اصول

حکم جوایزی که شرکت های تجاری به اشخاص می دهند

پرسش

برای مثال یکی از شرکت های پوشاک و لوازم خانگی  می خواهد به شماری از مشتریان خود مبلغی پول جایزه بدهد، آیا مشتریان اجازه دارند آن پول را از آن شرکت دریافت کنند؟
این پرسش به دو قسمت تقسیم می شود:

1. برای مثال یکی از شرکت های پوشاک و لوازم خانگی می خواهد به شماری از مشتریان خود مبلغی پول جایزه بدهد، آیا مشتریان اجازه دارند آن پول را از آن شرکت دریافت کنند؟

2. استفاده از روش قرعه کشی، صاحبان شرکت چند شماره حساب انتخاب می کنند و آنها را برای گروهی از مشتریان خود-برای مثال صد مشتری-می فرستند و سپس این شرکت ها شماره های دیگری را با روش قرعه کشی به دست می آورند. اگر شماره دوم با هر کدام از شماره های اول مطابقت داشت، دارنده شماره اول برنده محسوب می شود. سپس آن شرکت شماره ها را برای مشتریان بنده خود می فرستد و آنان را از جوایزی که کسب کرده اند و یا مبالغی که سود نموده اند خبردار می سازد.

با ذکر این نکته که، این مشتریان نه در مسابقه شرکت کرده اند و نه هنگام انتخاب شماره ها حضور داشته اند، اضافه بر این هیچ مبلغی را جهت مشارکت در مسابقه واریز ننموده اند، جز اینکه به صورت عادی و روزانه از این شرکت خرید می کردند، در چنین شرایطی و با این شیوه مشتریان اجازه دارند که این جوایز یا مبالغ سود را دریافت دارند؟ و آیا این شیوه همان (یا نصیبِ) نهی شده از جانب شریعت نیست، در صورتی که (یا نصیب) مشتمل بر سود و زیان است و شانس در هر دو دخیل است، و آیا وجود عنصر شانس در حلال یا حرام بودن آن تاثیر دارد؟

 پاسخ

الحمدلله و الصلاة و السلام علی رسل الله و بعد:

به نظر ما جوایزی که شرکت ها و موسسه های تجاری به مشتریان خود پرداخت می کنند-خواه پول نقد یا اجناس و کالا باشد-در دایره قمارِ نهی شده قرار نمی گیرد، زیرا قمار (میسر) برای یکی از دو طرف سود و زیانی در بر دارد، همچنین از دایره بخت  آزمایی (یا نصیب) غربیان-که متاسفانه جامعه ما کورکورانه از آن تقلید می کند-خارج است.

جایز و مباح بودن این گونه جوایز به این دلیل است که بخشش یک طرفه است و طرف دوم یعنی کارگران یا مشتریان متحمل هیچ گونه خسارتی نخواهند شد. همچنین از لحاظ شرعی، انتخاب افراد به وسیله قرعه کشی از نظر جمهور فقهاء هیچ اشکالی ندارد و احادیث فراوانی بر جواز ترجیح اشخاص به وسیله قرعه وجود دارد.

ولی باید دانست که یک مورد از آن مستثناست و آن اینکه کسی از فروشگاه یا موسسه صدور جوایز کالایی بخرد و قصد او از خرید کالا احتمال برنده شدن در قرعه کشی آن موسسه یا فروشگاه باشد چنین عملی به قمار حرام شباهت دارد و ممنوع است.

متاسفانه، شرکت ها و موسسات اسلامی با پیروی از آن شیوه غربی به جلب رضایت مشتریان یا کارگران خود اقدام می کنند، در صورتی که مبالغ این جوایز در نهایت به عنوان هزینه کالا بر قیمت آن تاثیر می گذارد و بار سنگینی بر دوش مصرف کننده خواهد گذاشت. به نظر من چنین عملی کمی شبهه دارد. بعضی از تاجران این عمل این گونه توجیه می کنند که هزینه جایزه از سود آن برداشته می شود تاثیری در قیمت آن نخواهد داشت، به هر ترتیب این روش نیاز به بحث و بررسی دارد هر چند گرفتن این نوع جوایز را جایز و مباح می دانم. مادامی که منظور اصلی همان خرید کالا باشد. و الله اعلم!

منبع: فتاوای فقهی استاد قرضاوی

نمایش بیشتر

ســــۆزی میــــحڕاب

سایت ســــۆزی میــــحڕاب در آذرماه 1392 با همت جمعی از اهل قلم خوشنام و گمنام تاسیس شد ســــۆزی میــــحڕاب بدون جنجال و در اوج عملگرایی به ترویج مبانی میانه روی می پردازد ســــۆزی میــــحڕاب با هیچ جریان و هیچ احدی درگیری ندارد ســــۆزی میــــحڕاب رسالتی جز همزیستی و دگرپذیری ندارد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا