اولین اعلامیه حقوق کنیزان!

لحظه‌ای کوتاه در محضر رسول‌الله صلی الله علیه وسلم

???? قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهِ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : ” أَيُّمَا رَجُلٍ كَانَتْ عِنْدَهُ وَلِيدَةٌ، فَعَلَّمَهَا فَأَحْسَنَ تَعْلِيمَهَا، وَأَدَّبَهَا فَأَحْسَنَ تَأْدِيبَهَا، ثُمَّ أَعْتَقَهَا وَتَزَوَّجَهَا، فَلَهُ أَجْرَانِ”( بخاری/5083).

پیامبر(ص) فرموده: هرکسی در نزد خود کنیزی دارد؛ او را به نیکویی آموزش دهد؛ سپس به نحو شايسته تربیتش کند؛ و بعد از آزادی ؛با او ازدواج نماید؛ دو اجر دارد؛ (١- اجر آزادی ٢- اجر ازدواج).

????نکات قابل تأمل در حدیث:

1- هر چند مقوله اعلامیه حقوق بشری مربوط به قرن (20) و بعد از جنگ جهانی دوم است؛ ولی از نظر مفهوم و محتوا در رابطه با حقوق کنیزان؛ فرموده‌ی پیامبر(ص) اعلامیه‌ی جامعی است؛ که نه تنها به کنیزان اعطای حقوق نمود؛ بلکه به آنان با ” آزادی و ازدواج” کرامت و اعتبار اجتماعی بخشید.

2- اعلامیه ی حقوق اسلامی (14) قرن پیش؛ دارای (5) ماده است که گمشده‌ی جامعه‌ی حقوقی امروز می باشد:

????ماده اول: تامین نفقەی کنیز؛
????ماده دوم: آموزش نیکوی کنیز؛
????ماده سوم : تربيت شایسته کنیز؛
????ماده چهارم: آزادی کنیز؛
????ماده پنجم: ازدواج با کنیز؛
(یا او را ازدواج دهد).

3- ازدواج با کنیزان؛ همطرازی اجتماعی آنان با مولای خودشان؛ اعتبار بخشی مدنی به کنیزان است؛ و جوهر اصل برابری اجتماعی کنیزان می‌باشد ؛ که این موقعیت اجتماعی هنوز بین دو قشر بالا دستی و پایین دستی اجتماع امروزی؛ محقق نشده است.

4- نکته جای تدبر این است كه عنايت پیامبراسلام(ص ) به کنیزان؛ تنها نگاه ترحم و یا حقوقی نیست؛ بلکه نگاه فضیلتی و کرامت بخشی به آنان است؛ چون ازدواج با کنیز تبدیل به فضلی می‌گردد برای مردان که پاداش قیامتی دریافت خواهند داشت.

5- فرهنگ اسلامی (14) قرن پیش؛ چنین اقدامی را در جهت ” حقوقی و کرامت” بخشی نسبت به کنیزان انجام داد؛ اما در فرهنگ غربی؛ تا نیمه ی اول قرن (20) نظام بهره کشی جنسیتی از زنان ادامه داشت است؛ و در بین سالهای(1904) تا (1932) چهار کنوانسیون در رابطه با منع خرید و فروش زنان تدوین ومنتشر گردید:
(ماده مشترک تمام کنوانسیون ها” منع خرید و فروش زنان سفید پوست”) بود ؛که متاسفانه این حق مدنی را به زنان ” سیاه” روا ندیدند:

‌الف – کنوانسیون سال1904 پاریس
‌ ب – کنوانسیون سال1910 پاریس
‌ ج- کنوانسیون سال1921 ژنو
‌ د- کنوانسیون سال 1933 ژنو
‌ ه- کنوانسیون سال 1956؛

تحت عنوان( منع بردگی زنان) بعد از اعلامیه حقوق بشر(1948) تدوین گردید ؛ یعنی اعلامیه حقوق بشر تا آن تاریخ نتوانسته بود؛ جلو خرید وفروش زنان را بگیرد!!!

” لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ “
سالها دل طلب جام جم از ما می کرد
آنچه خود داشت زبیگانه تمنا می کرد

6- نگاه اسلام و غرب در رابطه با حقوق زنان؛ از منظر حفظ حقوق با هم اشتراک هدف دارند؛ اما تفاوتی که دارد این است؛ اسلام علاوه بر بحث حقوقی؛ موضوع “کرامت بخشی” به زنان را مقدم بر حقوق زنان بر می‌شمارد که این بخش متاسفانه مغفول مانده است؛ ناگفته نماند این کرامت زمانی محقق می‌شود؛ که زنان ملتزم به حقوق و فرهنگ اسلامی باشند.

7- پس اگر فرموده ی پیامبر(ص) را اولین و کامل‌ترین اعلامیه در رابطه با حقوق کنیزان بنامیم ؛ ادعایی بدون سند نیست.
حال كه کنیزان دارای چنین حقوقی در فرهنگ اسلامی باشند؛ مسلم است حقوق زنان ” آزاده” به مراتب بیشتر است.

✍️ محمد احمدیان، سقز

جمعه: 24 بهمن 99