بانوان حاجی بخوانند
بخش اول:
مقدمه
حج رکنی از ارکان اسلام است که دلهای مسلمانان مشتاق آن است و همه ی مسلمانان با وجود اختلاف نژادها و رنگ ها و قبیله هایشان به آن ندای لبیک می گویند، پاسخ دادن به ندایی که پدرمان ابراهیم خلیل الله آن را سر داد و طوایف و قبایل مومن و مسلمان از هر گوشه و کناری آمدند تا به دور خانه ی مکرم خدا طواف کنند.
همه با یک صدا می گویند: «لبیک اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، إن الحمد والنعمه لک والملک، لا شریک لک»
یعنی: «به خدمت ایستاده ام خداوندا به خدمت ایستاده ام، به خدمت ایستاده ام هیچ شریکی برایت نیست، به خدمت ایستاده ام، ستایش نعمت و پادشاهی از آن تو است و شریکی برایت نیست.»
و تو ای خواهر گرامی و مسلمان استجابت این فرمان الهی که به امید به دست آوردن ثوابی بزرگ و گرانبها انجام می دهی، مبارکت باشد و همچنین خوشحال و امیدوار باش به رهایی از گناهان و لغزش ها، زیرا که رسول خدا(ص) می فرماید: «من حج فلم یرفث ولم یفسق رجع کیوم ولدته امه» ۱
یعنی: «هرکس حج را انجام بدهد درحالی که گفتار و کردار ناپسندی از او سر نزده باشد، همچون روزی که از مادرش متولد شده به نزد خداوند برمی گردد».
و همچنین می فرماید: «الحج المبرور لیس له جزاء إلا الجنه» ۲
یعنی: «حج مقبول پاداشی جز بهشت ندارد».
چه عبادت بزرگ و گران بهایی!! عبادتی که خداوند در مقابل آن از تمام گناهان و اشتباهات و لغزش ها چشم پوشی می کند و انسان مسلمان را شایسته ورود به بهشت می گرداند.
پس شایسته و سزاوار است که انسان مسلمان بر انجام دادن درست و صحیح حج همان گونه که خداوند فرمان داده و رسول خدا(ص) آن را انجام داده است حریص باشد. رسول خدا(ص) می فرماید: «لتأخذوا مناسککم». ۳
یعنی: «تا گفتار و اعمال حجتان را از من فرا بگیرید».
به همین خاطر برای این که کمکی کرده باشیم تا حجی مقبول و مطابق فرمایش رسول خدا(ص) داشته باشید، به صورتی مختصر و مفید مطالبی را در ارتباط با زنان در مناسک حج، برایتان بیان می کنیم و از خداوند منان خواستاریم که ما و شما را در این امر یاری دهد.
و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین
قبل از انجام حج
مسائلی که لازم است قبل از شروع حج رعایت شوند:
۱– اجازه گرفتن از شوهر:
– برای انجام دادن حج واجب، سنت است که زن از شوهرش اجازه بگیرد و اگر اجازه نداد، می تواند بدون اجازه او حج را انجام بدهد، زیرا درحالی که تمام امکانات و مسائل فراهم آمده باشد، جایز نیست مرد برای انجام فریضه حج، مانع همسرش شود. ۴
– اما اگر حج سنت باشد، مرد می تواند مانع همسرش شود و زن جایز نیست بدون اجازه شوهرش آن را انجام دهد.
-همچنین والدین نمی توانند مانع دخترشان برای انجام فریضه حج شوند.
۲– توبه خالص:
سفرت را با توبه و طلب آمرزش و بخشش از خداوند منان آغاز کن، زیرا که خداوند اعمال صالح را جز از متقین قبول نمی کند: «إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ
الْمُتَّقِینٙ» (مائده:۲۷)
یعنی: «خدا (کار را) تنها از پرهیزگاران می‌پذیرد!»
و فردی که بر انجام گناهانش مصر است، دیگر فرد متقی نیست. پس از گناه و لغزش ها توبه کن که خداوند از توبه ی بندگانش خوشحال می شود، خوشحالی که رسول خدا(ص) آن را اینگونه توصیف می کند:
«لله أشد فرحاً بتوبه عبده حین یتوب إلیه من أحدکم کان على راحلته بأرض فلاه “أی فی صحراء قاحله” فانفلتت “هربت” منه وعلیها طعامه وشرابه فأیس منها فأتى شجره فاضطج فی ظلها”انتظاراً للموت هلکاً”فبینما هو کذلک فإذا هو بها قائمه عنده فأخذ بخطامها ثم قال من شده الفرح اللهم أنت عبدی وأنا ربک، أخطأ من شده الفرح». ۵
یعنی: «همانا خداوند به توبه بنده اش شادمان می شود، هنگامی که به درگاه او توبه می کند. مثل شادمانی کسی که در بیابان بر شترش سوار بوده و ناگهان شترش از نزدش فرار می کند، در حالیکه طعام و آبش بر روی شتر باشد و چون از یافتن شترش مأیوس و ناامید شده است، با آن ناراحتی در سایه درختی می غلطد. در این هنگام ناگهان متوجه می شود که شترش در کنارش ایستاده است و او زمامش را بدست می گیرد و از نهایت شادمانی می گوید: خدایا تو بنده ی منی و من خدای تو ام! و از نهایت شادمانی الفاظ را اشتباه تلفظ می کند.
۳– اخلاص:
زیرا خداوند هیچ عمل صالحی را قبول نمی کند مگر آنکه به خاطر ذات او انجام شده باشد. پس خداوند حجی را که برای کسب شهرت و رضایت مردم انجام شود را قبول نمی کند و در روز قیامت می فرماید: «یقول اللَّه تعالى یوم القیامه اذا جاء الناس باعمالهم اذهبوا الى الذین کنتم تراءون فى الدنیا، فانظروا هل تجدون عندهم من جزاء»؟!
یعنی: «در روز قیامت هنگامى که مردم با اعمال خود در پیشگاه خدا حاضر مى شوند، پروردگار به آنهایی که در دنیا ریا می کردند مى فرماید: به سراغ کسانى که کارهای نیک را به خاطر آن ها انجام می دادید بروید که آیا نزد آنها پاداشی می یابید؟!
۴– وصیت:
اگر مساله ای هست، قبل از سفر برای آن وصیت کن، برخی از علماء فرموده اند: اگر پیش زنی ودیعه (امانت های مردم) و یا قرضی وجود دارد و چیزی جز وصیت برای اثباتشان وجود ندارد، نوشتن وصیت بر او واجب می شود و اما وصیت کردن برای مال خودش در یک سوم دارایی‌اش سنت است.
۵– یادگیری احکام حج:
کسب علم از طریق پرسیدن از افراد آگاه و یا مطالعه ی مسایل مربوط به حج و شرکت در کلاس های آموزشی و… مساله ی بسیار مهمی می باشد، اما متاسفانه بسیاری از مردم از آن غافل می شوند و به سبب عدم آگاهی نسبت به احکام حج، مرتکب مسایلی حرام و مخالف روش پیامبر خدا(ص) می شوند، در حالی که این یادگیری برای کسی که می خواهد حج صحیح واجبی را انجام دهد، لازم و ضروری است.
۶– مداوای پزشکی و به همراه داشتن داروهایی که آنها را مصرف می کند، بخصوص اگر دارای مریضی خاص باشد.
کارهای ممنوع و حرام در احرام:
کارهایی هستند که فرد در هر حالی باید از آن ها دوری کند و برای محرم (کسی که لباس احرام پوشیده برای انجام اعمال حج) ممنوعیتش بیشتر است، پس لازم است بیشتر از آن ها دوری جوید، اعمالی هم چون غیبت، تهمت، بهتان، دشنام، دروغ، درگیر شدن و…
خداوند متعال می فرماید: «فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِی الْحَجِّ» (بقره:۱۹۷)
در حجّ آمیزش جنسی با همسر، انجام گناه و جدال وجود ندارد.
نباید های احرام:
۱ – کندن موی بدن:
تراشیدن و یا کوتاه کردن موی سر همانطور که خداوند متعال می فرماید: «وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَکُمْ حَتَّىٰ یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ» (بقره:۱۹۶)
یعنی: «سرهای خود را نتراشید تا قربانی به قربانگاه خود برسد».
اکثر علما تراشیدن و کندن موهای سایر بدن را به سر ملحق کرده اند.
۲- گرفتن ناخن:
علما اتفاق نظر دارند که گرفتن ناخن برای فرد محرم ممنوع است و اگر ناخنش بشکند و موجب آزار او بشود، در این صورت گرفتنش مشکلی ندارد.
۳– عطر زدن به بدن و یا لباس:
رسول خدا(ص) می فرماید: «لا تلبسوا من الثیاب شیئا مسه الزعفران ولا الورس». ۷
یعنی: «لباسی آغشته شده به زعفران و یا عطر را نپوشید.»
۴– پوشیدن نقاب و دستکش
۵– ازدواج:
رسول خدا(ص) می فرمایند: «لا ینکح المحرم ولا ینکح ولا یخطب.» ۸
فرد محرم نه ازدواج می کند و نه کسی را شوهر می دهد و نه خاستگاری می کند و اگر عقدی صورت بگیرد، شرعاً آن عقد باطل است.
۶– آمیزش جنسی و مقدمات آن:
و اگر آمیزشی صورت بگیرد، موجب باطل شدن حج هر دو طرف می شود.
۷– شکار کردن و یا به دام انداختن حیوانات.
نکته: کشتن هر حیوان مضری جایز می باشد، حضرت عایشه از رسول اکرم(ص) روایت می کند که: رسول خدا(ص) دستور دادن به کشتن ۵ حیوان موذی و مضر در هر حالی: «أمر رسول الله (ص) بقتل خمس فواسق فی الحل والحرم: الحدأه والغراب والفأره والعقرب والکلب العقور». ۹
یعنی: «پنج گروه از حیوانات موذی در حرم و بیرون از حرم کشته می شوند، کلاغ، مرغ، روباه و عقرب و سگ هار.»
و اگر فردی یکی از این نباید ها را در ایام حج انجام بدهد جریمه اش سه حالت دارد
۱– این کارها را انجام بدهد در حالی که فراموش کرده و یا فردی او را مجبور کرده و یا آگاهی به ممنوعیت آن ها نداشته که در این موارد نه حج باطل می شود و نه گناهی بر او است و نه فدیه پرداخت می کند.
۲– عذر داشتن که در این صورت گناه کار نمی شود، ولی باید فدیه پرداخت کند.
۳– بدون عذر و عمداً آنها را انجام بدهد که علاوه بر گناهکار شدن، باید فدیه نیز بپردازد.
انواع نباید ها به اعتبار فدیه به چهار قسم تقسیم می شوند:
اول) چیزی که فدیه ندارد:
– عقد ازدواج که البته اصلا ازدواج نیز محسوب نمی شود.
دوم) چیزی که فدیه اش قربانی کردن است:
– آمیزش جنسی که به موجب آن این موارد اتفاق می افتد:
۱- حج هر دو طرف باطل می شود.
۲- باید فدیه پرداخت بکنند که فدیه آن قربانی کردن شتر یا گاوی است.
۳- به اتمام رساندن حجی که باطل شده است.
۴- و قضا کردن حج در سال آینده بدون تاخیر.
سوم) آنچه که فدیه اش قیمت آن است و یا جایگزین کردنش:
– کشتن حیوانات که فرد یا باید معادل آن حیوان را بدهد و یا اگر معادلی ندارد، قیمتش را پرداخت کند.
چهارم) آنچه که فدیه اش روزه گرفتن و یا صدقه دادن و یا قربانی کردن است:
– انجام دادن بقیه کارهای ممنوع در احرام که یکی از این موارد را باید انجام بدهد: سه روز روزه گرفتن یا صدقه دادن به شش نفر مسکین که هر مسکینی تقریبا یک کیلو و نیم باید خوراک داده شود و یا قربانی کردن گوسفندی.
منابع
۱ – صحیح بخاری . ج : ۵ . ص: ۴۰۰ و صحیح مسلم . ج : ۷ . ص : ۷۲
۲ – صحیح بخاری . ج : ۶ . ص : ۲۷۴ و صحیح مسلم . ج : ۷ . ص: ۷۱
۳ – صحیح مسلم . ج : ۶ . ص: ۴۲۶
۴ – مترجم: ولی زن و یا شوهرش می توانند او را از حج در برهه ای از زمان منع بکند، زیرا حج در نظر شافعی فرض بدون وقت مشخص است، اما در تمام عمرش این اجازه را ندارند. نگاه: ک : الام امام شافعی . ج : ۲ . ص : ۱۲۸
۵– صحیح مسلم . ج : ۱۳ . ح : ۴۹۲۹ . ص : ۲۹۳
۶– مسند امام احمد بن حنبل . ج : ۴۸ . ح : ۲۲۵۲۳ . ص : ۱۲۳
۷- صحیح بخاری . ج : ۱ . ح : ۱۳۱ . ص : ۲۲۸ و صحیح مسلم . ج : ۶ . ح : ۲۰۱۲ . ص : ۱۰۲
۸- صحیح مسلم . ج : ۷ . ح : ۲۵۲۲ . ص : ۲۱۴
۹- صحیح مسلم . ج : ۶ . ح : ۲۰۶۹ . ص : ۱۶۷
نویسنده : د . مازن بن عبدالکریم الفریح
مترجم : عامر رضاییان – کرمانشاه
ویراستار: سوزی میحراب
