اصحابتاریخ

امام صادق علیه السلام در کلام بزرگان اهل سنت

توجه :

آقای منافی یکی از برادران اهل تشیع می باشد و دیدگاه ایشان در باره امام صادق و البته دیدگاه سایر نویسندگان محترم در زمینه های گوناگون الزاما نگاه سایتhttps://sozimihrab.org نمی باشد.

حسین منافی
چکیده
امام صادق علیه السلام باتوجه به زمینه فعالیتی که برای ایشان بخاطر درگیری های بنی امیه وبنی العباس ایجاد شد به ترویج علم وتربیت شاگردان در موضوعات مختلفی علمی پرداختند واز جمله شاگردان ایشان برخی از بزرگان اهل سنت همچون: مالک بن انس، ابوحنیفه، سفیان ثوری و سفیان بن عیینه بوده اند، ودر موراد مختلف به برتری علمی ایشان اعتراف کرده و از آن تمجید کرده اند. در کنار این مساله نقل روایت از آنحضرت در کتب معتبر اهل سنت همچون سنن ترمذی ونقل روایت محدثان بزرگ اهل سنت همچون شعبه بن حجاج دلیل دیگری بر عنایت به مقام علمی آنحضرت می باشد. علاوه بر این برخی از نویسندگان شاخص اهل سنت ایشان را امام همه مسلمانان معرفی کرده وبالطبع خواستار رجوع واستفاده همه مسلمانان از علم آنحضرت وآثار علمی بجامانده از ایشان می باشند. در این مقاله با نقل سخنان بزرگان اهل سنت وبرتری علمی امام صادق علیه السلام جایگاه علمی وشخصیتی حضرت در بین اهل سنت تبیین شده است.
واژگان کلیدی: اهل سنت، امام صادق علیه السلام ، بزرگان، مسلمانان

مقدمه
آشنایی با امام صادق علیه السلام فرزند امام محمد باقر علیه السلام از جهات مختلف برای مسلمانان دارای اهمیت می باشد. ایشان از نوادگان رسول بزرگوار اسلام واز شخصیتهای علمی اسلام که خدمات علمی ایشان در ابتداء قرن دوم سیراب کننده تشنگان علم از طیف های مختلف اسلامی بود بطوری که روایات واحادیث ایشان به از طریق محدثان اهل سنت وشیعه به دست ما رسیده است. امام صادق علیه السلام از شخصیهای مشترک اسلامی است بطوری که برخی از نویسندگان در بیان شرح حال ایشان از عنوان امام المسلمین استفاده می کنند که در متن مقاله اشاره خواهد شد.
در این مقاله جایگاه وفضیلت امام صادق علیه السلام در نزد اهل سنت مورد بررسی قرار گرفته است، چون علاوه بر موارد ذکر شده در مورد نسب وجایگاه علمی ایشان بخاطر نسبت ایشان از طرف مادری با خلیفه اول ابوبکر بن ابی قحافه، استناد به احادیث آنحضرت از طرف علما اهل سنت و شاگردی بزرگان اهل سنت همچون: ابوحنیفه، مالک بن انس، سفیان ثوری وغیره آشنایی با آنحضرت برای اهل سنت دارای اهمیت است.

نسب امام صادق علیه السلام
امام صادق علیه السلام در ربیع الآول سال ۸۲ هجری قمری به دنیا آمد وفرزند بزرگ امام باقر علیه السلام بود وبه همین سبب آنحضرت کنیه اش ابوجعفر است.
مادر ایشان أمّ فروه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر بود، مححد بن ابوبکر نیز فرزند ابوبکر خلیفه اول از اسماء بنت عمیس بود که بعد از شهادت جعفر طیار با ابوبکر ازدواج کرد.
امام المسلمین
امام صادق علیه السلام مختص به مذهب یا جریان خاصی نیست بلکه امام همه مسلمانان است وباید همه از علم ودانش او بهره مند شوند؛
مصطفی شکعه می گوید:
امام صادق علیه السلام امام شیعیان بطور خاص وامام همه مسلمانان بصورت عام است، لذا فقط امام برای شیعیان نمی باشد چون در موارد مختلف علما اهل سنت همچون: سفیان ثوری، ابوحنیفه وسفیان بن عیینه از ایشان نقل روایت کرده اند واین امری عادی است چون حضرت امام برای همه مسلمانان هستند وامام طائفه خاصی نیستند.
عبدالحلیم الجندی بعد از نقل روایتی از بخشش وبزرگواری امام صادق علیه السلام )به این مضمون که؛ یکی از حجاج بعد از بیدار شدن از خواب همیان وکیسه پول خود را پیدا نمی کند وزمانی که بدنبال یافتن آن بود امام صادق علیه السلام را در حال نماز می بیند ومی گوید: تو کیسه مرا برداشته ای؟! امام می پرسد: چه چیزی در آن بود؟ جواب می دهد: هزار دینار، امام هزاردینار را به او می دهد و آنشخص گرفته و می رود. در این حین کیسه پولش را پیدا کرده وبا شرمندگی نزد امام صادق علیه السلام برمی گردد وهزار دینار را پس می دهد، ولی امام قبول نمی کند ومی فرماید:
«شَیْ‌ءٌ خَرَجَ مِنْ یَدِی لَا یَعُودُ إِلَیَّ» چیزی را که داده باشیم پس نمی گیریم. مرد از اطرافیانش می پرسد: او کیست؟ می گویند: جعفر صادق(ع)، می گوید: پس باکی نیست، این نوع کارها سزاوار مثل اوست( می گوید: امام مسلمانان از آنها کنار نگرفته وخود را ممتاز از آنها نشان نمی دهد بطوری که نادانان در حق او اشتباه می کنند، آنها را عفو می کند وبر آنها آسان می گیرد تا در روز قیامت خداوند بر او آسان گیرد، تهمت وتوهم غلط جاهلان او را ناراحت نمی کند ولی غم وغصه آنها او را ناراحت می کند…
ائمه اهل سنت وشاگردی امام صادق علیه السلام
امامان فقهی اهل سنت با واسطه یا بدون واسطه از شاگردان امام صادق علیه السلام بوده اند وعلم وعبادت ایشان را ستوده اند؛
عبدالرحمن شرقاوی می نویسد:
امام صادق (ع) صدها فقیه از فقهاء اهل سنت را که در نزدش حاضر می شدند تربیت کرد، واز آنحضرت نقل روایت می کردند ودر فقه نظرات وفتاوای او را به مردم یاد می دادند. اینها غیر از فقهاء شیعه بودند. امام صادق (ع) از دنیا رفت در حالی که امام مالک شاگردی او را کرده بود، ابوحنیفه از ایشان نقل روایت می کرد ودوسال در محضرش علم آموخته بود ودر این رابطه می گفت: اگر آن دوسال نبود نعمان هلاک می شد.
یا در مورد شعبه بن حجاج که در نزد اهل سنت محدثی وفقیهی معتبر است، وسفیان ثوری از شاگردان او بوده است، گفته اند از شاگردان امام صادق علیه السلام بوده واز آنحضرت نقل روایت کرده است.
مالک بن انس امام مالکی می گوید: من مدتی نزد آنحضرت رفت وآمد می کردم وآنحضرت ندیدم مگر در سه حالت: یا نماز می خواند ویا روزه بود ودر حال قرائت قرآن بود، وهز زمان روایتی از جدش رسول خدا(ص) نقل می کرد وضو داشت.
عالمترین فقیه زمان خود
علما وائمه فقهی اهل سنت گفته اند که امام صادق (ع) عالمترین فرد زمان خود بوده است، از ابوحنیفه امام حنفی ها چنین نقل شده است:
ما رأیتُ أفقه من جعفر بن محمد، فقیه تر از جعفر بن محمد ندیدم.
محمد ابوزهره عالم ونویسنده معروف مصری می گوید:
علما اسلام با تمام اختلاف مذهبی که دارند بر چیزی اتفاق نظر ندارند آنطور که بر فضل ودانش امام صادق (ع) اتفاق نظر دارند، علما اهل سنتی که هم عصر او بوده اند از او کسب علم کرده اند، مانند: مالک (بن انس) وهم عصری های او همچون سفیان بن عیینه ، سفیان ثوری، تعداد زیادی از علما دیگر وابوحنیفه با اینکه با آنحضرت هم سن بوده است.
یا در مناظره ای که بین امام وابوحنیفه برگزار شد وامام به همه سوالات از با اشاره به فتوای تمام فقهاء آن دوره جواب داد، ابوحنیفه بعد از اتمام مناظره گفت:
إِنَ أَعلَمَ النّاسِ أَعلَمُهم باختِلافِ النّاسِ، عالمترین مردم داناترین آنها به به اختلافات (فقهی) آنهاست.
مالک بن انس می گوید: با اینکه این مرد را آثار پیری گرفته است ولی بر اثر پیری علم ودانش خود را از دست نداده است، وچه کسی راستگوتر از اوست که دشمنان ودوستان وتاریخ او را ملقب به صادق کرده اند؟ واو کسی جزء امام صادق ابوعبدالله رضی الله عنه نیست.
نقل روایت از امام صادق علیه السلام
محدثان معروف اهل سنت در کتب معتبر حدیثی اهل سنت از امام صادق علیه السلام نقل روایت کرده اند؛
ترمذی حدیث متواتر ومعروف ثقلین را به سند خود ومتصل به امام صادق علیه السلام نقل کرده است، که حضرت رسول اکرم (ص) فرمود: ای مردم من در میان شما چیزی به جا می گزارم که اگر به آن چنگ زنید هرگز گمراه نمی شوید که عبارت از قرآن و عترتم هستند.
زید بن علی عموی حضرت وکسی که بعنوان یک محدث وعالم در نزد همه مسلمانان مورد احترام می باشد وابوحنیفه در نزد او تلمذ کرده واحترام زیادی برای ایشان قائل بود وزمانی که علیه بنی امیه قیام کرد از حامیان مالی ومعنوی قیام ایشان بود، در مورد امور علمی مردم را به امام صادق علیه السلام ارجاع می داد.
زید بن علی می گوید:
من أراد الجهاد فإلیَّ ومن أرادَ العلمَ فإلی إبن أخی جعفر، هر کس دنبال جهاد است بدنبال من بیاید وهر کس بدنیال علم است به نزد برادر زاده ام جعفر(صادق) برود.
گستره علمی امام صادق علیه السلام
فعالیتهای علمی حضرت منحصر در مباحث فقهی نبود بلکه در علوم دیگری همچون علم کلام نیز حضرت شاگرد تربیت کرد، محمد ابوزهره می نویسد:
علم امام صادق علیه السلام منحصر در علم فقه وحدیث نبود بلکه آنحضرت علم کلام تدریس می کرد وبه همین خاطر معتزله وگروههایی مانند آنها که در مباحث اعتقادی بر اساس اصول عقلی مشی می کردند امام را از امامان خود قرار داده اند.
باز زمانی که عبدالله بن علا از زید بن می پرسد ما را به چه کسی ارجاع می دهید؟ اشاره می کند که چنگ بزن به دامن امام صادق علیه السلام .
اینها فقط قطره ای از دریای فضایل بی کران امام صادق علیه السلام است که بزرگان اهل سنت بیان داشته اند ودر مورد مقام ومنزلت ایشان قلم فرسایی کرده اند که برخی از این کتابها در این تحقیق هم مورد استفاده قرار گرفته است.

نتیجه
با توجه به مطالبی که از بزرگان اهل سنت ودیدگاه آنها در مورد امام صادق علیه السلام نقل شد، مشخص می شود که آنحضرت مرجع علمی برای همه مسلمانان است وذو نفر از امامان فقهی اهل سنت ابوحنیفه ومالک بن انس وبزرگان فقهی اهل سنت که دارای منهج مستقل بودند مثل سفیان ثویر وسفیان بن عیینه از شاگردان ایشان بوده اند و به نیکی از ایشان یاد کرده اند وبا اینکه تفاوت روش ودیدگاه با ایشان داشته اند ولی این امر مانع از ابراز ارادت وتوصیف مقام علمی ومعنوی ایشان نمی شد. البته با توجه به اینکه امام شافعی شاگرد مالک بن انس بود بالطبع به واسطه ایشان علوم حضرت به او هم رسیده است.

منابع
۱٫ ابن حجر عسقلانی احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ناشر: دارإحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۳۲۵ ه ق، چاپ اول.
۲٫ ابوزهره محمد، الإمام الصادق حیاته وعصره، آراءه وفقهه، ناشر: دارالفکر، قاهره.
۳٫ ترمذی محمد بن عیسی، سنن ترمذی، محقق: احمد محمد شاکر، ناشر: دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۳۵۹ ه ق، چاپ اول.
۴٫ الجندی المستشار عبدالحلیم ، الامام جعفر الصادق (ع)، محقق: شیخ احمد جاسم مالکی، ناشر: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، تهران، ۱۴۲۷ ه ق، چاپ دوم.
۵٫ خزاز قمی ابوقاسم رازی، کفایه الاثر، ناشر: دلیل ما، قم، ۱۴۰۰ه ق، چاپ اول.
۶٫ خطیب بغدادی ابوبکر، تاریخ بغداد، ناشر: دارالکتب العربی، بیروت.
۷٫ ذهبی شمس الدین، تذکره الحفاظ، دارإحیاء التراث العربی.
۸٫ رازی حنظلی عبدالرحمن بن ابی حاتم، ناشر: دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۲۷۱ ه ق، چاپ اول.
۹٫ شرقاوی عبدالرحمن، أئمه الفقه التسعه، ناشر: دارإقرا، قاهره، ۱۴۰۵ ه ق، چاپ دوم.
۱۰٫ شکعه مصطفی، الاسلام بلامذاهب، ناشر: دارالفکر العربی، قاهره، ۱۴۰۱ ه ق، چاپ هفتم.
۱۱٫ طوسی محمد بن حسن، رجال الطوسی.
۱۲٫ مجلسی مجحد باقرف بحارالانوار، ناشر: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ه ق، چاپ دوم.
۱۳٫ نوری میرزا حسین، مستدرک الوسائل ومستبط المسائل، ناشر: موسسه آل البیت (ع)، قم، ۱۴۰۸ه ق، چاپ اول.

نمایش بیشتر

حسین

سایت ســــۆزی میــــحڕاب در آذرماه 1392 با همت جمعی از اهل قلم خوشنام و گمنام تاسیس شد ســــۆزی میــــحڕاب بدون جنجال و در اوج عملگرایی به ترویج مبانی میانه روی می پردازد ســــۆزی میــــحڕاب با هیچ جریان و هیچ احدی درگیری ندارد ســــۆزی میــــحڕاب رسالتی جز همزیستی و دگرپذیری ندارد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا