اصول

کفاره سوگند دروغ

سوال :

من یک کفارەی سوگند بدهکارم کە غذا دادن به ۱۰ نفرمسکین است آیا باید به هر نفر مستمند یک وعده غذا ، یا خوراک یک روز تمام را پرداخت کنم ؟ و آیا می توان کفاره ی سوگند را به بیشتر از ۱۰ نفر و یا کم تر از آن داد؟

پاسخ:

لا یواخذکم الله باللغو فی ایمانکم ولـکن یواخذکم بما عقدتم الایمان فکفارته طعام عشره مساکین من اوسط ما تطعمون اهلیکم او کسوتهم او تحریر رقبهٍ فمن لم یجد فصیام ثلاثه ایامٍ ذلک کفاره ایمانکم ذا حلفتم واحفظوا ایمانکم کذلک یبین الله لکم ایاته لعلکم تشکرون

ترجمه فارسی

خداوند شما را بخاطر سوگندهاى بیهوده (و خالى از اراده،) مؤاخذه نمى ‏کند; ولى در برابر سوگندهایى که (از روى اراده) محکم کرده ‏اید، مؤاخذه مى ‏نماید. کفاره این ‏گونه قسم ها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهاى معمولى است که به خانواده خود مى ‏دهید; یا لباس پوشاندن بر آن ده نفر; و یا آزاد کردن یک برده; و کسى که هیچ کدام از این ها را نیابد، سه روز روزه مى‏ گیرد; این، کفاره سوگندهاى شماست به هنگامى که سوگند یاد مى‏ کنید (و مخالفت مى ‏نمایید). و سوگندهاى خود را حفظ کنید (و نشکنید!) خداوند آیات خود را این چنین براى شما بیان مى ‏کند، شاید شکر او را بجا آورید! (۸۹)

مطابق آیه شریفه قرآن ، کفاره ی سوگند عبارت است از خوراک و غذا دادن به ۱۰ نفر مسکین  و این غذا دادن به مساکین به یکی از سه صورت زیر حاصل می گردد:

اول:

باید به آنان دو وعده غذای کامل (نهار و شام) از متوسط غذای خانواده ی خود تا حد سیر شدن به آنان بدهد ، مثلاً یک وعده برنج و گوشت و وعده ی دیگر برنج خالی باشد.
اما بعضی از علما گفته اند : دادن یک وعده غذا به آنان کافی است.

دوم :

به هر کدام از آنان نیم صاع از گندم یا خرما یا مانند آن بدهد.
و این نظر جمعی از اصحاب و تابعین (رضی الله عنهم) است که علامه ابن کثیر(رح) در تفسیرش آنان را نام می برد.

امام ابوحنیفه (رح) می فرماید : شخصی که سوگند بی محل خورده مانند زکات فطر باید نیم صاع گندم و یک صاع کامل از چیز دیگری  پرداخت نماید.
از ابن عباس (رض)روایت شده است که برای هر مسکینی یک مُچ گندم همراه با خورش بدهد و این روایت نظر جمعی از اصحاب و تابعین(رضی الله عنهم) است.
در مذهب امام شافعی(رح) کفاره ی سوگند یک مچ طعام است و اشاره ای به غذا و خورش نشده است.
مطابق مذهب امام احمد (رح) واجب است شخصی که سوگند بی مورد خورده کفاره ای معادل  یک مچ گندم و یا دو مچ از چیزهای دیگربپردازد.

سوم:

قیمت غذا را نقداً به ده نفر مسکین بدهد و این کار نزد امام ابوحنیفه و یارانش جایز است.

استفاده از هر یک از این سه روش برای انسانی که سوگند دروغ خورده ممکن است و می تواند به هرکدام از آن ها عمل کند.
اگر بنا باشد یکی از این سه روش را  ترجیح دهم ، من روش اولی را که همان غذا و خوراک دادن مستقیم به مستمندان است را بر می گزینم.

خداوند متعال می فرماید : إِطْعَامُ عَشَرَهِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ

کفّاره‌ی این گونه سوگندها عبارت است از خوراک‌ دادن به ده نفر مستمند از غذاهای معمولی و متوسّطی که به خانواده‌ی خود می‌دهید.
مائده : ۸۹

پس باید دادن غذا و خوراک به همان تعداد(۱۰ نفر مستمند ) باشد که قرآن کریم به آن تصریح و اشاره کرده است.
 جایز نیست غذای ده نفر و یا قیمت آن را به یک نفر مستمند داد ، چون چنین عملی با نصوص آیه قرآن ضدیت و منافات دارد ، هر چند  امام ابوحنیفه (رح) آن را جایز دانسته است.
به نظر من- قرضاوی- شارع مقدس ، در مورد کثرت تعداد مستمندان که بعضی اوقات به شصت نفر مسکین هم می رسد ، حکمت و فلسفه ای در نظر داشته است ، پس دادن غذا و خوراک به یکی از ۱۰ نفر مستمند و یا یکی از شصت نفر مُخل چنین فلسفه و حکمتی است.
اما اگر در مکانی که سوگند دروغ خورده کمتر از ده نفر موجود بودند ، در این شرایط خاص و بنا به ضرورت و رفع مشقت ، دادن کفاره ی سوگند به کمتر از ۱۰ نفر درست و جایز می باشد.

والله اعلم

نویسندە : دکتر یوسف قرضاوی

مترجم : محمد محمودی

نمایش بیشتر

محمد محمودی

نویسنده و مترجم آذربایجان غربی- سردشت فعال دینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا