اندیشهدعوت اسلامی

ویژگی های دولت اسلامی در سخنرانی پیامبر در حجەالوداع

نویسندە : دکتر اکرم کساب

الحمدللە رب العالمین و صلی اللە و سلم و بارک علی سیدنا رسول اللە و علی آلە و صحبە اجمعین

کتاب های تاریخ و سیرە و همچنین حدیث آوردەاند : تا زمان حجە الوداع نە برای شخص پیامبر اسلام  و نە غیر او  جمعیتی معادل حاضران آن حج ، یک صد هزار نفر یا بیشتر گرد هم نیامدە اند…

پیامبر صلی اللە علیە و سلم این اجتماع عظیم را به عنوان یک فرصت تلقی فرمود تا مبادی اسلام را بر حاضران – و غایبان – ارائە نماید.

و درکل پیامبر بزرگوار اسلام  خیلی مایل بە حضور در این گونە اجتماع ها بود…

آن حضرت هرگاە چنین فرصتی برایش فراهم می شد یکی از یارانش را مامور می کرد تا نظم جلسە را حفظ نموده و مردم را ساکت نماید تا بدین گونە حاضران سخنان ایشان را شنیدە و گوش فرا دهند.. ایشان ، آنگونە کە ابن ماجە روایت نمودە روزی خطاب بە بلال می فرماید : مردم را ساکت کن تا برایشان سخن بگویم ..

همچنین آن حضرت بە جریر بن عبداللە دستور می دهد کە از مردم خواهش کند بە سخنان پیامبرشان گوش فرا دهند..

چهار خطبە ؛ آن هم در روزهای هفتم و نهم و دهم و دوازدهم ذی الحجە از تنها حج رسول اللە صلی اللە علیە و سلم بدست ما رسیدە است…

با بررسی چهار خطبە مذکور می توانیم بە چندین ویژگی و نشانە های دولت اسلامی کە خواب را بر بسیاری، پریشان می کند ، دست پیدا کنیم…

۱) حکمرانی از آن خداست

چرا کە خداوند از ازل تنها قانون گذار بودە است و همە فرمانروایی ها از آن اوست و رسول خدا صلی اللە علیە و سلم پیامبر اوست و با سنتش هر آنچە برای مردم مبهم بوده را تبیین کرده و هر گونە احکامی کە قرآن ، بدان نپرداختە است را برایشان تشریع نموده است .

بە همین خاطر است کە مشاهدە می کنیم پیامبر (صلی اللە علیە و سلم ) پس از  هر تبلیغی خطاب بە مخاطبانش می گوید : اگر از شما در بارە ـ نظرات ـ من سوال شد ؛ چە خواهید گفت ؟ پاسخ دادند : گواهی می دهیم کە تو رسالتت را بە ما رساندی و ادای امانت کردی و ما را راهنمایی فرمودی ، پیامبر (ص) در حالی انگشت سبابە اش را بە سوی آسمان بلند کردە و بە مردم اشارە می کرد سە بار گفت :  خداوندا گواە باش . این حدیث را امام مسلم روایت نمودە است.

اینکە پیامبر (ص) دارای صلاحیت قانون گذاری است نە بە اعتبار اینکە آن حضرت حاکم است ؛ بلکە بە اعتبار اینکە او از روی هوا و هوس سخن نمی گوید و سخنانش وحی هستند .

همین است کە رسول خدا بە آن مقدار کە خدا بە او اجازە دادە است می تواند حکمروا باشد .. اینجاست کە آن پیامبر خطاب بە مسلمانان می گوید : مناسک و شعایر دینیتان را از من فرا بگیرید.

۲) قرآن ، قانون اساسی است.

اگر چە پیامبر صلی اللە علیە و سلم قبل از حج بارها بر این نکتە تاکید کردە بود؛ ولی در مراسم حج آن را تکرار کرد و آن گونە کە امام مسلم روایت نمودە خطاب به حاضران گفت : در میان شما ـ پس از مرگم ـ چیزی را جاگذاشتەام ، اگر بە آن چنگ زنید هرگز گمراە نمی شوید ، کتاب خدا .

۳) اسلام هویت اصلی امت مسلمان است.

امت اسلامی با سایر امت ها متفاوت بودە و  سربار و دمباله رو دیگران نمی باشد ؛ بلکە دارای هویتی آشکار و چهرەای ممتاز است و اعلام تاریخ هجری قمری به عنوان تاریخ اختصاصی مسلمانان نمونەای از این استقلال هویتی می باشد.

در مناسک حج ، پیامبر صلى الله لیه وسلم  این موضوع را اعلام داشتند و فرمودند : زمان بە همان شکل می چرخد کە خداوند آسمان ها و زمین را در آن آفرید ، یک سال عبارت است از دوازدە ماە ؛ چهار تا  از این دوازدە ماە  حرام اند ؛ سە ماە ذو القَعْدَهِ و َذُو الحِجَّهِ و مُحَرَّمُ کە پشت سر هم اند  و  ماە رَجَبُ مُضَرَ کە در بین جُمَادَى وَ شَعْبَان قرار دارد. رواه البخاری ومسلم.

۴)  تعیین کنندە قوە های مجریە ،  قضائیە و مقننە مردم هستند

مردم اند که حاکم را بر می گزینند ، اگر برنامه هایش درست بود یاریش می کنند ، اگر اشتباهی از او سر زد به او تذکر می دهند و اگر  چنانچه  از مسیر – خدمت به خلق و خالق – منحرف شود برکنارش می نمایند.. به همین خاطر است که می بینیم پیامبر صلی الله علیه و سلم پس از رحلتش کسی را بر آنان نگماشت ؛ بلکه این گونه آنان را برای پس از خودش آماده و مهیا نمود که : ” لِعَلِّی لَا أَلْقَاکُمْ بَعْدَ عَامِی هَذَا” شاید دیگر من بعد از این سال شما را نبینم . رواه النسائی.

۵- وجود حکمران در جامعه یک ضرورت است .

فرمانبرداری از حاکم لازم است و همکاری کردن توام با نصیحتش واجب می باشد . جامعه پایدار نخواهد ماند  مادامی که حاکمی بر آن حکمرانی ننماید که اگر دستوری صادر کرد از او فرمانبرداری شود و اگر مسئولییتی بر عهده کسی گذاشت گوش فرداده شود  ؛ به منظور تثبیت این امر مهم است که می بینیم پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و سلم در حجه الوداع می فرماید :” اعْبُدُوا رَبَّکُمْ، وَصَلُّوا خَمْسَکُمْ، وَصُومُوا شَهْرَکُمْ، وَأَدُّوا زَکَاهَ أَمْوَالِکُمْ، وَأَطِیعُوا ذَا أَمْرِکُمْ تَدْخُلُوا جَنَّهَ رَبِّکُمْ ” اگر پروردگارتان را عبادت کنید ، نمازهای پنج گانه اتان را بپا دارید ، در سال یک ماه – رمضان – را روزه بگیرید ، زکات دارایی هایتان را بپردازید و از اولیای امورتان فرمانبرداری کنید به بهشت پروردگارتان داخل می شوید رواه أحمد.

همچنین آن پیامبر بزرگوار بر  حمایت دلسوزانه مردم از حاکم شان تاکید می ورزد و می فرماید : “وَاعْلَمُوا أَنَّ الْقُلُوبَ لاَ تَغِلُّ عَلَى ثَلاَثٍ: إِخْلاَصِ الْعَمَلِ لِلَّهِ، وَمُنَاصَحَهِ أُولِی الأَمْرِ، وَعَلَى لُزُومِ جَمَاعَهِ الْمُسْلِمِینَ، فَإِنَّ دَعْوَتَهُمْ تُحِیطُ مِنْ وَرَائِهِمْ. بدانید که سه کار از کینه درونی مصوونند ؛ تلاش مخلصانه برای خدا ، دلسوزانه به نصیحت حاکمان پرداختن …… رواه الدرمی.

۶- اسلام دارای سیستم اقتصادی با ویژگی های مشخص و آشکاری است

از آنجا که اسلام برنامه ای است جامع و همه گوشه های زندگی را دربر می گیرد پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم در مراسم حجه الوداع این گونه ریشه و پایه نظام اسلامی را که بر منفور بودن ربا استوار تبیین می کند و می فرماید :  ” کُلَّ رِبًا کَانَ فِی الْجَاهِلِیَّهِ مَوْضُوعٌ، وَإِنَّ اللهَ قَضَى أَنَّ أَوَّلَ رِبًا یُوضَعُ، رِبَا الْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، لَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِکُمْ، لَا تَظْلِمُونَ، وَلَا تُظْلَمُونَ” کلیه رباهایی که در گذشته و پیش از اسلام وجود داشته باید برداشته شود و خداوند مقرر فرمود که نخستین ربایی که باید از میان برداشته شود ربای عباس پسر عبدالمطلب است ، سرمایه ‏هاى شما از خودتان است‏. نه ستم مى ‏کنید و نه ستم مى ‏بینید .رواه أحمد.

۷-زن همتای مرد است

شایسته نیست زن مورد ستم قرار گرفته و به او اهانت شود و مرد هیچ گونه برتری بر زن ندارد مگر اینکه دانشش از او بیشتر باشد ؛ و از آنجا که معمولا زن در جوامع مختلف مورد ستم قرار می گیرد پیامبر صلی الله علیه و سلم در حجه الوداع همگان را به رعایت حقوق زنان فرا می خواند :” فَاتَّقُوا اللهَ فِی النِّسَاءِ، فَإِنَّهُنَّ عِنْدَکُمْ عَوَانٌ، لَا یَمْلِکْنَ لِأَنْفُسِهِنَّ شَیْئًا، وَإِنَّ لَهُنَّ عَلَیْکُمْ، وَلَکُمْ عَلَیْهِنَّ حَقًّا” در مورد زنان تقوای خدا را رعایت کنید ؛ چرا که آنان نزد شما امانت هستند و فاقد هرگونه سلطه اند ؛ بدانید که آنان بر شما حقوقی دارند کما اینکه شما نیز بر آنان حقوق دارید ..رواه أحمد.

۸- حقوق شهروندان باید محترم شمرده شود :

آری حقوق شهرونداان ، همه شهروندان باید محترم شمرده شود ، کسی حق ندارد بر دارایی هایشان تجاوز کند ، ناموسشان را مورد تجاوز قرار دهد ،  خونشان را سبک بشمارد ؛ آن پیامبر بزرگوار در حجه الوداع با ادبیاتی کاملاً متفاوت بر این مطلب تاکید می ورزد و می فرماید:   این چه ماهی است ؟ پاسخ دادیم : خدا و پیامبرش بهتر می دانند ! ، راوی می گوید : پیامبر سکوت اختیار کرد ؛ گمان کردیم که آن حضرت نام دیگری برای این ماه برخواهد گزید ؛ سپس پرسید :آیا این ماه ذی الحجه نیست ؟ پاسخ دادیم : بلی . پرسید : این جا چه شهری است ؟ پاسخ دادیم : خدا و پیامبرش بهتر می دانند ! راوی می گوید : پیامبر ساکت شد به گونه ای که احتمال می دادیم نام دیگری برای شهر مکه برخواهد گزید ؛  سپس پرسید : آیا این شهر – مکه – نیست ؟ پاسخ دادیم : بلی . پرسید : امروز چه روزی است ؟ پاسخ دادیم : خدا و پیامبرش بهتر می دانند ! آن حضرت لحظاتی سکوت اختیار کرد به گونه ای که گمان می کردیم نام دیگری برای این روز انتخاب خواهد نمود !  سپس پرسید : آیا روز قربانی نیست ؟ پاسخ دادیم : بلی ای پیامبر خدا . فرمود : همانگونه که این روز ، در این ماه و این شهر باید محترم شمرده شود ، بی توجهی نسبت به خون و دارایی و ناموس شما نیز حرام است . رواه مسلم.

۹- بازگشت رژیم های جاهلی غیر ممکن است .

زمان کشتن انسان های بی گناه و تجاوز به حقوق دیگران به سر رسید ؛ همه باید مانند برادرانی صادق از همدیگر حمایت نمایند . به همیین خاطر است که می بینیم پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم همگان را از تفرقه برحذر می دارد  : ” أَلَا لَا تَرْجِعُوا بَعْدِی کُفَّارًا یَضْرِبُ بَعْضُکُمْ رِقَابَ بَعْضٍ، أَلَا إِنَّ الشَّیْطَانَ قَدْ أَیِسَ أَنْ یَعْبُدَهُ الْمُصَلُّونَ، وَلَکِنْ فِی التَّحْرِیشِ بَیْنَکُمْ”. به شما هشدار می دهم که پس از مرگ من مانند کفار به جان همدیگر نیفتید ، بدانید که شیطان از اینکه نمازگزاران او را – بجای خداوند – عبادت کنند ناامید شده است ؛ ولی کار اصلی او عبارت است از ایجاد اختلاف و تفرقه در بین شما .رواه أحمد.

۱۰- مبادی و مبانی شورا و عدل و برابریباید عملی شوند

این هایند مبادی حکمرانی ایده آل که همه خردمندان برای تحقق آن می کوشند . پیامبر اسلام در حجه الوداع بر محقق نمودن این مبانی تاکید می ورزد و با صراحت هرچه تمام می گوید : ” یَا أَیُّهَا النَّاسُ، أَلَا إِنَّ رَبَّکُمْ وَاحِدٌ، وَإِنَّ أَبَاکُمْ وَاحِدٌ، أَلَا لَا فَضْلَ لِعَرَبِیٍّ عَلَى عَجَمِیٍّ، وَلَا لِعَجَمِیٍّ عَلَى عَرَبِیٍّ، وَلَا أَحْمَرَ عَلَى أَسْوَدَ، وَلَا أَسْوَدَ عَلَى أَحْمَرَ، إِلَّا بِالتَّقْوَى” ای مردم بدانید که پروردگارتان یکی است ، پدرتان – حضرتان آدم – یکی است ، بدانید که یک شخص عرب زبان هیچ گونه برتری ندارد بر غیر عرب ، انسان قرمز پوست هیچ گونه برتری بر سیاه پوست ندار و سایه پوست هم بر قرمز پوست برتری ندارد ؛ مگر اینکه تقوای او بیشتر باشد که نزد خدا گرامی تر است -رواه أحمد.

نکته پایانی اینکه سیاست و دین از هم جدایی ناپذیرند و در واقع سیاست بخشی از دیین محسوب می شود و ایمان هیچ شخصی کامل نمی گردد مگر اینکه با سیاست سر و کار داشته باشد .

آیا بررسی اوضاع امت اسلامی چیزی هست جز سیاست ؟ و آیا امر به معروف و نهی از منکر چیزی است جدای از سیاست؟

آیا نصیحت و دلسوزی برای مردم عین سیاست نیست ؟!

آری سیاست ، اقتصاد ، رسانه ، آموزش ، خانواده و قضاوت و … همه این ها را در سخنان پیامبر صلی الله علیه و سلم در حجه الوداع مشاهده می کنیم و روزی که دین از سیاست جدا شود این ناشی از اشکالی است که در فهم  دین پیش آمده است  و این پدیده ای است که امروزه در بین مسلمان مشاهده اش می کنیم .

===============================

نویسنده : دکتر  أکرم کساب

عضو اتحادیه جهانی علمای مسلمین

مشاور آموزش در شورای عالی امور اسلامی

مترجم : رسول رسولی کیا – مهاباد

از طريق
رسول رسولی کیا
منبع
sozimihrab
نمایش بیشتر

رسول رسولی کیا

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : دبیر آموزش و پرورش

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا