تقلید این طور شناخته شده است که پیروی کردن از گفتار و رفتار و پیدایش است . و این در حالی است که گاهی خودت هم در نفس خویش متعجب هستی که چرا این کار را (پیروی) می کنی و یا این خودت اعتقاد داری که آن را ( پیروی) انجام دهی .
هیچ شک و تردیدی نیست در این که تقلید کور کورانه سبب می شود تا چیزهای زیاد و مهمی از دست داده شود و خطری بزرگ بر جامعه های عربی و اسلامی است .
این مشهود است که ما مسلمان هستیم و صاحب کتاب خدا ( قرآن) هستیم و مضاف به این هدایت و رهنمودهای پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز نزد ما موجود است و ما امتی گمراه و سرگشته و متحیر و حیران نیستیم که راه تاریکی و گمراه باعث شود تا از ملت های دیگر تقلید کنیم و از آنان بدون تحقیق پیروی کنیم .
ما بهترین امّتی هستیم که از جانب خداوند بر مردم جهان پدیدار شده ایم ، امتی که اهداف بزرگ و مهمی دارد تا بهترین گروه و امت ( تا بهترین نوع انسان بودن را) برای بشر به وجود بیاورد و متحقق کند و رهانیدن و نجات دادن مردم از پنجه و چنگالهای خروج از فرمان و ارتکاب گناه و کفر و شرک و گمراهی را متحقق و پدیدار کند و بشر را به سوی سرزمین و وادی جوانمردی و سربلندی و پاکی و ایمان هدایت نماید خداوند متعال در سوره آل عمران آیه ی ۱۱۰ می فرماید ((کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتابِ لَکانَ خَیْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ)) شما ( ای پیروان محمد) بهترین امتی هستید که به سود انسان ها آفریده شده اید ( مادام که ) امر به معروف و نهی از منکر مینمائید و به خدا ایمان دارید و اگر اهل کتاب ( مثل شما به چنین برنامه و آئین درخشانی) ایمان بیاورند برایشان بهتر است ( ولی تنها عده ی کمی ) از آنان باایمان هستند و بیشتر آنان ( اهل کتاب) فاسق ( وخارج از حدود ایمان) هستند .
انسان مسلمان در تمام نمازهایش این دعا را به درگاه پروردگارش استدعا می کند به اینکه خداوند او را ثابت قدم نماید به راه ایمان راست و محکم هدایت فرماید و این راه همان راهی است که انسان را به سوی دو نعمت عاجل و آجل ( دنیا و آخره) می رساند . خدواند متعال در سوره ی حمد آیه ۶ و ۷ می فرماید ((اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ ۶ صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ ۷ )) ( ما را به راه راست هدایت فرما راه کسانی که بر آنان نعمت داده ای نه راه آنانی که بر ایشان خشم گرفته ای و نه را ه گمراهان و سرگشتگان )
تقلید ۲ نوع است :۱- تقلیدی که روا و واجب و مباح است . ۲- تقلیدی که مکروه و مذموم و ذم شده و بر مسلمانان حرام است .
تقلید روا و واجب و مباح کدام تقلید است ؟
تقلید از رسول الله صلی الله علیه وسلم است که بهترین تقلید و پیروی است که باید مسلمان مدام در زندگی بدان متوسل باشند . خداوند متعال در سوره ی آل عمران آیه ی ۳۱ می فرماید ((قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ )) (بگو ( ای محمد (ص) ) اگر خدا را دوست می دارید ، از من ( یعنی از پیامبر) پیروی کنید تا خداوند نیز در برابر این کار شما را دوست بدارد .) یکی دیگر از تقلیدهای حق و روا و واجب تقلید ما از علمای بزرگوار است و تقلید از اهل اجماع و مسائل مجتمع علیه است .
البته در یک مورد تقلید از ملت های غربی و ملت های دیگر ضرری ندارد بلکه سودمند است و آن ، تقلید از آنها در علوم و فنون تجربی ، پزشکی ، صنعتی و… است و در روشهای صحیح و فایده رسان و مفید است برای آسان کاری در امور زندگی اما باید این را مد نظر داشته باشیم که این تقلید از آنها مخالف با تشریع و برنامه الهی نباشد . خداوند متعال در سوره زمر آیه ی ۱۸ می فرماید ((الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذِینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ)) ( آن کسانی که به همه سخنان گوش فرا می دهند و از نیکوترین و زیباترین آنها (آن سخنان) پیروی می کنند . آنان کسانی هستند که خداوند هدایتشان بخشیده و آنان واقعاً خردمند اند )
تقلید را به دو نوع تقسیم کردیم و نوع اول را تبیین و تشریح نمودیم اما نوع دوم تقلیدی که ذم شده است و مکروه و عمل به آن حرام است و در اسلام از این نوع تقلید نهی شده است و آن تقلیدی است که امت اسلامی را بدون هدف و خصوصیت و بدون بینش و شناسنامه قرار می دهد . از همین جهت اسلام نهی کرده است از تقلیدی که افراد را به صورتهایی می کشاند که اراده انسانی را از بین می برد و این همان تقلیدی است که خداوند متعال در کلام گوهر بارش آن را ذم فرموده است و مقلدان از این نوع تقلید مذموم را به چهارپایان تشبیه نموده است . آنجا که در سوره ی بقره آیه ی ۱۷۰ می فرماید ((وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُونَ )) (و هنگامی که به آنان گفته شود ، از آنچه خدا فروفرستاده است پیروی کنید ، می گویند : بلکه ما از آنچه پدران خود به آن یافته ایم پیروی می کنیم.آیا اگر پدرانشان چیزی ( از عقائد و عبادات دین ) را نفهمیده باشند و به ( هدایت و ایمان ) راه نبرده باشند ( باز هم کور کورانه از ایشان تقلید و پیروی می کنید ؟؟!!).
همانطور که قرآن مجید از این نوع تقلیدها ما را بر حذر داشته است ، رسول الله هم با کلام مستحکم خویش ما را از این نوع از تقلید مُلتفت گردانیده است ، هنگامی که می فرماید : ( لتتّبعَنَ سننَ من قبلکم شبراً بشر و ذراعاً بذارع ، حتی لو سلکوا حَجر ضَب فقُلنا یا رسول الله الیهود والنصاری ؟ قال صلی الله علیه و سلم : فمن ؟ )
( شما تقلید و پیروی می کنید از آداب و روشهای کسانی که قبل از شما می زیستند ، وجب به وجب گز به گز حتی اگر آنان سَر به سوراخ سوسمار می کردند ، شما هم این کار را انجام می دادید . گفتیم ای رسول خدا منظور شما از کسانی قبل از ما یهود و نصاری است : فرمود پس چه کسی .)
و همچنین هشدار پیامبر صلی الله علیه و سلم از این نوع تقلید آنجا که می فرماید ( لیسَ منّا من تشبه بغیرنا ) از ما نیست کسی که خودش را به غیر ما شبیه کند ( یعنی از غیر ما تقلید کند) و می فرماید : ( لا تشبهوا بالیهود والنصاری ) خود را به یهودیان و مسیحیان شبیه نکنید ( از آنها تقلید نکنید) .
یکی از صورتهای تقلید مذموم و مورد پریشان در ملتهای اسلامی ، تشبیه ساختن خود به غرب است ، که این تشبیه کردن و تقلید کردن در تمام راه و روش و معاملات، تصرفات و تملکات آنها می باشد . بدون کمترین اندیشه و نظر کردن ، این همان تقلیدی است که تقلید کور کورانه به آن اطلاق می شود .
ما مشاهده می کنیم و می بینیم ملتها و اقوام عربی و اسلامی را که به صورت و شکل غرب ، در لهو لعب ها در موسیقی و آهنگ و آواز و… مصور گشته اند .
در حدیث نبوی شریف وارد است که می فرماید : یحشر المرء من یحب أو المرء محشور مع من أحبه : انسان در دنیا هر کسی را دوست داشته باشد بیگمان در قیامت همراه آن کس محشور می شود .
تقلید کور کورانه همان تقلید مذموم و ذم شده ای است که عمل بشری را تعطیل و به کلی آن را اهمال می کند. و انسان را از هدایت قرآن و آموزشهای خداوند رحمان دور می کند و حتی گاهاً انسان مقلّد و تقلید کننده به سوی سستی و بازیچه بودن متحول می گردد . بازیچه ی دست هوای نفس و شیطان می گردد و امکان دارد که به سوی باتلاق شرک و کفر و خروج از فرمان خداوند کشیده شود . خداوند متعال در سوره ی اعراف آیات ۱۳۸ الی ۱۴۰ می فرماید : ((وَ جاوَزْنا بِبَنِی إِسْرائِیلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلى قَوْمٍ یَعْکُفُونَ عَلى أَصْنامٍ لَهُمْ قالُوا یا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً کَما لَهُمْ آلِهَهٌ قالَ إِنَّکُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ ۱۳۸إِنَّ هؤُلاءِ مُتَبَّرٌ ما هُمْ فِیهِ وَ باطِلٌ ما کانُوا یَعْمَلُونَ ۱۳۹ قالَ أَ غَیْرَ اللَّهِ أَبْغِیکُمْ إِلهاً وَ هُوَ فَضَّلَکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ ۱۴۰)) (بنی اسرائیل را ( از دست فرعون و فرعونیان نجات دادیم و سالم) از دریایی ( قلزم نزد خلیج سویس ) گذراندیم ( در مسیر خود) به گروهی رسیدند که بتهایی داشتند و مشغول پرستش آنها بودند ( در این هنگام بنی اسرائیل به موسی) گفتند : ای موسی ! برای ما معبودی بساز ( تا به پرستش آن بپردازیم ) همانگونه که آنان دارای معبودهایی هستند ( وبه پرستش آنها مشغول می باشند )(موسی) : گفت : شما گروه نادانی هستید ( و نمی دانید عبادت راستین چیست و معبود حق چیست) ۱۳۸ اینان را که می بینید به بت پرستی مشغول اند کارشان ( مایه ی) هلاک و نابودی ( خودشان و بت هایشان ) است و آنچه می سازند پوچ است . ۱۳۹ سپس ( گفت) : آیا جز خدا ( که آفریدگار همه ی کائنات است ) معبودی برای شما جستجو کنم ؟!! و حال آن است که اوست که شما را ( با دادن زمین فراوان ) بر مردمان ( هم عمر شما) برتری داده است .
یکی دیگر از صورت ها و شکلهای تقلید کورکورانه که امروزه در ملتهای عربی و اسلامی منتشر و پراکنده شده است ، تقلید از غرب و ملت های دیگر در پوششهای نازک و تنگ و برافکندن لباس ها و ظاهر کردن أبدان است و همچنین قرار دادن و به قول معروف کوبیدن خال و تاتو ، برداشتن ابروها و لباس های سوراخ مانند و انگشتر های طلا برای پسران جوان و کوتاه کردن موی سر به صورتهای عجیب یا گرفتن قسمتی از موی سر و گذاشتن قسمتی دیگر ، یکی دیگر از تقلیدهای کورکورانه مسلمین از غرب است .
آنچه ما امروزه مشاهده می کنیم حتی تقلید از اعیاد و عادت های غرب است مانند کریسمس – والنتاین و…و همچنین تقلید از غرب در بعضی از جوامع اسلامی در نگهداری سگ ها در خانه ها ، با آنکه می دانند که احادیث نبوی تربیت و نگهداری از سگ را جز برای نگهبانی و شکار ، حرام کرده است .
حقیقتاً مسلمانان امروزه طالب تسلیم شدن در برابر غرب شده اند حتی در تمام شئون زندگی روزانه در برابر غرب گردن کج و مُنقد گشته اند . و غرب به پشتوانه و تکیه گاهی برای آنان در قرارها ، خوردنی ها ، نوشیدنی ها و لباس ها و پوشیدنی ها ، تبدیل گشته است و مسلمانان در برابر فکر و کارهای غرب کلاً مساوی و برابر با آنها شده اند .
مسلمین امروز ه در هر چیز کوچک و بزرگی بدون کمترین اندیشه و نظر کردن ، با غرب تلفیق شده اند اما تمام کارهای مفید و عادتهای تنظیم کننده ی زندگی اسلامی را ترک کرده اند .
لا حول و لا قوه الا باللە
مولف :أیمن الشبول
مترجم :نوید علی پور – طلبه علوم دینی – مسجد سید – بانه
