه وزه حیدری

@ مترجم وشاعر @ آذزبایجان غربی - مهاباد ☑ کارشناسی روانشناسی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا