هم اندیشی جمعی از علما و اندیشمندان
اسباب زیادی برای قرآن میتوان برشمرد: که
مهمترین آنها به شرح ذیل بیان میگردد.
۱.تسلط کامل به زبان عربی، و دانستن معنای دقیق کلمات و اصطلاحات قرآن در عصر نزول چرا که زبان عربی همانند بسیاری از زبانهای گوناگون، در گذر زمان دچار تغییراتی شده است به عنوان مثال کلمه کفاتاً در آیه «أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفَاتًا، أَحْیَاء وَأَمْوَاتًا (آیات ۲۵ و ۲۶ مرسلات) برخی به معنای پرنده تیز پرواز گرفتهاند و از آن حرکت سریع زمین را استنباط کردهاند با اینکه در عصر نزول به معنای در برگیرنده بود. البته چون مخاطبان قرآن عموم مردم هستند و چه بسا به زبان غیر عربی سخن میگویند و تسلط به زبان عربی برای آنها تکلیف مالا یطاق میباشد. باید گفت که ارتباط آنها با قرآن از طریق ترجمهها که متن عربی که مخاطبان اولیه بدون هیچگونه مشکلی درکش میکردند تحقق مییابد. لازم به تذکر است که اصطلاحات را باید براساس اصول محاورهی عربی فهمید.
۲.استفاده از تمام آیات متعلق به یک موضوع: تفسیر موضوعی
۳.دانستن تاریخ و شأن نزولها و شرایط زندگی مخاطبان عصر نزول و فضا و بستری که قرآن در آن نازل میشد. البته اینکه قرآن یک متنی تاریخمند است و شأن نزولها در فهم آن موثر است به این معنی نیست که آموزههای کلی قرآنکه فرا زمانی و فرا مکانیاند در محدودهی زمان و مکان نزول محبوس و مقید شوند. پس میتوان از یک متن تاریخمند تفسیر فراتاریخی داشت.
۴.پیدا کردن سیاق و ارتباط آیات با یکدیگر: قرآن در این زمینه یک متن منسجم و خودگویا و خود تفسیر میباشد «وَلَا یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاکَ بِالْحَقِّ وَأَحْسَنَ تَفْسِیرًا» (آیه ۳۳ سوره فرقان) بنابراین اگر خواننده قرآن با حوصله و تأنی به سراغ آیات قرآن برود، از طریق دنبال کردن آیات شبیه به هم که به صورت مثانی در قرآن آمده، به فهم صحیح و صریح آیات حتی بدون مراجعه به تفاسیر و احادیث میرسد.
۵.برداشتهای زنده: چون مخاطب قرآن انسان هاست و انسانها هم دارای روحیهها و شرایط متفاوتند از هر متنی متناسب با روحیهی خودشان برداشت میکنند. چه بسا برداشت یک جوان از برداشت یک متخصص و کارشناس تفسیر در فهم برخی از آیات بهتر باشد البته به شرطی که به تفسیر به رأی مذموم نینجامیده باشد.
۶.پی بردن به احکام قطعی قرآن و یافتن محکمات کهام الکتاباند و برای عمل و سعادت مردم در اولویت میباشند. در مورد هر مسألهای به ویژه امور اعتقادی و ارجاع متشابهات به محکمات.
لازم به تذکر است که مدلول عرض آیات متشابه برای مردم عرب عصر نزول واضح بوده است ولی تأویل و تحقق خارجی آیات متشابه برای مؤمن و کافر یکسان بود و کسی به تأویل آن راه نداشت.
۷.در نظر گرفتن روایتهای متقن و محکم و مستند تفسیری و خودداری از روایتهای ضعیف و جعلی و اسرائیلیات که متأسفانه فراوان در بسیاری از کتابهای تفسیری «تفاسیر مأثور» به چشم میخورد.
از زاویههای دیگر برای فهم قرآن معیارهای زیر تعیین کننده است.
۱.سازگاری با قواعد مسلم عربی
۲.سازگاری با واقعیتهای عینی و مسلم
۳.سازگاری با اصول مسلم عقلایی
۴.سازگاری با دیگر بیانات قرآن
۵.سازگاری با اصول محاورهی عقلایی
ادامه دارد
اصلاح وب