اصول

برتری مردان بر زنان از منظر قرآن!

برتری مردان بر زنان
یکی از شبهاتی که به صورت مکرر در شبکه های مجازی و اجتماعی تکرار می شود این است که خداوند فرموده است : و للرجال علیهن درجه
رسول اکرم صلی الله علیه و سلم می فرمایند:
إن الله وضع عن امتی الخطأ و النسیان وما استکرهوا علیه.
خداوند امت من را به خاطر خطا، فراموشی و آنچه بدون اراده بر آنان تحمیل می شود ، مورد بازخواست قرارنمی دهد . (ابن ماجه و سایرین)
خداوند در آیه ۲۲۸سوره بقره می فرمایند:
زنان طلاق داده شده باید مدت سه قُرء انتظار بکشند و برایشان روا نیست که آنچه را خداوند در رحم هایشان آفریده پنهان دارند ، اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارند و شوهرانشان اگر قصد اصلاح دارند در این مدت سزاوار تر به باز گرداندن آنها هستند و برای زنان همانند آنچه که بر عهده زنان است به طور پسندیده و برای مردان بر آنان درجه ای برتری هست (قوامیت) و خداوند غالب حکیم است.
در این آیه مبارکه خداوند از مسئله ای سخن به میان آورده است که عبارت است از اینکه زمانی که میان زوجین اختلافی صورت می گیرد و قصد ترک همدیگر را دارند ، این جدایی باید طبق شرایط و قواینی باشد که خداوند متعال در کتاب آسمانی اش قرآن آورده اند ، موضوع مورد نظر در این آیه ،عده و دوره آن می باشد.
عده عبارت است از ایامی که زن بعد از جدایی از شوهر در آن انتظار می کشد و تا انقضای آن نمی تواند ازدواج کند.
عده در زمان جاهلیت نیز مرسوم بوده است و اسلام نیز آن را بنا بر مصالحی که در بر دارد مورد تأیید قرار داده است ولی با قوانینی متفاوت نسبت به زمان جاهلیت ؛ در زمان جاهلیت اگر زنی شوهرش را از دست می داد، بر وی واجب بود که یک سال کامل خود را در خانه ای تاریک حبس کند و خود را با رنگ سیاه رنگ کند و لباس های زشت و کثیف را بر تن کند .
از بین بردن یک عرف غالب در جامعه ممکن نمی باشد مگر اینکه به جای آن منبعی سالم و معتدل جا یگزینی قرار داده شود و بدون معایب آن عرف سابق ، محاسن آن را در خود داشته باشد.
خداوند درآیه ۲۲۸بقره می فرمایند :(المطلقات یتربصن بأنفسهن ثلاثه قروء). زنان مطلقه باید بعد از طلاق به مدت سه بار عادت ماهانه ، یا سه بار پاک شدن از حیض انتظار بکشند.
قرء به معنی حیض است ، به دلیل حدیثی که در تفسیر آن فرموده اند تا دیدن سه حیض باید در عده باشند . (روایت ابن ماجه)
پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم در جایی دیگر می فرمایند : زن باید در ایام قرء بنشیند.(ابوداود،و نسایی)
عده دو نوع است:
۱_عده جدایی ۲_عده زن شوهر مرده
عده بر زنی که از شوهرش جدا شده واجب است ، خواه این جدایی در اثر مرگ باشد یا غیر آن، به دلیل فرموده خداوند متعال در آیه ۲۳۴سوره بقره که می فرمایند(کسانی از شما _مردانی_ می میرند و همسرانی از پس خود به جای می گذارند، همسرانشان باید چهار ماه و ده شبانه روز انتظار بکشند) .
رعایت عده در مورد زنی که شوهرش مرده است به خاطر ادای وفاداری در حق شوهر ، همانا قدر شناسی، وفاداری و حسن معاشرتی که خداوند بر زن به نسبت شوهر واجب نموده ، مخالف این است که زن بلافاصله بعد از مرگ شوهرش از وی رو گردان شده و به سرعت ازدواج مجدد کند .
حکمت مشروعیت در عده در این است که به زوجین مهلتی داده شود برای از سر گیری دوباره زندگی زناشویی ، در صورتی که طلاق رجعی باشد و یا روشن شدن برائت رحم به خاطر حفظ نسب ها و عدم اختلاط آنها و یا مشارکت زن مسلمان در کم کردن غم و ناراحتی خانواده شوهر و فرزندانشان، نشان دادن وفاداری در مقابل همسر متوفی .
در کتاب فقه السنه آمده است بر زن معتده واجب است تا پایان عده اش در منزل شوهر باقی بماند و حلال نیست که از آن خارج شود و برای شوهر حلال نیست او را از منزلش بیرون کند و اگر طلاق و جدایی در بیرون از منزل واقع شد بر زن واجب است که به مجرد علم به این امر به منزلش باز گردد ؛ چون در تمام مدت عده شوهرش می تواند به زنش رجوع کند و بار دیگر او را به عقد و نکاح خود در آورد ، مادامی که طلاق اول یا دوم او باقی باشد . اگر زن مطلقه در منزل شوهرش باقی بماند و نزدیک او زندگی نماید ، احساسات و تمایلات و عواطف شوهرش بیشتر تحریک میشود و باعث می شود که او را فراموش نکند و پیش از پایان موعد عده تصمیمش را در مورد طلاق او عوض کند . چرا که در این مدت خشونت ها و عصبانیت و خشمش فرو کش نماید و اعصاب او آرام می گردد و طرفین هر روز یکدیگر را می بینند و از رفتار نا پسند خود پشیمان می شوند
رابطه زنا شویی در نظر اسلام محترم و مقدس است لذا لازم است در حد امکان در حفظ و تحکیم آن کوشش به عمل آید و اگر زمانی نیز که طلاق صورت گیرد نباید با بی احترامی و افترا و به دور از اذیت و آزار صورت گیرد در این رابطه در آیه ۲سوره طلاق می فرمایند :(زنان را به خوبی و احترام نگه دارید و اگر آنها را طلاق دادید محترمانه و بصورت شایسته آنان را طلاق دهید). و همچنین در آیات ۲۲۹و۲۴۱سوره بقره نیز به این امر اشاره نموده اند .
در بخشی دیگر از آیه ۲۲۸سوره بقره خداوند متعال می فرمایند: که زنان روا و شایسته نیست ، آنچه را که خداوند در رحم هایشان آفریده است پنهان دارند . چون این امر خلاف سنت و فرمان خداست و نباید این امر را پنهان کند و از اختلاط انساب جلوگیری می کند و در صورت وجود چنین امری باید آن را آشکار کند.
و مدت عده زن حامله تا پایآن دوره حاملگی می باشد (الاحمال أجلهن أن یضعن حملهن) . عده زنان باردار رفع حمل است«طلاق۴» و دلیل عده زن حامله به وضع حمل در سنت نبوی به روایت امام بخاری از مسوربن محزمه (رضی الله عنه) است که گفت: شعیبه اسلمی (رضی الله عنه)چند شب بعد ازوفات شوهرش وضع حمل نمود ونزد پیامبر صلی الله علیه وسلم رفت واز وی اجازه گرفت تا که ازدواج کند ، پیامبر به ایشان اذن داد و ازدواج کرد.
ویا زنانی که حیض را پنهان می دارند تا بر زمان استمرار نفقه شوهر بر خود در مدت عده شان بیفزایند پس کسی که حمل یا حیض خود را پنهان کند مستحق ایمان نیست.
نکته:در زمان طول مدت عده مرد می تواند تا قبل از تمام شدن عده زن، برای باز گرداندن او اقدام نماید ولی اگر زمان عده به پایان برسد زن سزاوار تر برای تصمیم گیری درمورد خود است.
و در قسمت دیگری از آیه ۲۲۸سوره بقره خداوند می فرماید:(وللرجال علیهن درجه) برای مردان بر آنان درجه ای برتری است.
همانطور که می دانیم از وظایف مردان در شرع این است که باید با زنان خود باحسن معاشرت رفتار کنند و به آنها زیان نرسانند و زنان نیز متقابلا باید همین طورباشند ؛ بنابراین ازدواج در اسلام پیمان بردگی و تملیک نیست که بر اساس مصالح کلی، حقوق مشترک و متساوی را در میان زن و شوهر پدیدمی آورد.
ولی مردان نسبت به زنان درجه ای برتری دارند و این برتری به نسبت متکفل بودن امور نفقه و تأمین هزینه خانواده، اهل جهاد بودن و داشتن تدبیر می باشد؛. پس بر زن واجب است که از اوامر مرد و خواسته های وی در آنچه که متعلق به شئون خانه و خانواده و حتی در امور مخصوص به خود وی باشد_ مادامی که اوامرش معصیت خدای متعال را در بر نداشته باشد_ اطاعت کند ، لذا این درجه مرد به دلیل قوامیت و ولایت او بر اداره امور خانواده است و نه هیچ چیزدیگر .
ابن کثیر می گوید: درجه برتری مرد، فضیلت وی در خلق و خلق و مقام و منزلت، طاعت اوامر الهی، دادن نفقه و پرداختن به مصالح زندگی خانواده و برتری وی در دنیا و آخرت است .
همچنین شهید سید قطب (رحمه الله) در تفسیر فی ظلال القران از جمله (وللرجال علیهن درجه) برداشت دیگری دارد او می گوید: فکر می کنم این درجه برتری مردان بر زناندفقط مقید به سیاق همین آیه کریمه باشدیعنی اینکه درجه برتری فقط ناظر بر حق مردان در برگرداندن زنان مطلقه رجعی شان به حوزه زندگی زناشویی در مدت عده می باشد و نه بیشتر از آن و دلیل سپردن حق رجعت به مرد هم این است که مرد خود طلاق دهنده است . بنا بر این معقول نیست که مرد طلاق بدهد، اما حق رجعت از آن زن باشد، پس این حقی است که طبیعت این تصمیم را به مرد می دهد . لذا باید گفت که:این درجه برتری مرد به زن عام و مطلق نیست و فقط به همین مورد خاص مربوط میشود و نه بیشتر از آن .
تنها نتیجه مشترکی که از این بحث به دست می آید این است که انواع عده(جدایی یا عده متوفی) یک حکم مشترک دارند و آن خروج زن از خانه ای که در آن عده را می گذراند حرام است مگر هنگام ضرورت و نیاز .
زنی که در عده وفات قرار دارد یک حکم مستقل دارد و آن وجوب سوگواری برای شوهر است یعنی از وسایل زینتی و عطرها به صورتی که قبلا مورد استفاده قرار می داده است استفاده نکند .
زنی که در عده طلاق رجعی است _حامله نباشد_ فقط تأمین مسکن او واجب است ، اما پرداخت نفقه بر او واجب نیست .
در نهایت
از خداوند توفیق بندگی خالصانه اش را خواستاریم و از او می خواهیم که ما را آراسته نماید به رضایت به قوانین و احکامش و آراسته شدن به شریعت و هدایت پیامبرش صلی الله علیه وسلم .
والسلام
نوشته: مژگان جواهری

نمایش بیشتر

مژگان جواهری

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ مدرس و فعال دینی

نوشته های مشابه

یک نظر

  1. مهم اینه که زن رحمته و مرد نعمت. خدا با زنان مهربانتر از مردان است. پیامبر اکرم(س) به سه چیز دنیا علاقه داشت: زن، عطر، نماز. و هل الدین الا حب و….. دقت داشته باشید خدا حتی در مورد حجاب خانم ها هم، اول از امر به مردها شروع کرده.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا