در ماه مبارک رمضان چگونه تغذیه ای داشته باشیم؟
ماه رمضان ماه نیایش با خداست. روزه دار حقیقی کسی است که چشم و زبان و گوش و جمیع اعضا و جوارحش از محرمات و بلکه از مکروهات، روزه باشد و روزه تنها پرهیز از خوردن و آشامیدن نیست.
این پرهیز مقدمه ای است برای کسب فیوضات معنوی، چرا که به فرموده ی پیامبر اکرم(ص): «معده ی پُر، چراگاه شیطان است».
پس در این ماه می توانیم مرتع چرای شیطان را خشک کنیم و از تحریک های ظلمانی شیطان در جان خود آزاد شویم. بهره ما از ماه رمضان بستگی به انتظار ما از روزه داری دارد. اگر بلند همت باشیم حقایق عالی نصیبمان می شود.
بهتر است در ماه مبارک رمضان مانند سایر اوقات، سه وعده غذایی داشته باشید:
سحری، افطار و شام
سحری خوردن را فدای دیر خوابیدنتان نکنید، زیرا سحری خوردن برکت و غذای آن مبارک است، برای خوردن سحری وقت کافی قرار دهید و با آرامش و دور از دسترس غذای خود را بخورید و بهتر آنست که از گروه کربوهیدراتهای پیچیده مانند: نان، عدس، جو، غلات، سیب زمینی، میوه وسبزیجات و حبوبات استفاده شود چون این گروه تا هشت ساعت در بدن باقی می مانند. لازم به ذکر است خوردن آب همراه غذا و بلافاصله بعد از غذا و میوه مضر بوده و باعث سوءهاضمه و فساد غذا و تولید مواد سمی می شود.
در افطار از غذاهای حجیم استفاده نکنید بلکه آرام آرام خود را برای شام آماده کنید.
در وعدۀ افطار طبق احادیث و روایات اسلامی، بعد از چند دقیقه از شنیدن و اتمام اذان مغرب، ابتدا دعا کنید
۱- «ذهب الظما و ابتلت العروق و ثبت الأجر إن شاء الله». ابوداود (۲۳۴۰)یعنی: «تشنگی بر طرف شد و رگ‌ها تر و خیس شدند إن شاء الله اجر و پاداش بر جای ماند».
۲- «اللهم لک صمت وعلی رزقک أفطرت، اللهم تقبل منی إنک أنت السمیع العلیم».
یعنی: «خداوندا برای تو روزه گرفتم و از رزق تو افطار نمودم، بار الها این روزه را از من بپذیر همانا تو شنوا و آگاه هستی».ضعیف أبی داود (۵۱۰ ). که دعای روزه دار هنگام اذان و قبل از افطار، مستجاب است.
اولین و بهترین گزینه برای روزه دار خوردن آب ولرم یا شیر به همراه خرما یا شیرینیهای طبیعی مانند عسل می باشد. که رسول خدا(ص) در این باره می فرماید: اگر کسی از شما روزه بود، با خرما روزه بگشاید و اگر خرما ندید با آب، چرا که آب پاک کننده است و خود اینگونه افطار می کرد. به دلیل حدیث انس رضی الله عنه که گفت: «کان رسول الله صلی الله علیه وسلم یفطر علی رطبات قبل أن یصلی، فإن لم یکن فعلی تمرات، فإن لم تکن حسا حسوات من ماء». أبو داود (۲۳۵۶)، و ترمذی (۶۹۶)، و حسنه فی الإرواء ۴ / ۴۵٫
یعنی: رسول خدا صلی الله علیه وسلم همواره قبل از نماز با چند خرمای رطب افطار می نمود، و اگر نبود با چند خرمای خشک و اگر نبود چند جرعه آب می‌نوشید». و از دیدگاه طب سنتی، وعدۀ غذای افطار، باید از غذاهای لطیف و سریع الهضم مانند: فرنی، شیربرنج، سوپ گندم، پنیر و گردو، عسل و کره حیوانی که گزینه های مناسبی برای افطار می باشند استفاده شود. در وعدۀ افطار نباید از آب یخ استفاده شود و همچنین از لبنیاتی مثل دوغ و ماست چون مزاج غذایی آنها سرد است برای مغز مضر بوده چه بسا حالت کسالت به انسان دست می دهد.
بین وعدۀ افطار و شام، باید حداقل نیم ساعت فاصله باشد، در وعدۀ شام سعی کنید مواد خوراکی پخته شده را همراه مواد غذایی خام مثل میوه جات(پرتقال، خربزه و …) مصرف نکنید چون زمان هضم این دو با هم متفاوت است مواد غذایی خام زودتر هضم می شود. اما به علت ترکیب شدن با مواد پخته، اجازه خروج از معده را پیدا نمی کنند بنابراین باعث ایجاد فساد و سوء هاضمه می شود.
غذاهای مناسب شام در ماه مبارک رمضان: آب گوشت، برنج، شیر و خرما، انواع غذاهای دریایی(برخلاف وعدۀ سحر، در وعدۀ شام، غذاهایی دریایی اشکالی ندارد) و از بهترین غذاهای کامل و مفید برای شام هستند.
چند توصیه مهم برای روزه داران
لازم است در ماه مبارک رمضان نیز همچون ماههای یگر سال، در خوردن خوراکی ها اعتدال را رعایت کنیم. یکی از أساتید بخش تغذیه در مرکز قومی آزمایشات مصر به نام دکتر ابراهیم بدوی چند توصیه مهم را برای روزەداران در ماە مبارک رمضان عنوان می کند:
۱-پرهیز از سیر شدن مطلق در هنگام أفطار( نفخ حاصل از پرخوری)؛ تا اینکە فرصتی برای خوردن میان وعده‌های سبک بین افطار و سحری ایجاد شود.
۲- جوییدن غذا به شکلی درست تا عملیات هضم به خوبی انجام گیرد؛ مخصوصا افرادی که سوءهاضمه و درد معده دارند، چون طول کشیدن جوییدن غذا باعث احساس سیری می گردد و نیز سبب مخلوط شدن آن با آنزیم‌های موجود در غده‌های بزاقی می‌شود.
۳- به تاخیر انداختن سحری تا آخرین فرصت قبل از اذان فجر، و این به منظور کاهش احساس تشنگی و گرسنگی می شود.
۴- نوشیدن زیاد آب و مایعات در میان وعده؛ برای جبران فقدان آبی که به صورت عرق از بدن خارج شده و نیز رهایی از یبوستی که از کمبود مایعات حاصل می گردد.
۵- عدم نوشیدن نوشیدنی های حاوی نمک؛ چون این نوشیدنی‌ها تشنگی را زیاد می کند. دکتر بدوی می گوید: هر فرد لازم است روزانه دو تا سه لیتر آب از طریق مایعات و نوشیدنی‌های غیر گازدار بنوشد.
۶- خوردن میوه‌ها و سبزیجات تازه؛ چون حاوی درصد بالای آب و املاح و ویتامین‌هایی است که جسم بە آن نیازمند است.
۷- کم کردن نمک خوراکی و سرخ کردنی‌ها و همین‌طور خوراکی‌هایی که نمک و فلفل زیاد دارند، بر روی سفره‌ی افطار؛ چون علاوه بر داشتن مضرات، تشنگی را نیز افزایش می‌دهد.
۸- کم کردن خوراکی‌های چرب؛ برای جلوگیری از ناراحتیی های روده و نفخ کردن، همچنین برای محافظت از مقدار چربی مناسب جسم و کم کردن خوردن شیرینی‌جات و شکلات‌های شیرین به دلائلی که ذکر شد.
۹- عدم إسراف در نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار در هنگام افطار و سحری؛ وهمچنین کاهش چای و قهوه، زیرا این مواد باعث افزایش ادرار و از دست دادن آب بدن می شوند.
۱۰- انجام نوعی حرکت ورزشی یک ساعت بعد از خوردن افطار، مثل پیاده روی و نماز تراویح؛ چون این عمل باعث می شود غذا هضم شده و مواد مضر موجود در آن در جسم پخش نشود.
۱۱- برای رفع یبوست و بوی بد دهان، بهتر است میوه و سبزی را در هر سه وعده غذایی مصرف کنید.
۱۲- همزمان میوه و آب با هم مصرف نشود و نوشیدنی ها و آب، دو ساعت بعد از شام مصرف شود.
۱۳- از میوه های بسیار مفید در فاصلۀ بین شام تا سحر، میوه های آبدار می باشد که در کنار مصرف مواد غذایی فیبردار خشکی مزاج، یبوست دستگاه گوارش را برطرف کرده و حرکات روده را تقویت می کند.
۱۴- برای جبران کم خونی و کاهش قند خون در وعدۀ سحری و شام، حتما از روغن زیتون و انجیر که خداوند در قرآن به آن قسم یاد کرده(والتین و الزیتون) استفاده شود.
۱۵- خواب کافی، متعادل و به اندازه موجب افزایش رطوبت بدن می شود.
چند توصیه برای بانوان خانه دار قبل از ماه مبارک رمضان
با عزم و ارادۀ راسخ خانه را برای ورود این مهمان پر خیر و برکت مهیا کنید، تمیزکاری، شست شو و خرید بازار و هر چیزی که در رمضان باعث شود اوقات شما به هدر رود جلوگیری کنید و سعی کنید حتی الامکان وقت بیشتری برای عبادت بدست آورید.
ماه رمضان ماه آماده سازی و پاک کردن دوباره دلهاست تلاش کنید محیطی پر از آرامش و معنوی برای خود و خانواده فراهم نمایید.
کودکان را که مایل به گرفتن روزه هستند به خاطر سن کم محروم ننمایید حتماً برای خوردن سحری آنها را بیدار کنید تا آنها هم معنویت این شبها را درک کنند حتی اگر نتوانستند روزه بگیرند.
سعی کنید سفره ها را ساده و با مهر و محبت پهن کنید نه سفره آنچنانی وبا ناراحتی و غم و اندوه،چون در این روزه گرفتن است که مشخص می شود فقیر و ثروتمند هیچ فرقی با هم ندارند و بیشتر اوقات خود را به راز و نیاز با خدا بگذرانید.
و اما در آخر
برای حفظ سلامتی و کسب تقوا و تمرین آن، بعد از ماه رمضان هم به طور گاهگاهی مثلاً(دوشنبه ها و پنج شنبه ها) روزه بگیریم و ازغذای معنوی شبهای رمضان(عبادت در دل شب) غافل نباشیم. و برای هم دعا کنیم تا بهره کاملی از ماه مبارک رمضان ببریم.
تحقیق و گردآوری: ناهید ایران
منبع: اینترنت
