تاریخشخصیت ها

آشنایی با زندگی و شخصیت مرحوم حاج ملا سید محمد واژی (بخش سوم و پایانی)

نویسندە: سید محمد امین واژی

اسامی و مشخصات تعدادی از طلاب که دوران طلبگی ( مستعدّ)ی و یا در دوران مدرسی (مه لایه تی)حضور مرحوم ماموستا سید محمد واژی  تلمّذ نموده اند:

1-مرحوم ماموستا ملا عزیز تایید (امام جماعت مسجد حاج احمد مهاباد). ( تولد و فوت1302-1397)

2-مرحوم ماموستا ملا محمد سلیمی (دونخور) (1308-1380). (امام جمعه و جماعت مسجد جامع کهنه خانه پیرانشهر).

3-مرحوم ماموستا ملا محمد ابوبکری (امام جماعت سابق مسجد بازار اشنویه). (تولد و فوت: 1306-1389).

4-مرحوم ماموستا ملا مصطفی ابراهیمی (امام جماعت روستای علی آباد اشنویه). (تولد و فوت: 1306- 1371).

5-مرحوم ماموستا ملا حمزه قادر پور (امام جماعت مسجد امام شافعی اشنویه).

6-مرحوم ماموستا ملا رحمن سیده (امام جماعت مسجد کاظمیان اشنویه).

7-مرحوم ماموستا ملا رسول مقدوری (منعاوی) امام جماعت سابق مسجد امام شافعی پیرانشهر( تولد و فوت: 1305 -1383)

8-مرحوم ماموستا ملا سید کریم حسینی (واژی). شه موله (امام جمعه و جماعت مسجد حضرت عثمان سردشت).(تولد و فوت1308-1395).

9-ماموستا ملا سیدکریم حبیب‌الله‌زاده (واژی). ( امام جمعه و جماعت سابق روستای برده قل پیرانشهر). (تولد 1315)

10-ماموستا ملا سید نور الدین واژی پسوه (امام جمعه و جماعت روستای پسوه پیرانشهر (متولد1317).

11-مرحوم ماموستا ملا محمد خلیلی (امام جماعت سابق مسجد حاج خضر مهاباد). (تولد و فوت: 1316-1375).

12-ماموستا ملا ابراهیم پارسا (امام جماعت مسجد حضرت عائشه مهاباد). متولد(متولد: 1318).

13-ماموستا ملا رسول محمدی (امام جمعه و جماعت روستای دوست علی مهاباد).[ متولد 1320]

14-مرحوم ماموستا ملا محی الدین مدرسی بوکان ( تولد و فوت: 1318 ـ  1398).

15-ماموستا ملا سید حسین  امینی قباغکندی. (رئیس سابق سازمان اوقاف و امور خیریه شهرستان سقز) [منبع: حاج ماموستا ملا ابراهیم پارسا].

16-ماموستا ملا محمد مهدی زاده (امام جمعه و جماعت سابق روستای بیمضرته اشنویه).(تولد 1325)

17-مرحوم ماموستا ملا مصطفی ابراهیمی (امام جماعت سابق مسجد حضرت علی اشنویه). ( تولد و فوت: 1306- 1371)

18-مرحوم  ماموستا ملا مصطفی وطمانی (امام جمعه و جماعت سابق روستای محمد شاه علیای نقده). [منبع: حاج ظاهر وطمانی]. ( تولد و فوت 1326-1395).

19-ماموستا ملا عبدالقادر محوی (امام جمعه و جماعت روستای خانلر). (1334).

20-مرحوم ماموستا ملا سید مصطفی تیشی (واژی). (امام جمعه و جماعت سابق روستای اُوخسَر نقده). [تولد 1317- فوت 1391].

21-ماموستا ملا سید مصطفی خاتمی (امام جمعه و مسؤول مرکز  بزرگ اسلامی اشنویه).

22-ماموستا ملا محمد ملازاده (امام جماعت سابق مسجد توحید بانه).

23-ماموستا ملا عزیز حسین دوست (امام جماعت مسجد حضرت اسماعیل اشنویه).

24-ماموستا ملا کریم عبداللهی، اشخل (امام جماعت کوی فجر مهاباد)

25-ماموستا ملا رحمن احمدی (امام جماعت مسجد ملا طه اشنویه).

26-ماموستا ملا سید عثمان فتاحی (امام جماعت سابق مسجد خاتم الانبیاء شهرک اشنویه).

27-ماموستا ملا سید حسین قوامی (امام جماعت سابق یکی از مساجد روستای پسوه)

28-ماموستا ملا اسعد شریفی (امام جمعه و جماعت روستای اشنوزنگ پیرانشهر).

29-ماموستا ملا صابر خدا مرادی ( امام جماعت و مدرس مسجد محله شریف آباد و همچنان امام جمعه و مدرس شهرک قَوخ سقز).

30-ماموستا ملا ناصر کریمی (دبیر آموزش وپرورش سردشت). [منبع: حاج ماموستا ملا صابر خدا مرادی].

31-ماموستا ملا ابراهیم عارفی هجیج ( امام جماعت مسجد امام شافعی شهر حسن آباد سنندج)

32-ماموستا ملا ناصر شبرند نودشه (امام جماعت شهرک شادی سنندج).

33-ماموستا ملا احمد خضری (امام جمعه و جماعت سابق سردره اشنویه).

34-ماموستا ملا وسیم محصلی (امام جماعت کنونی مسجد فرهنگ پیرانشهر).

35-ماموستا ملا مصطفی محمد زاده‌اقدم. (امام جماعت  یکی از مساجد روستای پسوه) .

36-ماموستا ملا سید لطیف صبری (امام جماعت مسجد شهید شهریکندی مهاباد).

37-ماموستا ملا خالد آعنده (امام جمعه و جماعت روستای شیلم جاران پیرانشهر).

38-ماموستا ملا یوسف عزیز پور (امام جماعت مسجد حضرت عمر(رض) پیرانشهر).

39-ماموستا ملا سلیمان ابراهیمی (دبیر دبیرستان های پیرانشهر).

40-ماموستا ملا سید عبدالله عنایتی ( امام جماعت خانقاه شیخ سید ابوبکر برزنجی، ارومیه).

41-آخرین طلبه ایشان: ماموستا ملا عبدالرحیم معروفی ( امام جمعه و جماعت روستای رسول آباد، میاندوآب).می باشد

اسامی تعدادی از طلابی که نزد ایشان، به دریافت گواهی افتاء و تدریس (اجازه نامه) نائل گردیده اند:

1-ماموستا ملا علی خوشمنش (امام جمعه و جماعت روستای بالاگیر اشنویه)

2-نگارنده (سید محمد امین واژی) . (امام جماعت مسجد عباس آقا مهاباد)

3-ماموستا ملا عبدالرحمن مرادی یکشوه (روستای قاضی آباد مهاباد).

4-دکتر ملا عبدالرحیم آذرنیا (امام جمعه و جماعت روستای گوگجلوی میاندوآب).

دیدگاه تعدادی از علمای اعلام، در باره شخصیت علمی و عرفانی مرحوم ماموستا ملا سید محمد واژی:

1-علامه ماموستا قاضی خضری « (اشنوی سید ملا محمد واژی کردی) در باره مرحوم ماموستا واژی می گوید :

 سید ملا محمد، بن سید فتح الله، بن شیخ معین الدین، ابن شیخ احمد، بن شیخ سید حسین، بن شیخ حسین واژی اشنوی کردی. دامت فضیله العالیه. که شخصی است عالم و فاضل، و متدین و شیرین اخلاق. و نیک رفتار و مدرسی است؛ ماهر و پر برکت و فقیهی است صوفی و متخلص بر اخلاق عرفاء تحصیلات متداوله وقت را در خدمت علماء و فضلاء عصر، تکمیل و مدتی است در دهات لاهیجان و اشنویه به تدریس علوم و فقه و تفسیر و غیرها شاغل است و جماعتی کثیر از محضر درسشان فیضیاب و فعلاً (1385 ه. ق) [1344 شمسی] در هیق که یکی از دهات اشنویه می باشد به افاضات پر برکات خودشان ادامه می دهند.» [تاریخ مشاهیر جهان اسلام ویژه اهل سنت، علامه قاضی خضری،  جلد اول، ص 282].

2-حاج ماموستا ملا رشید برهانی، مدرس، مجیز و از علمای برجسته شهرستان اشنویه. (متولد 1310 شمسی) این گونه به تمجید از مرحوم ماموستا سید محمد پرداخته و می گوید :

 «بسم الله الرحمن الرحیم در باره ماموستا ملا سید محمد واژی، ملا عبدالسلام فرزندم از من سؤال کرد. در پاسخ ایشان می گویم که: از قدیم الایام با ایشان ارتباط داشتم. دورانی که من طلبه مبتدی (سُخطه) بودم و دروس مقدماتی را می خواندم؛ ماموستا واژی دروس مواد آخر تحصیلاتش را می خواند. خودم در مراسم «اجازه نامه» ایشان حضور داشته ام. از همان ابتدای طلبگی که کتاب «عوامل الجرجانی» را می خواندم تا زمانی که فوت کرد با ایشان آشنایی و ارتباط داشتم و محبت زیادی به من داشت. اتفاقا؛ بیاد دارم یکبار از من سؤال کرد: «عوامل را همه حفظ کرده اید یا خیر».؟ عرض کردم: «بله ان شاءالله». فرمود: «همه را حفظ کن».

انسان بسیار شریف و بزرگواری بود. طلبه ها از درس ایشان راضی بودند. زمانی که من کتاب «ملا جامی» در علم نحو را می خواندم طلبه هایی که با من دوست بودند و در محضر ماموستا واژی درس می خواندند از درس ایشان تعریف می کردند و از ایشان خیلی راضی بودند

سپس که وارد عرصه تبلیغ و تدریس شد ابتدا به روستای «کلیچ» رفت سپس به روستای «هیق» اشنویه و در پایان به شهرستان پیرانشهر تشریف بردند.

ماموستا با طلاب بسیار حلیم و بردبار بود. اگر سؤالی داشتند ناراحت نمی شد خیلی با حوصله و آرام پاسخش می داد… . وی فردی بردبار، متدین، خوش اخلاق و به طریقت و عرفان بسیار علاقه مند بود. بخصوص علاقه زیادی به خانقاه شیخ برهان داشت. عقیده ای سالمی داشت. با کسانی که احیانا اعتقادات انحرافی داشتند؛ سر سازگاری نداشت. انسان عالمی بود و نزد علمای برجسته درس خوانده بود؛ از جمله: «ماموستا ملا سید حسن واژی» و «ماموستا ملا حسین امیری» مشهور به (ملا حسین ژی) و فکر کنم نزد «ماموستا ملا صالح مدرس» هم درس خوانده باشد. در دوران ملایه تیم (تبلیغ و تدریس) همیشه با ایشان دیدارهای داشته و به خدمتش رسیده ام. خدا رحمتش کند که چنین شخصیت هایی در این زمان بسیار کم هستند. واقعا اهل علم و تدریس و انسان صالحی بود. امیدوارم خیر و برکت ایشان حاضر شود. همه وجودش مبارک بود. دست و زبانش همه مبارک بود. علاقه ی آنچنانی به دنیاداری نداشت حتی در اوایل انقلاب بسیار تلاش کردند که سِمَت امام جمعه رسمی پیرانشهر را تقبل کند؛ ولی علاقه مند نبود. بیشتر علاقه به عبادت و عرفان و تدریس و علم و فقه و شرع داشت. خداوند درجاتش را عالی فرمایند.

 [از ماموستا سلام برهانی بسیار متشکرم که در این روزهای ماه مبارک رمضان با بنده همکاری نمود و تقبل زحمت فرموده و سوالات اینجاتب درباره پدر مرحومم را در اختیار حاج ماموستا رشید برهانی قرار دادند و آن را برایم ارسال نمودند]. [گفتگوی اختصاصی].

3-حاج ماموستا ملا سید نورالدین واژی مدرس و مجیز و از علمای برجسته شهرستان پیرانشهر در باره آن مرحوم چنین می گوید :

 [اشاره: بنا به عرف کلام و خطاب در این خانواده، بزرگترهای خود را حتّی اگر ماموستا و روحانی هم بوده باشند، از لفظ «کاکه» که معادل  «داداش- برادر بزرگ» فارسی است، خطاب می کردند و این امر را نشانه عمق محبت و صمیمیت می دانند؛ از جمله مرحوم پدرم، نیز به «ماموستا ملا سید حسن واژی» که هم عموزاده و هم استادش بودند، لفظ «کاکه» را بکار می برد و بر همین اساس است؛ که «حاج ماموستا ملا سید نورالدین واژی» نیز برای ابوی مرحوم نگارنده، اصطلاح «کاکه» را بکار می برد].

ماموستا سید نور الدین می فرمایند:

 «بسم الله الرحمن الرحیم، الحمد لله حقّ حمده و الصلاه والسلام علی خیر خلقه محمد(ص) و آله اجمعین. «کاکه محمد»م ( ملا سید محمد واژی) در اواخر سال های قحطی و گرانی، (1299-1300،  شمسی). همراه پدر و برادرش در معیّت مرحوم پدرم، (ملا سید حسن واژی) به منطقه لاجان (پیرانشهر) و به روستای «اشنوزنگ» آمده اند. سپس مرحوم پدرم، (ملا سید حسن واژی) به «ریک آباد» رفتند. «کاکه محمد»م که بزرگتر شد، پدرم او را دنبال تحصیل علوم دینی فرستاد و رسما وارد حجره شده. دوران طلبگی ایشان برای من مشخص نیست؛ چون در دوران من نبوده است. همین قدر را به یاد دارم که در «جلدیان»، در محضر «ماموستا ملا صالح مدرسی» اجازه ی افتاء و تدریس گرفتند. در ادامه به عنوان امام جماعت روستای «کلیچ» انتخاب شد. چند سالی در روستای «کلیچ» امام جماعت بود. بعد از آن، به روستای «اندیزه» آمد. چند سالی در اندیزه بود. که اتفاقا سال 1333، شمسی،  همان جا خدمت ایشان رسیدم. من آن موقع، اصطلاحا (سُخطه)؛ یعنی طلبه ی سطح مقدمات بودم. چند ماهی در آنجا بودم. سپس از آنجا رفتم؛ ولی زمانی که مشکلات عدیده ای را برای ایشان، ایجاد کردند؛ «کاکه محمد»م ( ملا سید محمد واژی) که پیشنماز «اندیزه» بود، ناراحت و مجبور به به ترک آنجا شدند و بار دیگر به روستای «کلیچ» برگشت. چند سالی در روستای «کلیچ» ماند که من دو باره به حُجره ایشان برگشتم.

بهار سال 1334 من مدتی در خدمت ایشان تلمّذ نمودم. چند ماهی آنجا بودم و بدون اطلاع ایشان، به روستای «جلدیان» رفتم. پس از آن «کاکه محمد»م، به روستای «نلیوان» اشنویه رفت. چند سالی در روستای «نلیوان» امام جماعت بود. بعد از «نلیوان» به روستای «هیق» اشنویه رفت. چندین سال، در این روستا امام جماعت بود. که اتفاقا مدت زیادی بود؛ در این روستا امام جماعت بود. پس از آن روستای «هیق» را ترک و به شهرستان «پیرانشهر» رفت و به عنوان امام جماعت مسجد «حاج شفیع» انتخاب شد و تا سال 1386، که فوت فرمودند همان جا ماندند.

 «کاکه محمد»م (ماموستا ملا سید محمد واژی) روحانی بسیار آگاه، عالم و خدمتگذار دین بود، در عین حال نسبت به رعایت شریعت بسیار جدّی بود. اخلاقا خوش مشرب بود و با طلاب مهربان بود. روحانی ای بود که همیشه طلبه داشت. تا جایی که من اطلاع دارم، هم روحانی عالمی بوده و هم خدمت شایانی در عرصه ی دین داشته است. بر پایبندی به مذهب امام شافعی بسیار مصرّ بود و همواره بر این مهم تاکید می نمود ، خادم علم و دین بود؛ تا زمانی که فوت کرد همچنان در مسند امام، خطیب و مدرس همان مسجد ماند بود و در دوران خدمتش از وعظ و ارشاد فروگذاری نکرد. والسلام.

[از همکاری برادر بزرگوار ماموستا سید جمال الدین واژی بسیار ممنونم که در این زمینه مرا یاری کرد].

4-حاج ماموستا ملا ابوبکر محمد کریمی، نویسنده و مدرس، مجیز و از علمای برجسته شهرستان مهاباد (متولد 1328) ماموستا سید محمد واژی را اینگونه می ستاید :

«بسم الله الرحمن الرحیم سپاس و ستایش، شایسته ی خداوندیست که به همه موجودات زنده، راه پیشرفت و تکامل آموخته و بشریت را بوسیله علم و قلم اشرفیّت و اکرمیّت بخشیده. درود فراوان بر رحمت عالمیان خاتم پیامبران، سلام بر آل و اصحاب و پیروان آنان، تا انتهای زمان. سلام بر حجرە های با حرکت و پر برکت کردستان؛ پروراننده هزاران دانشمند و اندیشمندانی که با کلّیه ذخایر علمی و ادبی، فکری و فرهنگی، اخلاقی و دینی… . و با نبوغ سرشار و استعداد پر اقتدار خود؛ توانسته اند، در تمام عرصه ها، سرگشتگان و گمشدگان وادِی جهالت و ضلالت را به سرمنزل هدایت و سعادت راهنمایی کرده و مجدّانه و مجاهدانه پیام دین خدا را با قلم و قدم، زبان و بیان، به اقصا نقاط جهان برسانند. از قادر منّان مسئلت دارم که این شجره طیّبه که «أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ تُؤتي أُكُلَها كُلَّ حينٍ بِإِذنِ رَبِّها» تا قیام قیامت، قوی و قائم، ثابت و پا برجا بماند ؛ «لَا يَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي ظَاهِرِينَ عَلَی الحَقِّ حَتَّى يَأْتِيَهُ أَمْرُ اللَّهِ».

 اما بعدُ، در مورد شناخت شخصیت علمی و دینی و… . مرحوم «استاد ملاسید محمد واژی» رحمه الله، از حقیر درخواست یادداشتی شده است. البته این جانب افتخار تلمّذ و شاگردی در محضر آن بزرگوار را نداشته‌ام؛ ولی ملاقات‌های زیادی در میان بوده و از حضورش مستفیض شده‌ام. ایشان یک عالم واقعی  وزاهد و عابد به معنی کلمه بودند. سیمای نورانیش، خبر از باطنی ایمانی می‌داد. خوش نام، خوش کلام، متخلّق به اخلاق فاضله، بسیار موقّر و محترم بود.

محضرش، پر از صفا و صمیمیت، مملو از مهر و محبت بود. همیشه با روی خوش و خندان با مردم روبرو می‌شد. یکی از صفات بارز آن بزرگوار این بود که در بحث و مذاکره متین و منصفانه به بررسی قضایا می‌پرداخت و نظرات طرف مقابل را محترم می شمرد؛ هر چند با فکر و نظر وی موافق نبود. در واقع از تعصّب و تنگ نظری به کلی دوری می جست و اندیشه ی  بلندی داشت. این عالم ربّانی، تمام عمر پربرکتش را صرف و وقف تدریس و تربیت طلاب و خدمت به اسلام و مسلمین نمود. جزاه الله خیرا لجزاء.

البته خانواده نجیب و نامدار واژی؛ تا جایی که من اطلاع دارم؛ بیش از یک قرن در خدمت علم و دین و اسلام و مسلمانان سرآمد بودند  و در این زمینه خدمات بسیار ارزنده علمی و دینی انجام داده اند. این خانواده شریف النسب، دارای سلف صالح و خلف شایسته بوده و هستند؛ حمداًلله اولاد و احفادشان، راه پر خیر و برکت اسلافشان را ادامه داده ند. حفظهم الله و و فقههم لما یحب و یرضی.

ابوبکر محمد کریمی. مهاباد ۲۷ اردبیهشت ۱۳۹9».

5-حاج ماموستا ملا ابراهیم پارسا مترجم و نویسنده مهاباد (متولد 1318) در باره ماموستا سید محمد می گوید :

« باسمه تعالی، در سال‌های ۳۴ـ ۳۵ این جانب، در خدمت مرحوم مغفور، استاد محترم «ملا سید محمد واژی» بودم در روستای «نلیوان» اشنویه به عنوان طلبه علوم دینی همراه با «ملا سید محی الدین بادین آباد» و «ملا محی الدین مدرسی» و «ملا سید حسین قباکندی» و «ملا محمد ده گُرجی» مشهور به (گورگ ثانی) در خدمت آن بزرگوار بودیم. اتفاقا استاد محترم «ماموستا واژی» بعلت سخاوت و بخشش فراوان، از حیث مالی در مضیقه بود؛ ولی از حیث مقام و منزلت، شخص والا مقامی بود.

نحوه تدریس ایشان بدینصورت بود که کمتر از روی کتاب، تدریس می‌کرد، بلکه کتاب را جلوی خود نگه می داشت و باز نمی کرد؛ تا از طلبه درس گذشته را با مفهوم مختصر، سؤال می نمود. ایشان با اصطلاح شیرین کوردی طلاب را خطاب می کرد و می فرمودند: “دەی بابە گیان دەرسی دوێنێمان چ بوو؟” بایستی طلبه، تمام مفهوم درس گذشته را بیان می‌کرد و اگر از بازگویی مفهوم درس قبلی طلبه، راضی نمی شد؛ مبحث تازه تدریس نمی کرد .

 ناگفته نماند این جانب، ناظر خرج و امین خانه ماموستا بودم و تمام خرید خانه ایشان به عهده من بود.

حادثه تلخی که در آن زمان در منطقه به وجود آمده بود عبارت بود ازظهور دو فرقه؛ افراطی و تفریطی در منطقه یکی: صوفی های افراطی منسوب به «شیخ رشید نوڵانی»  نامبرده شخصی سیاسی بود و با دولت وقت عراق، می جنگید؛ صوفی های طرفداراو اگر چه خیلی خرافاتی بودند ولی خود را مجاهد می نامیدند.

 دوم: فرقه: فرقه “کەڵ بەش” بود؛ آنها هم دارای عقاید فاسدی بودند.

 این دو فرقه گمراه همیشه با ا ستاد مرحوم که در روستا و منطقه، به عنوان مرجع، به حساب می آمد درگیر و در تضاد بودند

 همین آزار و اذیت های آنان باعث کوچ کردن ماموستا، از روستای «نلیوان» شد. (متولد سال 1318). [گفتگو اختصاصی].

[پایان]

از طريق
محمدامین واژی
منبع
https://sozimihrab.org/
نمایش بیشتر

محمدامین واژی

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ فعال دینی و مدنی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا