خانواده

تعلیم وتربیت در مدرسه نبوی(4-2)

تعلیم وتربیت در مدرسه نبوی2
دربخش اول مقاله توضیح داده شد که اساس تربیت در مدرسه نبوی تمرکز بر تثبیت عقیده وباور فرد وامت ونهادینه کردن آن است در ادامه ویژگیهای دیگر تربیت ،در مدرسه رسول خدا (ص) را بیان می نماییم.
علمی بودن تربیت
نیاز به علم در تربیت انسان، بصورت فردی ویا جمعی کمتر از نیاز به غذا وخوراک وپوشاک و تامین دارو برای بیماریهایش نمی باشد،همانطور که جسم و بدن انسان بدون غذا قادر به ادامه حیات نیست قلب وروان آدمی نیز بدون علم زنده نخواهد ماند، وازجمله این علوم میتوان به علوم دینی اشاره داشت که هدایت پیامبران (ص) میباشد ، اگر ترک شود درواقع هدایت آنان ترک شده است درحالی که خداوند تمسک جستن ما را بدان امر میکند ومی فرماید:(فبهداهم اقتده)(به هدایت وروش پیامبران دربیا) و رسول اکرم(ص) نیزدر باب فضیلت وعظمت علم می فرماید:علماء جانشین و وارثان پیامبرانند. امام احمد
خداوند از زبان ابراهیم خلیل در دعوت پدرش به سوی هدایت در قران چنین می فرماید:پدر عزیزم از علم چیزی به من رسیده و داده شده که شما بدان دست نیافته اید ازمن تبعیت کن ،به راه راست رهنمون می شوی .
خداوند از زبان یعقوب در قران نقل میکند:رسالت وعلم متعلق به صاحب علمی است که ما را ازآن آگاه ساخته وبه ما یاد داده است ولی بیشتر مردم از آن بی اطلاع هستند ، همچنین قران از حضرت یعقوب نقل می کند که به مردم گفتند:مگر به شما نگفتم که از طرف خداوند علم ودانشی به من رسیده که شما از آن بی اطلاع هستید.
قران از حضرت نوح نقل می کند:پیامهای پروردگارم را به شما ابلاغ میکنم ومی رسانم وشما را نصیحت می کنم وبه شما می گویم از طرف خداوند علم ودانشی به من رسیده که شما از آن خبری ندارید.
معاذ بن جبل می گوید:علم یاد بگیرید چون یادگرفتن آن انسان را دربرابر خدا فروتن می کند وطلب آن عبادت وخواندن علم ،تسبیح است ،به دنبال رفتن علم، جهاد وبخشش ونشر آن زکات است،در تنهایی همدم ودرخلوت یارو همدم خوبی است ،در دین راهنما ودر سختی و مصیبت تکیه گاه ومایه آرامش است، خداوند ملت هایی را با علم ودانش سروری میبخشد وآنان را الگوو رهبر وهدایتگر بقیه ملل قرار می دهد ،انسان بواسطه علم به رتبه خوبان می رسد ودرجات عالی را طی می کند،تفکر در آن برابر با روزه داری وخواندن وکسبش قیام ونماز به پا داشتن است، با آن خداوند فرمانبرداری وعبادت می شود بوسیله آن میتوان بزرگی خالق را اثبات کرد وصله ی رحم به جای آورد وبا آن به حلال وحرام میتوان رسید، علم امام و پیشرو ،وعمل ورفتار به دنبال آن می آید که سعادتمندان به آن دست می یابند و گمراهان از آن محروم خواهند گشت.
سلف وگذشتگان صالح ونیکوکار ما در راه کسب علم ،خود را بسیار خسته کرده وهمه چیزهای گرانبهای خود را در راه تحصیل آن فدا کرده اند ونزد آنان یادگیری یک مساله علمی از غذای لذیذی که بوسیله آن جان گرفته اند باارزشتر بوده است.
علمی چنین است که فروتنی ایجاد کند ،علمی که فروتنی ایجاد نکند صاحبش به شدت بر آن محاسبه خواهد شد، پس مومن باید از علم آموزی اش اخلاص و فروتنی بیاموزد، امام احمد می فرماید:علم حقیقی ترس از خداوند وفروتنی در برابر اوست،درنهان وآشکار دربرابرخداوند فروتن باشید.
جسارت درمقابل خداوند عمل ورفتار اهل علم نیست واصرار بر گناه ،کار عالم نیست، علم باید عمل ورفتار به دنبال داشته باشد واین موضوع در درون وقلب طالب علم قرار بگیرد واگر چنین نباشد خداوند در قران به شدت اهل علم بی عمل را سرزنش و مورد عتاب قرار می دهد ومی فرماید:(اتامرون الناس بالبروتنسون انفسکم)(ایا مردم را به نیکی فرمان میدهید ونفس خود را از یاد میبرید).
درصحیح مسلم از زیدبن ارقم روایت شده که رسول الله فرمودند:پروردگارا ازعلم بدون نفع به تو پناه میبرم وازقلبی که ترس تودرآن نباشد و نفسی که سیر نشود مرا محفوظ بدارو از دعای بدون استجابت مرا ایمن بساز.
عمل کردن به علم وآگاهی ،رفتاری ضروری و الزامی است وباید به آن اهتمام بورزیم ومعلمان ومربیان باید شاگردان خود را بدان آگاه وآموزش بدهند والا علم بدون عمل به شمشیر دولبه ای مبدل خواهد گشت که در هر صورت حامل وصاحبش را هدف قرار میدهد.
عبودیت وبه جای آوردن بندگی خدا ونقش آن در تربیت
مقصود ازبندگی نماز وروزه وذکروبجای آوردن واجبات وسنتها وخوف ورجاء از خداوند واخلاص وتوبه از گناهان می باشد ومعیار قبولی ویا رد عبادات در اسلام ،اخلاص درعبادت برای الله وپیروی کردن از پیامبر(ص) می باشد واین دو با هم معیار قبولی عبادت می باشند واگر کسی انها را ازهم جدا ویا بدانان بی توجه باشد عملش فاسد وبی ارزش است.
قران میفرماید:هر کسی آرزوی رسیدن به پروردگارش را دارد عمل صالح انجام دهد وبه پروردگارش شرک نورزد.
عابد اگر به دنبال قبولی عبادتش از سوی خداست باید دقیق باشد وسعی کند که رفتارش از چارچوب بندگی ومعیار قبولی آن که اخلاص است خارج نشود ، خداوند در قران می فرماید:(وقدمنا الی ما عملوا من عمل فجعلناه هباء منثورا) (ما به سراغ تمام اعمالی که آنان انجام داده اند میرویم وهمه را همچون ذرات غبار پراکنده در هوا میسازیم.)
عبادت وبندگی پروردگار فضلی ربانی ونعمتی است که آدمی بوسیله آن مورد تکریم الهی قرار گرفته است ،انجام عبادت تنها فعالیتی بدنی نیست بلکه توفیقی الهی است که با تاییدات خداوند، ما انسانها بدان دست می یابیم، ومهمترین هدف ازاهداف عبادت خداوند کسب رضایت اوست، از معاذ بن جبل روایت که رسول خدا (ص) دست ایشان را گرفته وفرمود:ای معاذ من تو را دوست دارم وای معاذ تورا سفارش می کنم بعد از هرنمازی این دعا را بخوان:(اللهم اعنی علی ذکرک وشکرک وحسن عبادتک) (پروردگارا مرا بر یاد وشکر وبندگی کامل خودت یاری بفرما).ابوداود
ابن قیم در مدارج از شیخ الاسلام ابن تیمیه روایت میکند که شیخ گفتند:در نافع ترین ومطلوبترین دعا تامل کردم چیزی جز دعا برای کسب رضایت معبود نیافتم وسپس در سوره فاتحه نظر کردم کسب رضایت پروردگار را در آیه (ایاک نعبد وایاک نستعین) یافتم.
چون براستی عبادت نیازمند یاری خداوند است وبدون یاری خداوند انسان به عمل خود مغرور ومسرور گشته وبا استعانت ویاری جستن از خداوند است که حیات وزندگی قلب کامل می شود، پس بر عبد لازم است که در عبادتش از خدا یاری بجوید وبر او توکل کند، پس توفیق دهنده تنها اوست.
عبادت تا روز بازگشت عبد به سوی خدایش لازمه زندگی اوست (واعبد ربک حتی یاتیک الیقین)(تا هنگامه بازگشتن به سوی پروردگارت او را عبادت وبندگی کن)،ابن قیم می فرماید:مادامی که انسان در خانه تکلیف یعنی دنیا است ازعبودیت جدا نمی شود واگر کسی فکر کرد که با رسیدن به مقامی بندگی از اوساقط می شود زندیق وکافر به خدا ورسول است ،ولی هرگاه در عبادت مراتب عالی را طی کرد لحظه به لحظه بردیگران برتری می یابد وبه مدارج عالی دسترسی پیدا می کند.
عالم بودن وکسب علم همراه با بندگی به جای آوردن وبه سلک بندگان خدا در آمدن دو مرحله مهم در تربیت مدرسه نبوی به شمار می آیند که رسول خدا در تربیت یاران وشاگردان مکتب خود هیچگاه آنرا فراموش نکرده است ،امید می رود ما نیز خود را به این زیورها بیاراییم و در تربیت خود ودیگران ازآن بهره وافر ببریم.
پایان بخش دوم خالد روشه ترجمه:محمود خالدی زاده

نمایش بیشتر

محمود خالدی زاده

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : امام جماعت مسجد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا