امام غزالی می فرماید: بعد از اتمام درس و تکالیف درسی،لازم و ضروری ست که کودکان را اجازه دهیم بازی و سرگرمی های کافی انجام دهند،تا خستگی و بی رمقی از وجودشان رخت بر بندد؛ چون اگر کودک از بازی منع شود و تمام انرژی و شوق و علاقه اش در تعلیم و یادگیری صرف شود ،قلبش می میرد و ذکاوت او افت می کند و زندگی بر وی تنگ و تاریک می شود، به صورتیکه از هر حیله و نیرنگی استفاده می کند تا از این وضعیت خلاص یابد.
در این مقاله می خواهیم مطالبی بیان کنیم که فهم و درک مربیان محترم را در زمینه اهتمام بیشتر به بازی و سرگرمی کودکان ارتقا دهد و توجه والدین را به این موضوع جلب می کنیم.
– می خواهیم به تمامی بزرگواران بگوییم که بازی ها چه تاثیر بسزایی از لحاظ جسمی و فکری و حتی در شخصیت کودکان دارد .
-باید اجازه داد کودکانمان براحتی بازی کنند ، با این عمل آنها را مشتاق تر و آماه تر برای یادگیری نماییم وضریب هوشی آنها را بصورت چشمگیری ارتقاء دهیم.
-عملکرد الگوی بشریت ، حضرت ختمی مرتبت(ص) که مرتب با نوه هایش حسن و حسین بازی می کرد ،در این مورد جابر پسر عبدالله انصاری می گوید:من خیلی وقت ها می دیدم حسن و حسین بر پشت مبارک رسول خدا ( ص)سوار می شدند و ایشان می فرمود: بهترین شتر، شتر شماست! و بهترین سوارکار شما دو تا هستید!
و هین طور پیامبر(ص)بین بچه های فامیل مسابقه می گذاشت،که هر کس زودتر پیش وی برسد،جایزه دارد؛ وقتی به پیامبر می رسیدند، بر سر و سینه وپشت و شانه های محبوبمان سوار می شدند و پیامبر (ص) آنها را در آغوش می گرفت و می بوسید.
خیلی از تحقیقات جدیدِ محققان صحبت از اهمیت بازی کردن کودکان تا سنین۱۲سالگی می کنند و بصورت ضروری و لازم لااقل تا سن ۶\۷سالگی باید شدّت بیشتری داشته باشد ؛ یعنی؛ برای اینکه کودک رشد و نموّ چشمگیری داشته باشد،حتماً باید تا سن ۷سالگی بازی کند.
همانطور که کار و شغل لازمه ی هر مرد بالغ و بزرگ است، بازی نیز در سنین کودکی برای بچه ها یک امرحیاتی است و باعث شادابی و سر زنده شدن کودکان می شود.
این همان پیام و دستور رسول اکرم (ص) می باشد که تمامی صحابه و یاران خود را ندا می دهد و می فرماید:
کودکانتان را در هفت سالگی تعلیم و ادب بیاموزید و در هفت سالگی با آنها دوستی کنید ، بعد ریسمان زندگی را به آنها دهید تا براحتی بتازند.
-همچنین طبق مطالعات پزشکی ثابت شده که بازی و سرگرمی نقش بسزایی در شکل گیری تمامی جوانب شخصیتی کودکان دارد ؛ از جمله:
۱-از لحاظ جسمی”
بازی در رشد عضلات جسمی کودکان تاثیر دارد و به آنها خیلی کمک می کند ، به صورتی که تداوم بر بازی ها ، تاثیر خوبی بر رُشد اعضای جسمی آنها دارد.
تحقیقات نشان می دهد که بین رُشد جسمی و تحصیلات ارتباط تنگاتنگی وجود دارد که باید مربیان و والدین گرامی باید در کنار تغذیه اهتمام زیادی به بازی و ورزش کودکان کنند تا آمادگی کامل برای یادگیری بهتر داشته باشند.
۲-ازلحاظ عقلی”
بازی کردن، کودک را در سطحی از هوشیاری و ذکاوت قرار می دهد که در اسرع وقت یاد می گیرد.
۳-ازلحاظ اجتماعی”
بازی کردن ، کودک را آماده می کند تا تمامی قوانین نظام اجتماعی را یاد بگیرد و شیوه ارتباطات را بهتر بیاموزد تا سریع تر با دیگران رابطه برقرار کند و روش برخورد با دیگر کودکان را به نحو شایسته ای فرا بگیرد.
۴-از لحاظ معالجه و درمان”
به اندازه ای بازی و ورزش ، کودک را واکسینه می کند که در مقابل تمامی آفات و بیماری ها تاب بیاورد و در فاصله مدّت کوتاهی بهبود یابد.
– کودک قبل از مدرسه به نگهداری و بازی های شاد و مُهیّج نیاز دارد و در مسیر بازی ها یاد می گیرد با دیگران بهتر رابطه برقرار کند ولی اگر در سنین کودکی بر وی فشار وارد شود تا حروف و ارقام و کلمات را بیاموزد زود خسته می شود .
کارشناسان در انگلستان به این نتیجه رسیده اند که کودکانی که در سنین۵/۴سالگی با فشار و زور درس داده می شوند ، این کار در آینده تاثیر منفی بر تعلیم و تربیت آنها داشته، به حدّی که در جوانی ترک تحصیل کرده و از تعلیم و تربیت فراری می شوند و هیچگونه عشق و علاقه ای در وجودشان برای یادگیری نخواهد ماند.
در کشورهایی مانند” انگلیس -اسکاتلند و ایرلند شمالی که جزو دولت های پیشرفته اروپایی هستند،اصرار آنها بر این است که کودکان در سنین پایین مشغول تحصیل درس باشند و آمارها نشان داده که در جوانی اکثر آن ها از ادامه یادگیری انصراف داده و هیچگونه عشق وعلاقه ای به تحصیل ندارند.
-در سنین پایین، باید تعلیم وتربیت کمتر صورت گیرد و باید در حدّ توان و وسع آنها باشد، نه اینکه بر آن ها فشار زیاد آورده شود ؛ چرا که در آینده از درس و یادگیری آزرده خاطر می شوند و تحصیل را رها خواهند نمود.
– تحقیقات نشان داده که هم گام با بازی و سرگرمی می توان مطالب و چیزهای ارزشمندی به بچه ها تعلیم دادتا سیر تکاملی در پرورش کودکان شکل گرفته و هیچ گونه صدمه ای به میزان علاقه آنها به تحصیل دروس صورت نپذیرد .
-اگر یک نگاه اجمالی به نظام آموزش دولت ها بیندازیم متوجه می شویم که ۹۱درصد ازاین کشورها سنّ ۶سالگی را برای ورود کودکان به دبستان وضع کرده اند،۳۲کشور سنّ۷سالگی و ۱۵کشورسنّ۵سالگی وتنها یک کشور سنّ۸سالگی را برای ورود به مرحله دبستان تعیین نموده اند .
نتیجه
مدارسی که برنامه نشاط آورتری برای تربیت و روش های متفاوت و متنوع تری برای یادگیری دارند ، یقیناً دانش آموزان با استعدادتر و موفق تر و خلاّق تری تحویل جامعه خواهند داد ..
والدین محترم هم نباید وقتی بچه ها از مدرسه برمی گردند بعد از خستگی چند ساعته مدرسه دوباره به آنها فشار بیاورند ؛ بلکه باید با بازی کردن سر حال به آن ها فرصت مناسب بدهند و بدین وسیله نشاط و آرامش پیدا کنند و آن وقت انتظار داشته باشند که بچه ها نسبت به درس و مشق و مدرسه علاقه نشان دهند.
والسلام
نویسنده: دکتر عطاءالله عربی
برگردان همراه با تغییرات: ابراهیم مهرابیان
