اصولعباداتفقه

اهداف و مقاصد «عـیـد» از منظر قرآن و سنت

به بهانەی عید سعید فطر” مقاصد اعیاد اسلامی “

تعریف عید:

بعضی ها گفتەاند: ریشەی آن از عاد یعود به معنای بازگشتن است، زیرا هر سال با سرور و شادی در میان مسلمانان تکرار می گردد.
خداوند برخی روزها و برخی ماهها را بر دیگری برتری داده است ؛ روزهای عید نیز از ایامی می باشند که نسبت به روزهای دیگر، از فضل و برتریِ بیشتری برخوردارند.
جا دارد که آغاز سخن را با این روایت شروع کنیم:انس پسر مالک می گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) وقتی به مدینه تشریف برد، مردم در دو روز به بازی و سرگرمی مشغول می بودند، فرمود: آن دو روز چیستند که مردم در آنها چنین سرگرم اند؟
در جواب گفتند: ما در ایام جاهلی در آنها بازی می کردیم.
پس رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) فرمود: خداوند دو روز بهتر از آنها را جایگزین کرده؛ روز عیدقُربان و روز عید فطر.
رواه ابوداود.
۱- عید فطر، جشن بندگی و عبادت است.
عید فطر روزی است که بعد از سپری شدن یک ماه ریاضت و بندگی، مردم در آن روز ابراز شادی می کنند. زیرا توانستەاند که بر خواستەهای نفسانی پیروز شوند و یک ماه را بخاطر خدا با صیام و قیام سپری نمایند.
۲- از دیگر مقاصد عید، ابراز سرور و شادیست.
مسلمانان از طرف دین ناباوران متهم اند که دین اسلام، دینِ گریه و زاری و غم و اندوه است.
برپایی اعیاد در میان مسلمانان، یک جواب دندان شکنیست به آنها، که دین اسلام هیچ گونه تضادی با شادمانی و ابراز سرور و شادیِ مباح ندارد.
برای تأیید این مطلب می توان به استنادات زیر از سیرەی رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) استدلال نمود:

الف- از ابوهریره روایت شده که اصحاب فرمودند: ای رسول خدا تو با ما بازی می کنید؟ وی (صلی الله علیه و سلم) فرمود: من بجز حق چیزی نمی گویم. روایت از ترمذی.
ب- از انس روایت شده که یه مرد دهاتی که نامش زاهرا بود، از روستا هدایایی برای رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) می آورد وقتی رسول خدا نیز به وی هدیه می داد بصورت مزاح و شوخی می فرمود: زاهرا دهاتی و ما شهرستانی هستیم.
رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) زاهرا را خیلی دوست می داشت، زاهرا مردی سرخ پوست بود، روزی وقتی زاهرا کالاهایش را در بازار می فروخت، رسول خدا از پشت او را گرفت، و زاهرا پیامبر را ندیده بود، گفت:چه کسی است که من را گرفته است؟ ولم کنید!! وقتی به عقب نگاه کرد، متوجه شد که رسول خداست؛ این حرکت پیامب را دوست داست و از تماس و رسیدن پشتش به سینەی رسول خدا خوشش آمد.
رسول خدا بصورت مزاح فرمود: چه کسی این برده را از من می خرد؟ زاهرا گفت ای رسول خدا کسی که من را بخرد ضرر می کند، پیامبر (صلی الله علیه و سلم) فرمود: تو پیش خدا ارزشمند و والامقام هستید. / منبع: روایت از طبرانی در کتاب الکبیر و آن را در شمائل محمدیه تصحیح نموده است.
ج- رسول خدا ( صلی الله علیه و سلم) می فرمود: تبسم شما بروی برادرت صدقه است و باز می فرمود:
نیکی را کم ارزش نپندارید، حتی اگر ملاقاتِ برادر مسلمانت با تبسم و گشاده رویی باشد. / روایت از مسلم.
د- یکی دیگر از مظاهر شادی، پوشیدن لباس نو و تازه در ایام عید است .
رسول خدا ( صلی الله علیه و سلم ) جُبَّه و عبایی داشت که آن را فقط در روزهای جمعە، عید قربان و رمضان می پوشید.
در روایت بیهقی آمده که: ابن عمر برای روز عید زیباترین لباس ها را می پوشید.
۳- سومین مقاصد عید: انجام صلەی رحم است.
یکی از مقاصد عید اینکه مسلمانان در آن صله رحم را بجا می آورند و با خویشاوندانشان رابطه بر قرار می کنند و با دید و بازدید خویشان روز عید اعم از قربان و رمضان سپری می نمایند و احادیثی را که در این مورد آمدەاند عملی می نمایند.
رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) می فرماید: کسی که به خدا و روز آخرت ایمان دارد، پس باید صله رحم را انجام دهد. / روایت از بخاری.
در روایت بخاری و مسلم آمده که رسول خدا فرمود: کسیکه دوست دارد رزقش زیاد و گناهانش بخشیده گردد، پس باید صله رحم را انجام دهد. /متفق علیه.
از عبدالرحمن پسر عوف روایت شده که رسول خدا ( صلی الله علیه وسلم ) می فرمود: خدا فرموده من خدا و رحمانم، رحم را خلق کردم و نامی از نامهای خود را بر آن قرار دادم، هر که صله رحم را بجا آورد، من به او وصل میشوم و هر که آن را قطع کند من با او قطع ارتباط می کنم. / الترغیب.
۴- چهارمین مقاصد عید، کمک به فقرا و مستمندان است.
در ایام عید، مسلمانان با هدایای قربانی و نیز زکات فطر، مستمندان را یاری نموده و شادی و سرور به خانواده آنها می آورند و شعار ( انما المؤمنون اخوه) را با جان و دل می پذیرند و عملی می نمایند.
و این حدیث رسول خدا ( صلی الله علیه وسلم) گوش زد آنهاست که می فرماید: قسم به خدایی که جان من در دست اوست، ایمان بنده کامل نیست تا آنچه برای خود دوست دارد، برای همسایه یا برادرش، دوست داشته باشد، / روایت از مسلم.
در این زمینه احادیث و روایات زیادی وجود دارد، برای این که سخن طولانی نباشد از ارائه آنها می پرهیزیم و به این چند حدیث اکتفا خواهیم کرد
۵- از دیگر مقاصد عید: سعەی صدر و گذشت از خطاهای همدیگر است:
یکی از مقاصد بزرگ اعیاد اسلامی، رفع اختلاف و کدورت میان مسلمانان و رفع کینه و بغض دلهاست.
خداوند می فرماید: بسیاری از اهل کتاب، از روی حسدی که در وجودشان است، آرزو دارند که شما را بعد از ایمانتان به حال کفر باز گردانند، پس از اینکه حق برای آنها روشن شده است، پس شما عفو کنید و در گذرید، تا خداوند فرمان خویش را (برای جهاد با آنها) صادر نماید، همانا خداوند بر هر چیزی تواناست. / البقره؍ ۱۰۹
روایت است که ابوبکر صدیق فامیلی داشت به نام مسطح و به آن کمک می کرد، وقتی قضیه افک حضرت عایشه ( رضی الله عنها) مادر مسلمانان اتفاق افتاد، چون مسطح در اشاعەی آن افک و دروغ دست داشت؛ ابوبکر وی را از کمکهایش محروم کرد، کە بعداز این جریان این آیه نازل شد:
” کسانی از میان شما که توانگر و (دارای) وسعت (زندگی) هستند، نباید سوگند بخورند بر آن که به خویشاوندان و مستمندان و مهاجران در راه خدا چیزی ندهند، آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند، آیا دوست نمی دارید که خداوند شما را ببخشد؟! و خداوند آمرزنده ی مهربان است. / البقره/۲۲
پس از نزول این آیه، ابوبکرصدیق کمکها را به او باز ادامه داد. / روایت از بخاری و مسلم.
از قصەهای شیرین در مورد عفو و گذشت، روایتی است از ابوهریره: که مردی ابوبکر صدیق را دشنام داد، در حالی که ابوبکر همراه رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) بود، در آن هنگام پیامبر با تعجب تبسم می کرد، وقتی آن مرد فوش و ناسزاگویش زیاد کرد، حضرت ابوبکر عکس العمل نشان داد و در جوابش چند حرف تند گفت، رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) با خشم بلند شد و رفت، ابوبکر دنبالش گرفت و گفت: ای رسول خدا او من را بدگویی کرد در حالی که جنابعالی پیش من بودی وقتی چنین عکس العملی را نشان دادم، خشمگین شدی و رفتی؟ رسول خدا فرمود:
هنگامیکه آن مرد در آغاز بدگویی می کرد، یکی از فرشتگان همراهت بود و به جای تو جواب می داد، ولی وقتی که شما این واکنش تند را نشان دادی، شیطان آمد، پس دوست نداشتم همراه شیطان بنشینم. / روایت از امام احمد.
در ایام عید مسلمانان بیشتر از هر وقتی دلهایشان برای آشتی و عفو و گذشت آماده است، حتی برخی از مردم تصالح خود را برای روز عید به تأخیر می اندازند و با همکاری کدخداهای محله به صلح می پردازند.
۶- از دیگر مقاصد اعیاد اسلامی پرهیز از معاصی و گناه است.
دشمن قسم خورده انسان که شیطان است، با توجه به شکستیهایی که در ایام ماه مبارک رمضان خورده است، در روز عید در صدد جبران فرصتهای از دست رفتەاش می باشد و تلاش می کند که در روز عید فطر، خرمن عبادات مسلمانان را بسوزاند و به باد فنا دهد.
پس باید در چنین ایامی مبارک و میمون، خیلی مواظب باشیم و از ارتکاب گناهان بپرهیزیم ان شاءالله.
شخص مسلمان در هرحالی نسبت به انجام گناهان خیلی حساس است.
عبدالله ابن مسعود می فرماید:
تصور مؤمن از گناهان، مانند اینست که زیر کوهی قرار گرفته و هر لحظه احتمال ریزشش را انتظار می کشد و شخص گناه کار، گناهان خود را به مانند مگسی تصور می کند که روی بینی وی قرار گرفته و به حرکتی کوچک آن را می راند. / روایت از بخاری.
ب- بلال پسر سعد می فرماید:
به کوچکی گناه نگاه نکنید، لیکن متوجه عظمت و بزرگواری خدایی باشید که آن را نافرمانی می نمائید.
خداوند صیام و قیام همگی را پذیرا باشد ان شاءالله.
و صلی الله علی سیدنا محمد و علی آله و اصحابه اجمعین والحمد لله رب العالمین.

نویسندە: د. محمد ویلالی
ترجمە با اندکی دخل و تصرف: حسن علی پور – امام جمعەی کوی دانش مهاباد.

نمایش بیشتر

حسن علی پور

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : امام جماعت مسجد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا