اندیشهعقاید

هۆکاری زیاد بوونی ڕزق و ڕۆزی(بەشی یەکەم )

✳️چەند ڕێگایەک بۆ زیاد بوونی ڕزق و رۆزی :

ئینسان لەو کاتەی کە دێتە سەر زەوی و چاوی بە دنیای ڕوون هەڵدێ ، لەحەول و تەقالا و تێکۆشان دایە تا پێداویستیەکانی ژیانی خۆی دابین کا ، وەک بلێی : لەحەولی پەیدا کردنی ڕزق و ڕۆزی خوی دایە . هەر لەمناڵێکی تازە لەدایک بووە بگرە ، کە بە چەک و ئەسلەحەی گریان، دایکی خۆی مەجبوور دەکا شیری پێ بدا و تێری کا ، تا ئەو کەسەی گەورە بووە و دەیهەوێ هەموو ئەو ڕێگایانە تاقی کاتەوە کە دەیزانێ و بەمێشکی دەگا بۆ وەدەست خستنی بژێویی خۆی و پەیدا کردنی ڕزق و ڕۆزی بۆ ماڵوو خێزانی !

بە کورتی : ئینسانی ئەوڕۆ هەتا بلێی تێدەکۆشی و زڕینگی بە خەرج دەدا تا لە هاونەوعانی خۆی دوا نەکەوێ و بەشی خۆی لەو ڕزقەی خودا دایبەزاندۆتە سەر زەوی، بپچڕێ و بۆ ئەو کارەش هەموو ئه سبابە مادیەکان چ ڕەواو چ ناڕەوا ، بەکار دەهێنێ !

بەڵام پرسیارێک دێتە گۆرێ : ئایا تەنها ڕێگای زیاد بوونی ڕزق و ڕۆزی و وەدەست خستنی ، هەر ئەو ڕێگا ماددیانە و ئەسبابە دنیاییەکانن؟

لە جوابدا دەڵێین : نادرووستە دونیا مەیدانی بەکارهێنانی ئەسباب و موسەبەباتە و ئینسانی ئیمانداری ژیر و وریا و عاقڵ ، نابێ لەو هۆکارە مادییانە غافڵ بێ ، و دەبێ بە دڕووستی و بە شێوەی ڕەوا ، بەکاریان بهێنێ بۆ وەدەست خستنی ڕزق و ڕۆزی و کارو باری خۆی .

بەڵام دەبێ ئەوەش بزانین ، خودای گەورە کە ڕازقی ڕزقی مەخلوقاتی خۆیەتی ، لەگەڵ ئەوەی مروڤەکان هاندەدا بۆ پەیدا کردنی ڕۆزی خۆیان سەبەبە ماددیەکان بەکار بهێنن ، لەهەمان کاتدا ڕێگا و ئەسبابە مەعنەویەکانیشمان پێ نیشان دەدا و وەک ئەمرو دەستورێک ، فەرمانمان پێدەدا بە بەکارهێنانیان ، تا بە هۆی ئەو ئەسبابە مەعنەویانە ، بتوانین ڕزق و ڕۆزی خۆما زیاتر کەین و ڕێش خۆش بێ ، بۆ ئەنجام دانی کارو باروو بەدەست هێنانی پێداویستیەکانی خۆمان .

ئێستاش باس لە دوو ڕێگا لەو ڕێگا مەعنەویانە دەکەین کە هۆکارن بۆ زیاد بوونی ڕزق و ڕۆزی :

۱- تۆبە و گەڕانەوە و (ٳستغفار) هۆکارە بۆ زیاد بوونی ڕزق و ڕۆزی .

خودای گەورە لەسەر زمانی پێغەمبەر نوح (سڵاوی خودای لەسەر) دەفەرموێ :

“فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّاراً ‏٭يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَاراً ‏ ٭وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَل لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَل لَّكُمْ أَنْهَاراً ‏” [نوح ٫ ۱۰تا۱۲]

دەفەرموێ : “بەردەوام پێم دەکوتن ، ئێوە داوای لێخۆشبون لە پەروەردگارتان بکەن ، چونکە بەڕاستی ئەو زاتێکی لێخۆشبووە ٭ بارانتان بە خوڕەم و لێزمە بۆ دەبارێنێ ٭ بە هۆی بەخشینی ماڵ و سامان و ئەولاد یارمەتیتان دەدا و باخ و باخات و ڕووبارو چۆم و جۆگەتان بو بەدی دەهێنێ. “

خودای گەورە لەو ئایەتە موبارەک و پیرۆزەدا باس لە یەکێک لە هۆکارە مەعنەوێکان دەکا بۆ زیاد بوونی ڕزق و ڕۆزی و کرانەوەی دەرووی خێری خۆی ، ئەویش تۆبە و گەرانەویە بۆ لای خودای بەخشەندەو پەشیمان بوونەوەیە لە تاوان و گوناهەکان ، ئەو ڕێگایەی کە واجبە ئینسان بیگرێتە بەر و نابێ سستی تێدا بنوێنێ .

ئەوەتا خودای گەورە لەسەر عەبدەکانی بە پیویست دەزانێ ، بگەڕێنەوە لە گوناه و هەڵە و تاوانیان و تۆبە بکەن 

وەک دەفەرمۆێ : ‏

“يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً… “

“ئەی ئەو کەسانەی باوەرتان هێناوە ، بە تۆبە و پەشیمان بونەوەیەکی ڕاستەقینە ڕوو بکەنەوە خودا …”

هەروەها خودای گەورە نائومێدی لە رەحمەتی خۆی ، بە تاوانێکی زۆر گەورە دەزانێ و فەرمان بە پێغەمبەر (د.خ) دەدا کە بە عەبدە گوناهبارەکانی ، ئاوا بڵێ :

“قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ‏”

  ئه‌ی پێغه‌مبەر(صلی الله علیه وسلم) پێیان بڵێ: خودا ده‌فه‌رموێ : ئه‌ی به‌نده‌کانم.. ئه‌وانه‌ی که خۆتان گوناهبار کردووه و هه‌ڵه‌تان زۆره‌، نائومێد مه‌بن له ڕه‌حمه‌تی خوا، چونکه به‌ڕاستی ئه‌گه‌ر ئێوه ته‌وبه‌ی ڕاست و دروست بکه‌ن، خوا له‌هه‌موو گوناهو هه‌ڵه‌کانتان خۆش ده‌بێت، چونکه بێگومان ئه‌و خوایه زۆر لێخۆشبوو لێبورده‌یه و زۆر به سۆزو میهرانیشە .

جا مادام ئینسانی مسوڵمان ڕوویلە پەروەردگاری خۆیو کرد و ڕێگای تۆبەی هەڵبژاردوو پەشیمان بۆوە لە کردەوە نالەبارەکانی ، وەعدەی خاوەنەکەی دەیگرێتەوە و شاملی حاڵی دەبێ و بەرەکەت دەکەوێتە نێو ڕزق و ڕۆزی و کارو باری و خوداوەندی تاقانە دەرووی خێری لێ دەکاتەوە و نیازەکانی بەراوەردە دەکا

هەروەک خۆشەویست لە فەرمودەیەکی زێڕین دا دەفەرمۆێ :

“مَنْ ٲكثر من الِاسْتِغْفَار جَعَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْ كُلِّ ضِيقٍ مَخْرَجًا، وَمِنْ كُلِّ هَمٍّ فَرَجًا، وَرَزَقَهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ “. [سنن ابن ماجه ( 3819 )مسند أحمد ( 2234 )]

“کەسێک کە زۆر تۆبە و (استغفار) بکا ، خودای گەورە بۆ هەر تەنگانەیەکی فەرعانەیەک دادەنێ و بۆ هەر غەمێکی ، خۆشی و کرانەوەیەک قەرار دەدا و لە جێگایەکەوە ڕزقی بۆ دەنێرێ کە بۆ خۆشی پێی نازانێ لە کوێوە پێی بەخشراوە .”

ئەوە بەکورتی باسی هۆکارێک بوو لە هۆکارە مەعنەوێکان، بۆ زیاد بوونی بەرەکەت و ڕزق و ڕۆزی ، کە ئەگەر ئینسان لە ژیانی ڕۆژانەی خوێدا بیگرێتە بەر ، خوداش بە نەزەری لوتف و رەحمەت دەروانێتە کار و باری .

۲-” توکل ” و پشت بەستن بە خودای تاقانە هۆکارێکی دییە بۆ زیاد بوونی ڕزق و ڕۆزی .

پیش هەموو شتێک با بزانین مانای “توکل” چیە ؟

لە مانای( “توکل” ) دا ، شێخ عبدولقادری گیلانی (رح) لە کتێبەکەی خۆیدا بە ناوی “الغنیە” ، لەزمان شێخ جنید (رح) وە دەفەرموێ :

” توکل ” یانی بە تەواوی ڕوو کردنە خودا و ڕوو وەرگێڕان لە غەیری ئەو .”

هەروەها دەفەرمۆێ : دەستەیەکی دی دەڵێن :

“توکل” یانی : “قەناعەت و ئیکتیفای عەبد و بەندەی زەلیل بە خاوەن و پەروەردگاری جەلیل “

وەک پشت بەستنی ئیبراهیمی خەلیل بە خوداوەندی واڵا مەقام و جەلیل ، ئەو کاتەی بە جورەئیلی ئەمینی کوت : کارێکم بە تۆ نییە و تەنها پشتی بە خودای تاقانە بەست .

یان کوتویانە : “توکل” ئەوەیە کە ؛ ئینسان کارو بارەکانی خۆی بە خودای بێ هاوتا بسپێرێ و تەنها پشت قاییم بێ بەو و واز بهێنێ لە غەیری ئەو .

ئیمام فەخری ڕازی (ر.خ) دەفەرمۆێ : یەکێک لەو ئەزموون و تەجروبانەی کە لە ژیانی خۆمدا وەدەستم خستوە ئەوەیە : هەر کاتێک ئینسان کارەکانی خۆی بە غەیری خودا بسپێرێ و (توکل) ی بە غەیری پەروەردگار ، بووبێ ، ئەوە بە بەڵا و گرفت و نارەحەتیەکی زۆر و دژوار دوچار دەبێ ، بەڵام هەر کات پشت بە خودای تاقانە ببەستێ و تەنها متمانەی لەسەر ئەو بووبێ و جگە لە خودا (توکل)ی بە کەسی دی نەکردبێ ، هەموو کارەکانی بە باشترین شێوە بەڕێوە دەچن و درووست دەبن.

دەشفەرموێ : ئەزموونی پەنجا ساڵ تەمەنم تا ئێستا ، ئەوەم پێ دەڵێ : ” هیچ خێرو مەسڵەحەتێک بۆ ئینسان نییە ، مەگەر ئەوەی خۆی بە خاوەنەکەی بسپێرێ و لە قەید و بەندی هەموو کەسێکی دی خوی ڕزگار و دەرباز بکا “

٭ لەو دنیا پڕ لە ئاشووب و پڕگرفت و گرانییەدا ، لە کاناڵی “سۆزی میحراب” چاوم بە وێنەی میوە فرۆشێک کەوت ؛ لە سەر عارەبانەکەی خۆی نووسیبووی :

” کیف اخاف من الفقر و انا عبد الغنی “

واتە : “چۆن لە فەقیری و دەست تەنگی دەترسێم لە حاڵێکدا بەندەی خودایەکی بێ نیازو دەوڵەمەندم “

بەڕاستی ئەگەر ئەوە مانای “توکل” نەبێ ئەی چی دەتوانێ ئەو مانایە بگەیەنێ؟

جا خودای گەورە دەیهەوێ ئێمەی ئینسان بەو متمانەو (توکل)ە بگەیین کە زانایان لە مانای ئەو وشەیەدا (توکل) کوتویانە ، بۆیە ئەمرمان پێدەکا و دەفەرموێ :

“… فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ ‏”[آل عمران/۱٥۹]

“هەر کات ، ویستت کارێک دەست پێ بکەی ، پشت بەخودا ببەستە ، چونکە بەڕاستی خودا ئەو کەسانەی خۆش دەوێ کە پشتی پێ دەبەستن. “

خودای پەروەردگار لەو ئایەتە پیرۆزەدا ئەمرو فەرمان دەدا بە پشت بەستن بە خۆی و ڕاشی دەگەیەنێ ئەو کەسانەی (توکل)یان بە خودایە ، پەروەردگار ، خۆشی دەوێن .

جا لەگەڵ ئەوەی پشت بەستن و (توکل) کردن بە خودا ، واجبە و ئیماندار بە هۆی متمانە کردن پێی ، دەبێتە مەحبووبی ئەو ، ئەگەر هەستێ بە ئەنجام دانی ئەو واجبە ، ئەوە جگە لەوەی واجبێکی لەسەر شانی خۆی لابردوە و خۆی کردۆتە خۆشەویستی خودا ، لە هەمان کاتدا بۆتە سەبەبی زیاد بوونی ڕزق و ڕۆزی و بەرەکەت لە کارەکانی خۆی دا وەک پێغەمبەری خێرو ڕەحمەت (د.خ) دەفەرموێ :

” لَوْ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَوَكَّلُونَ عَلَى اللَّهِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ لَرُزِقْتُمْ كَمَا يُرْزَقُ الطَّيْرُ، تَغْدُو خِمَاصًا وَتَرُوحُ بِطَانًا ” [ ترمذی (2344 )سنن ابن ماجه ( 4164 )مسند أحمد ( 205, 370, 373 )]

“ئەگەر ئێوە بەو جۆرە پشت ببەستن بە خودا کە شیاوی “توکل” و متمانە پێ کردنێەتی ، ئەوە ڕزقتان دەدا هەروەک چۆن باڵندەکان ڕۆزی دەدا ، ئەو کاتەی بە برسێتی و زگی خاڵی (لەهێلانەکەیان) بەیانیان وەدەر دەکەون و شەو بە تێری و زگی پڕ دەگەڕێنەوە .”

ئەوەتا پێغەمبەر (سڵاوی خودای لەسەر بێ) نەتیجەو بەرهەمی “توکل ” کردن بە پەروەردگارمان بۆ ڕوون دەکاتەوەو خاترجەممان دەکا مادام پشت ببەستین بە خودا ، ئەویش نائومێدمان ناکا و ڕۆزی خۆیمان بۆ دەنێرێ و بێ بەشمان ناکا لە کانگای رەحمەتی خۆێ .

بۆیە ئێمەی مسوڵمان ، پێویستە وەک ئەرک و واجبێک ، فەرمانی خودای گەورە بەرێوە بەرین و بە چاوێکی پڕ لە ئەسرینەوە ، بگەڕێنەوە بۆ لای خودای پەروەردگار و واز لە گوناحەکانمان بهێنین و لە هەموو تاوانەکانی ڕابردوومان پەشیمان بینەوە وڕێگای تۆبە و(استغفار) بگرینە بەر و بۆ قەرەبوو کردنەوەی خراپەکانمان و درووست کردنی داهاتویەکی باشتر و پڕ خێرتر “توکل” بکەینە سەر خودای بێ نیاز و پشت بە قودرەتی بێ سنووری ببەستین تا : هەم ببینە خۆشەویستی خودای میهرەبان و خاوەن سۆز ،
وەک دەفەرموێ :

إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ .[بقره/ ۲۲۲] إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ ‏[آل عمران/۱٥۹]

هەم دەروازەی خێر و بەرەکاتی ئاسمانەکان و سەر زەوی لەسەر خۆمان بکەینەوە .

جا وەک لە سوننەتی پێغەمبەر(د.خ) هاتوە با ڕۆژانە سەد جار بلێین :

“ٲستغفرالله و ٲتوب ٳلیه “

هەر کاتێکیش لەماڵێ دەرکەوتین – بۆ ئەنجام دانی کارو بارەکانمان- با بلێین :

“بسم الله ، توكلت علی الله ، ولا حول ولا قوة ٳلا باالله “

✍ یونس سولەیمان زادە/قەڵاجۆغە

از طريق
یونس سلیمان زاده
منبع
sozimihrab
نمایش بیشتر

یونس سلیمان زاده

استان آذربایجان غربی- بوکان نویسنده و مترجم فعال و دعوتگر دینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا