خانواده

تربیت گام به گام و تدریجی کودکان

چگونه کودکانمان را تربیت کنیم؟

تربیت اجتماعی:
اجتماع و جامعه مسلمانان آداب و رسومی دارد، که لازم است کودکان را بر اساس آن تربیت کرد، تا به آن عمل نمایند. لازم است قبل از هر چیزی به آن آداب و رسوم احترام بگذارند.
باید کودک مسلمان به شیوه ای تربیت شود که از مردم و جامعه کناره گیری نکند و با مردم باشد و در بطن جامعه زندگی کند و فرد تأثیر گذاری باشد نه آداب و رسوم غلط بر آن تأثیر بگذارد، با اخلاق نیکویی که دارد و بر آن تربیت شده تأثیر داشته باشد نه با اخلاق زشتی که در بین مردم رایج است متأثر شود، به خاطر همین است دائماً توصیه می شود کودکان با کسانی دوست شوند که صالح وسالم هستندواز کسانی که فاسد وبد اخلاق هستند کناره گیری کنند ، به همین خاطر است که پیامبر(صلی الله علیه وسلم)فرموده است: «انسان بر دین دوست ورفیق خود است » یعنی دوستش چه دین واخلاقی داشته باشد اوهم همان دین واخلاق را دارد . اما بعضی اوقات کودکان کسانی رامی بینند که از لحاظ اخلاقی انسان های مثبت نیستند ، مثلا هر روز چند ساعت در مدرسه یا در کوچه و خیابان باهم هستند باید به شیوه ای آن را تربیت کنیم که تأثیر گذار باشد نه کودکان ما از اخلاق فاسد وزشت آنها متاثیر شوند.
به همین خاطر است که نقش پدر ومادر ومربی بسیار مهم وحساس است که چگونه کودکان راتربیت کنند تا نقش اصلاحگر را داشته باشند .
1*به کودکان یاد دهیم که به پدر ومادر احترام بگذارند و به آنها نیکی کنند  ، که این امر با انجام دادن موارد زیر محقق می شود.
با مهربانی باپدر ومادر صحبت کنند وهنگامی که در حال سخن گفتن هستند سخن شان را قطع نکنند .
وقتی وارد منزل می شوند به احترام آنها بلند شوند وبا روی خوش وبشاش به استقبال آنها بروند اگر چیزی در دست داشتند از آنها بگیرند ودست شان را ببوسند.
هر وقت چیزی خواستندسریع آن را انجام دهند به شرطی که مخالف دین اسلام نباشد .
در کارهایشان هنر نمایی کنند بخاطر بدست آوردن رضایت آنها .
با لبخند وتبسم همیشه در خدمت آنها باشند .
سعی کنند نظافت منزل ونظم آن را مراعات کنند.
اگر کار عجیب وغریب ویا خطایی از آنها سرزد آنها را سرزنش نکنند .
بدون دلیل وسبب در خدمت آنها نخندد .
سرسفره به غذایی که جلوی آنها نیست دست دراز نکند .
در محضر آنها پایشان را دارز نکنندویا در حضور آنها دارز نکشند .
در حضور آنها پایشان را روی پا نگذارند .
وقت استراحت وخواب سر وصدا ومزاحمت ایجاد نکنند.
هنگام وارد شدن به اتاق آنها اجازه بگیرند و بدون اجازه وارد نشوند .
در حال حیات وبعد از مرگ ، برای آنها دعای خیر کنند .
2*  به کودکان یاد دهیم که صله رحم را برقرار کنند.
با فامیل ونزدیکان دید و بازدید داشته باشند هر چند آنها به دیدار او نیایند.
اگر به کمک احتیاج داشتند به آنها کمک کنند .
وقتی مشکلی برایشان پیش آمد برای رفع آن تلاش نمایند.
در شادی وغم آنها اظهار همدردی کنند.
 در مناسبت های مختلف به آنها تبریک وتهنیت بگویند .
به آنها اطمینان دهند که همیشه در خدمت و در کنار آنهابوده و در هیچ شرایطی آنها را تنها نمی گذارند.
3* به کودکان یاد دهیم که به همسایگان احترام بگذارند وبه آنها کمک کنند .
اگر به کمک احتیاج داشتند کمکشان کنند .
زباله را دم در وپنجره همسایه قرار ندهند .
در هنگام بازی باسر وصدا آنها را اذیت نکنند وبرایشان مزاحمت ایجاد نکند.
در شادی وغم آنها شریک باشند .
به مناسبت های گوناگون به آنها تبریک وتهنیت بگویند .
4*به کودکان یاد دهیم که به معلم خود احترام بگذارند.
وقتی معلم وارد کلاس می شود به احترام او از جایشان بلند شوند.
وقتی معلم در کلاس است صدایش را بلند نکند.
به سخنان معلم گوش دهد ودر وقت صحبت کردن معلم، سخن او را قطع نکند.
وقتی به دیدار وملاقات معلم می رود لبخند وتبسم داشته باشد.
حرکات وسخنان معلم خود را تقلید نکنند.
به منظورمسخره معلم از او سؤال نکنند بویژه سؤالی که نتواند جواب دهد.
وقتی معلم با او بد رفتاری می کند صبر داشته باشد.
وقتی از معلم چیزی می پرسد منتظر جوابش باشد .
برای ورود و خروج از کلاس وهنگام سؤال کردن وصحبت کردن از معلمش اجازه بگیرد .
5*به کودکان یاد دهیم که حقوق دوستان خود را مراعات کنند :
به دوست شان که می رسند به او سلام کنند.
به دیدار دوست شان بروند.
هنگام مریضی به عیادت شان بروند.
وقتی از طرف دوست شان دعوت شدند جواب دعوت او را بدهند.
اگر دوستشان به کمک احتیاج داشت، به او کمک کنند.
اگر دوست شان با کسی اختلاف داشت تلاش کنند که بین شان صلح و آشتی برقرار کند.
وقتی از دوستش خبری ندارد جویای حالش شود.
اگردوستش در حق او بدی کرد او را ببخشد.
برای دوستش دعای خیر کند.
به او هدیه دهد.
به مناسبت های مختلف به او تبریک بگوید.
در شادی و غم های دوستش شریک باشد.
حق ندارد بیش از سه روز با او قطع رابطه کند و حرف نزند.
در جواب “الحمدلله” گفتنش پس از عطسه کردن “یرحمک الله” بگوید.
6*به کودکان یاد دهیم که به بزرگترها احترام بگذارند:
اگر شخصی پیر و بزرگتر از او کمک و یاری طلب کرد به او کمک کند.
وقتی بزرگتری وارد می شود به نشانه احترام از جایش بلند شود.
او را مسخره نکند و به او نخندد.
قبل از او شروع به غذا خوردن و نوشیدن نکند و در هنگام راه رفتن جلوتر از آنها راه نرود.
در هنگام راه رفتن در کوچه و خیابان به بزرگترها کمک کند.
7*به کودکان یاد دهیم که نسبت به کوچکتر از خود مهربان باشند:
با آنها با مهربانی صحبت کنند.
آنها را اذیت نکنند
اگر گم شدند آنها را به خانواده هایشان تحویل نماید.
متواضعانه با آنها بازی کنند نه با غرور و تکبر.
8*  به کودکان یاد دهیم نسبت به حیوانات مهربان باشند:
به آنها آب و غذا دهند.
آنها را اذیت نکنند.
با آنها بازی نکنند.
تخم و جوجه های آنها را برندارد.
9*لازم است کودکان را به صورتی تربیت کنیم که به ارزش های جامعه اسلامی که در جامعه وجود دارد احترام بگذارند.
الف*جامعه ای که ما در آن زندگی می کنیم مبتنی به برنامه اسلام و دین اسلام است و باید اسلام را دوست داشته باشند و غیر از برنامه اسلام به برنامه دیگری علاقه پیدا نکنند.
ب*لازم است در جامعه آنچه را که به عنوان  ارزش مطرح است را مراعات کند از جمله: امانت داری، صداقت، احترام به بزرگترها و نیکی به پدر و مادر و خودداری از اخلاق زشت مانند: جاسوسی کردن، غیبت کردن و… .
ج*باید کودکان را به شیوه ای تربیت کنیم که یاد بگیرند، جامعه و اجتماع، وقتی ارزش دارد و بزرگوار می شود که به مسایل علمی توجه کنند. عمل به جامعه نفع وسود می بخشد و سبب سعادت و خوشبختی جامعه می شود هم چنان که خداوند می فرماید: «قُل رَّبِّ زدنی عِلماً» «پروردگارا دانش وعلم من را زیاد کن». منظور از علم فقط علم شرعی و دینی نیست، قرآن دعوت می کند به مظاهر زندگی توجه شود به همان صورت که قرآن و حدیث را به کودکان یاد می دهیم. علم کامپیوتر، شیمی، ریاضی و پزشکی و مهندسی و… را باید یاد دهیم.
د*یاد دهیم که خانواده ارزش بزرگی دارد وبسیار مهم است و باید سعی شود که بنیان خانواده محفوظ بماند، وبرای محکم کردن پایه های خانواده تلاش و کوشش کند و ارتباط دربین اعضای خانواده بر پایه حق و عدالت ومهربانی و دوستی باشد، باید کودکان را براساس محبت واحترام گذاشتن نسبت به اعضای خانواده تربیت کنیم از جمله پدر بزرگ و مادر بزرگ و برادر و خواهر و هر وقت از آنها چیزی خواست به او کمک کنند بخصوص وقت ازدواج که بزرگترها آن ها را راهنمایی می کنند.
هـ*کودک را طوری تربیت کنیم که علم، انسان را بزرگ می کند و برای به دست آوردن علم و دانش سعی و تلاش کند و اما اگر کسی در این زمینه موفق نشد بداند که او یک انسان است و انسان بودن خود ارزش والا و بزرگی دارد و لازم است کودکان را در یک رشته صنعتی مهارت پیدا کنند و آنها را تشویق کنیم که کار کنند و انسان های تنبل و بیکار نباشند، تا در آینده برای کسب درآمد توانایی داشته باشند.
و*به کودکان یاد دهیم که از تمام علوم و تکنولوژی ممالک دیگر استفاده کنند اما آگاه باشند ثقافت و فرهنگ اسلام خود را از دست ندهند و گُم نکنند و الگو و سرمشق او افراد غیر مسلمان نیست و از صنعت کشورهای پیشرفته استفاده می کنیم و آنچه مفید است از آنها می گیریم و چیزهایی که مفید نیست از جمله رقص و آواز خوانی و چیزهای دیگر از این قبیل را ردّ می کنیم.
ز*اما کودک هم نیازهایی دارد که از آنها بی نیاز نیست باید برای فراهم کردن آنها زمینه سازی وتلاش نماییم:
نیاز به خواب آرام دارد.
برای استراحت کردن نیاز به خارج شدن از منزل را دارد.
به غذای مناسب احتیاج دارد.
به مهر و محبت نیاز دارد و باید آنها را بوسید.
احتیاج به بازی کردن دارد.
هموار کردن راه برای تحصیل و موفقیت در این زمینه.
به لباس مناسب احتیاج دارد.
مسکن مناسب داشته باشد.
باید در برابر بیماری ها از او نگهداری شود.
جامعه از او تقدیر کند.
امنیت داشته باشد.
ح*جداً خودداری کند از آوردن بهانه های زیاد وقتی کودکان چیزی خواستند و یا از بی مهری، تنبیه کردن، محروم کردن و
چون این ها سبب بیماری های روحی می شود که تربیت اجتماعی را تهدید می کند و میتوان به موارد ذیل اشاره کرد، مانند:
ایجاد ترس، تنبلی، گوشه گیری، خجالتی، بیماری های عصبی و… .


 

والسلام علیکم و رحمة الله
برگرفته از کتاب: فن تربیة الأولاد فی الإسلام
نویسنده: محمد سعید مرسی
ترجمه: سلیمان رستمی – مهاباد

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

یک نظر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا