خانواده

حکم نگاه کردن مرد به «زن نامحرم» از منظر مذهب چهارگانه ی اهل سنت

احکام نگاه مرد به زن بیگانه از دیدگاه فقهای اهل سنت

تحقیق وگردآوری: خالد ایوبی نیا

نخست مذهب مالکی[۱]

علمای مالکیه گفته ­اند: بدن زن بیگانه به جز صورت و کف دو دست، برای مرد بیگانه، عورت است، بنابراین برای مرد بیگانه جایز نیست به آن نگاه کند هرچند بدون شهوت و قصد و نیّت لذّت­جویی باشد. اما صورت و کف دو دست، عورت نیست و به شرط این­که نظرکننده ترس فتن ه­ای نداشته باشد، می­تواند به آن نگاه کند و آن هم باید به قصد لذّت­جویی نباشد که در این صورت حرام است.

دوم مذهب شافعیه

علمای شافعیه گفته­ اند: نگاه مرد بیگانه به عورت زن آزاده ­ای که به سن بلوغ رسیده باشد و در حد اشتها باشد، حرام است و به اجماع علمای شوافع همه بدن زن بالغ به جز صورت و کف دستانش، عورت است.

هم­چنین به اجماع فقهای شافعیه، نگاه به صورت و دستان زن بیگانه با شهوت، حرام است ومطابق قول صحیح در مذهب شافعی حتی در هنگام امن از فتنه نگاه به صورت و دستان زن بیگانه حرام است ؛ زیرا نگاه به صورت و دستان مظنّه ­ی فتنه و تحریک کننده ­ی شهوت است، لذا به این دلیل حرام است نه به خاطر این­که عورت باشد.[۲]

لازم به ذکر است تحریم نگاه به صورت و دستان زن بیگانه زمانی است که سببی شرعی که نگاه کردن به این دو عضو را مباح گرداند، وجود نداشته باشد ؛ پس هرگاه سببی شرعی وجود داشته باشد که نگاه به صورت و دستان را اقتضا کند، نگاه به آن و سایر اعضای دیگر جایز است.

در «تکمله المجموع» چنین آمده است: « بدون سبب جایز نیست مردی بیگانه به عضوی از بدن زن بیگانه نگاه کند چه عورت باشد یا غیر آن»[۳]مفهوم مخالف قید بدون سبب [که در عبارت عربی آن به صورت: من غیر سبب، آمده است] مفید آن است است که نگاه به خاطر سبب شرعی جایز است.

دیدن نامزد مورد نظر و نگاه کردن به او:

 از امور مستحبی که اسلام بر انجام دادن آن تشویق نموده این است که اگر کسی به قصد ازدواج به خواستگاری زنی رفت و ظاهراً امید داشت که در صورت خواستگاری به وی جواب مثبت می ­دهند، می ­تواند قبل از خواستگاری به آن زن نگاه کند؛ اگرچه زن به او اجازه ­ی نگاه کردن نداده باشد یا نداند که فرد به او نگاه می ­کند، زیرا اجازه­ شرع کافی است و دیگر نیازی به اجازه ­ی زن نیست؛ تا مبادا زن خود را آرایش و زینت داده باشد و مقصود مرد حاصل نشود (یعنی مرد فریب بخورد). اگر لازم بود مرد می ­تواند برای بار دوم  و سوم نیز نگاهش کند تا شکل و اندام او را ببیند و بعد از ازدواج پشیمان نشود زیرا غالباً با نگاه اول مقصود حاصل نمی ­شود.

امام ترمذی حدیث در کتاب  (النکاح، باب: ما جاء فی النظر إلى المخطوبه، رقم: ۱۰۸۷)، وابن ماجه (النکاح، باب: النظر إلى المرأه إذا أراد أن یتزوجها، رق: ۱۸۶۵)و دیگران روایت کرده ­اند که پیامبر – صلى الله علیه وسلم – به مغیره بن شعبه – رضی الله عنه – که قصد ازواج با زنی را داشت فرمود: ـ: ” انظر إلیها فإنه أحرى أنْ یؤدَمَ بینکما ” (به همسر آینده ­ات نگاه کن؛ زیرا این کار در ادامه ­ی زندگی مشترک بهتر است و بین شما دوستی و موفقیت به ارمغان خواهد آورد).

وامام البخاری (النکاح، باب: النظر إلى المرأه قبل التزویج، رقم: ۴۸۳۳)، ومسلم (النکاح، باب: الصداق وجواز کونه تعلیم قرآن..، رقم: ۱۵۲۴)عن سهل بن سعد – رضی الله عنه -: أن امرأه جاءت رسول الله – صلى الله علیه وسلم – فقالت: یا رسول الله، جئتُ لأهبَ لک نفسی، فصعَّد النظر إلیها وصَّوبه، ثم طأطأ رأسه.

زنی به حضور پیامبر آمد و گفت: ای رسول خدا آمده ­ام تا نفس خود را به تو هدیه کنم، ببخشم، پیامبر سر و پایش نگاه کرد و او را تأیید نمود سپس سرش را پایین انداخت.

و در روایتی دیگر از سهل – رضی الله عنه – چنین آمده است که زنی نزد رسول الله – صلى الله علیه وسلم – آمد و گفت:ای رسول خدا! آمده ­ام تا خود را به تو ببخشم. رسول الله – صلى الله علیه وسلم – سرش را بلند کرد و سرتاپایش را خوب نگاه کرد. آنگاه، سرش را پایین انداخت.

و امام مسلم در کتاب (النکاح، باب: ندب النظر إلى وجه المرأه وکفّیها لمن یرید تزوجها، رقم: ۱۴۳۴)از أبوهریره – رضی الله عنه – روایت  می­ کند که گفت:  نزد پیامبر – صلى الله علیه وسلم –  بودم که مردی آمد  و به پیامبر خبر داد که زنی از زنان انصار را خواستگاری کرده است،  پیامبر- صلى الله علیه وسلم – از او پرسید:  أنظرتَ إلیها ؟ ” قال: لا. قال: ” فاذهب فانظر إلیها، فإنَّ فی أعین الأنصار شیئاً ” (آیا به نامزدت نگاه کرده ­ای [او را دیده ­ای؟] گفت: خیر، پیامبر- صلى الله علیه وسلم –  فرمود: «به نامزدت نگاه کن، زیرا در چشم های انصار چیزی است» منظور این است چشم آنان به خاطر کوچکی و یا آبی بودن با  چشم دیگر زنان متفاوت است که شاید مورد پسند شما واقع نشوند.

وعن أبی حُمید الساعدی – رضی الله عنه – قال: قال رسول الله – صلى الله علیه وسلم -: ” إذا خطب أحدکم امرأه فلا جُناح علیه أن ینظر منها، إذا کان إنما ینظر إلیها لخطبته، وإن کانت لا تعلم “. رواه أحمد (۵/۴۲۴)

از ابو حمید ساعدی روایت است که گفت: رسول خدا فرمود: چون یکی از شما از زنی خواستگاری نمود  می ­تواند به او نگاه کند، به شرط این­که نگاه کردن به آن زن تنها به قصد ازدواج کردن با او باشد، هرچند که آن زن اطلاع نداشته باشد.]

زن نیز اگر قصد ازدواج با مردی را داشت، می ­تواند به وی نگاه کند تا شکل و اندام او را ببیند و بعد از ازدواج پشیمان نشود، زیرا آن­چه را مرد، درباره ­ی زن دوست دارد، زن نیز همان طور می­ خواهد که در او باشد.

حدود نگاه کردن

خواستگار فقط می ­تواند به صورت و دستان زن نگاه کند، زیرا این جاها، جلوه ­گاه زیبایی زن به شمار می ­روند، خداوند متعال نیز به آن­ها اشاره نموده و می­فرماید: « وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا» [نور ۳۱]و زینت خویش را (همچون سر، سینه، بازو، ساق، گردن، خلخال، گردن‌بند، بازوبند) نمایان نسازند، مگر آن مقدار (از جمال خلقت، همچون چهره و پنجه‌ی دست ها)و آن چیزها (از زینت‌آلات، همچون لباس و انگشتری و سرمه و خضاب) که (طبیعهً) پیدا می‌گردد.

 

نگاه کردن مرد بیگانه به زن:

 نگاه کردن مرد بالغ، آزاد – اگر چه پیر یا زمین ­گیر باشد و یا در شرف بلوغ باشد – به هر قسمت از بدن بانوی بزرگ و بیگانه، اگر چه به صورت و کف دو دست باشد و ترس فتنه هم نباشد، طبق رأی صحیح مذهب امام شافعی حرام است، منظور از بانوی کبیره، دختر یا زنی است که به سنی رسیده باشد که فرد به او متمایل شود، گرچه به سن بلوغ هم نرسیده  باشد.

هم­چنین نگاه غیر ضروری زن به مرد بیگانه حرام است. خداوند متعال می­فرماید: (‏قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ‏*وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ)نور ۳۰-۳۱)

«(ای پیغمبر !)به مردان مؤمن بگو:  (آنان موظّفند که از نگاه به عورت و محلّ زینت نامحرمان)چشمان خود را فرو گیرند و عورت های خویشتن را (با پوشاندن و دوری از پیوند نامشروع)مصون دارند. این برای ایشان زیبنده‌تر و محترمانه‌تر است. بی‌گمان خداوند از آنچه انجام می‌دهند آگاه است (و سزا و جزای رفتارشان را می‌دهد. و به زنان مؤمنه بگو: چشمان خود را (از نامحرمان)فرو گیرند (و چشم‌چرانی نکنند)و عورت های خویشتن را (با پوشاندن و دوری از رابطه‌ی نامشروع)مصون دارند ). ‏

ترمذی (۲۷۷۹) از ام سلمه رضی الله عنها روایت کرده است – و آن را حسن و صحیح دانسته است – که گفت: من پیش میمونه رضی الله عنها  – پیش رسول خدا – بودم که ابن ام مکتوم آمد، پیامبر فرمود: «احتجبا منه، فقلت: یا رسول الله: ألیس هو أعمى لا یبصر ولا یعرفنا ؟ فقال: رسول الله – صلى الله علیه وسلم – أفعمیاوان أنتما ؟ ألستما تبصرانه؟»

«خود را از وی در حجاب گیرید» من گفتم: ای رسول خدا! مگر نه این­که او نابیناست  و نمی­ بیند و ما را نمی ­شناسد؟ رسول خدا- صلى الله علیه وسلم – فرمود: « آیا شما هم نابینا هستید؟ آیا او را نمی ­بینید؟».

چون نگاه کردن به موارد مذکور حرام است، لمس کردن نیز حرام است، زیرا در لذب طلبی و برانگیختن میل جنسی تأثیر بیشتری دارد.

نگاه کردن به غیر عورت دختر صغیری که به او تمایل جنسی نم ی­رود و به غیر عورت پسری صغیری که در شرف بلوغ نیست، حرام نمی ­باشد، زیرا در نگاه کردن به آن­ها مظنه ­ی تحریک میل جنسی نیست و در نتیجه نگاه کردن به آن­ها حرام نمی ­باشد.

چه وقت نگاه کردن به زن نامحرم مباح می­شود؟

 آنچه در مورد حرام بودن نگاه کردن به زن نامحرم و لمس کردن بیان شد، مربوط  به زمانی است که ضرورتی در کار نباشد؛ اما اگر ضرورتی برای نگاه کردن یا لمس کردن پیدا شود این کارها مباح می ­شود و مانعی در آن وجود  ندارد.

این ضرورت در موارد زیر است:

۱ –برای درمان: اگر نگاه یا لمس را کردن برای درمان کردن، تحریم کنیم، مشکل پیش می­آید. در حالی که اسلام دین آسان­گیری و رفع مشقّت است؛ خداوند متعال می­فرماید:   «وَمَا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ [حج:۷۸] »: و در دین کارهای دشوار و سنگین را بر دوش شما نگذاشته است.

بنابراین پزشک می ­تواند به قسمت ­هایی ازبدن (نامحرم) که نیاز است، نگاه کند.

امام مسلم (۲۲۰۶) از جابر روایت کرده است که گفت: ام سلمه رضی الله عنها از رسول خدا – صلى الله علیه وسلم –  اجازه گرفت تا حجامت کند، پیامبر- صلى الله علیه وسلم – نیز به ابو طیبه دستور داد تا او را حجامت کند.

بنابر این در مواقع ضروری و در صورت عدم حضور پزشکِ زن، پزشکِ مرد می­تواند، زن را معالجه کند.

هم­چنین در صورت نبودِ پزشکِ مرد ، پزشکِ زن می­ تواند بیمارِ مرد را معالجه نماید؛ اما پزشک مرد باید در حضور محرم یا همسر زن یا یک زنِ مورد اعتماد به مداوای زنِ نامحرم بپردازد و اگر پزشک مسلمان وجود داشت، نباید به پزشک غیر مسلمان مراجعه شود.

۲ – برای خرید و فروش: اگر زنی یکی از طرف­های معامله قرار گرفت و لازم بود آن زن شناخته شود و بدون نگاه کردن به وی، شناخت او ممکن نباشد، مرد می ­تواند به وی نگاه کند.

۳ – برای تحمل و ادای شهادت: زیرا نگاه کردن به مشهودٌ له (کسی که به سود او شهادت صورت گرفته) و مشهودٌ علیه (کسی که علیه او شهادت صورت گرفته) ضروری است.

۴ – برای آموزش: نگاه کردن به نامحرم هنگامِ آموزش و تدریسِ امورِ واجب یا مستحب، جایز است، زیرا به قصد به دست آوردن یک منفعت مشروع صورت می ­پذیرد.

لازم به یادآوری است که مباح بودنِ نگاه کردن یا لمس در موارد مذکور، به اندازه ­ی ضرورت است، زیرا نگاه کردن در حالت ضروری مباح شده و ضروت و نیاز به اندازه­ ای است که رفع مشکل شود و اهداف مورد نظر حاصل گردد. [۴]

سوم: مذهب حنفی

برای هیچ مردی جایز نیست به بدن زن آزاده­ ی بیگانه به جز صورت و دستانش نگاه کند به دلیل اینکه خداوند می ­فرماید: ((قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ)) [نور: ۳۰] «(ای پیغمبر !)به مردان مؤمن بگو: (آنان موظّفند که از نگاه به عورت و محلّ زینت نامحرمان)چشمان خود را فرو گیرند».

اما نگاه به مواضع زینت که نمایان است (و آن عبارت است از صورت و دو دست) به دلیل این آیه جایز است که خداوند می ­فرماید: ((وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا)) [نور ۳۱] و زینت خویش را (همچون سر، سینه، بازو، ساق، گردن، خلخال، گردن بند، بازوبند) نمایان نسازند، مگر آن مقدار (از جمال خلقت، همچون چهره و پنجه دست ها)و آن چیزها (از زینت آلات، همچون لباس و انگشتری و سرمه و خضاب)که (طبیعهً)پیدا می گردد.

بر اساس رأی ابو حنیفه دو پا نیز جزو زینت ظاهری می­ باشند، لذا نگاه کردن به آن جایز است؛ زیرا از عائشه – رضی الله عنها – روایت است که در تفسیر آیه((وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا)) فرمود: «القَلبُ والفتخَهُ» یعنی آن حلقه ای که در انگشتان پا قرار داده می ­شود که این روایت بر جواز نگاه به پاها دلالت می­ کند.

و نیز خداوند از آشکار نمودن زینت نهی کرده است و آنچه را که نمایان است استثنا نموده و دو پا نیز نمایان هستند، چنان که در هنگام راه رفتن نمایان می­ شوند لذا جزو مستثنی می­ باشند، لذا آشکار کردن آن و نگاه به آن جایز است. ولی شرط جایز بودن نگاه به  مواضع زینت ظاهری آن است که بدون شهوت باشد، اما در صورتی که با شهوت باشد جایز نیز زیرا پیامبر – صَلَّی­اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَّ –می ­فرماید: «العینان تزنیان»[۵] دو چشم هم زنا می­ کنند، و زنای چشم جز نگاه با شهوت نیست و به دلیل اینکه نگاه با شهوت سبب واقع شدن در حرام است پس آن هم حرام است.[۶]

ددر کتاب «تنویر الأبصار و شرح الدر المختار» چنین آمده است: «اگر نگاه ­کننده از نگاه با شهوت خوف داشته باشد یا در آن شک کند [از آن بترسد که نگاه او به زن بیگاه با شهوت باشد]، در این صورت نگاه او به صورت زن بیگانه ممنوع است، زیرا جایز بودن نگاه به صورت مقیّد به عدم شهوت است، اما در صورتی که با شهوت باشد حرام است.»

ابن عابدین در حاشیه ­ای به نام «رد المحتار» که بر «الدر المختار» نوشته است، چنین می ­گوید: «و در شرح الکرخی آمده است: نگاه به صورت زن بیگانه ­ی آزاده حرام نیست، ولی بدون حاجت و نیاز، مکروه است. ظاهر گفته­ی او، بر این دلالت می-کند که نگاه به صورت زن بیگانه هرچند بدون شهوت باشد، مکروه است.[۷]

نگاه به خواستگار در فقه حنفی

اسلام به خواستگار اجازه داده است که به مخطوبه ­اش نگاه کند.

عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَأَتَاهُ رَجُلٌ فَأَخْبَرَهُ أَنَّهُ تَزَوَّجَ امْرَأَهً مِنَ الْأَنْصَارِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنَظَرْتَ إِلَیْهَا؟ قَالَ: لَا، قَالَ: فَاذْهَبْ فَانْظُرْ إِلَیْهَا فَإِنَّ فِی أَعْیُنِ الْأَنْصَارِ شَیْئًا[۸]

از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که گفت: نزد پیامبر بودم که مردی آمد و به او داد که با زنی از انصار ازدواج کرده است، پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم از او پرسید: «آیا او را دیده­ای؟» گفت: خیر، فرمود: «برو او را ببین، زیرا در چشمان [زنان] انصار چیزی [عیبی] وجود دارد».

عَنِ الْمُغِیرَهِ بْنِ شُعْبَهَ أَنَّهُ خَطَبَ امْرَأَهً فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ انْظُرْ إِلَیْهَا فَإِنَّهُ أَحْرَى أَنْ یُؤْدَمَ بَیْنَکُمَا[۹]

روایت است که مغیره بن شعبه زنی را خواستگاری کرده بود، پیامبر به وی گفت: «برو و [قبل از قطعی شدن ازدواج] به او نگاه کن، بدون شک این امر برای دوام  ازدواج­تان شایسته­تر است [تا این­که  منجر به اختلاف و طلاق نگردد.].

خواستگار می­ تواند به اجازه یا بدون اجازه ­ی مخطوبه ­اش به او نگاه کند، زیرا جابر بن عبدالله گفت: پیامبر (ص) فرمود: «إِذَا خَطَبَ أَحَدُکُمُ الْمَرْأَهَ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَى مَا یَدْعُوهُ إِلَى نِکَاحِهَا فَلْیَفْعَلْ» قَالَ: فَخَطَبْتُ جَارِیَهً فَکُنْتُ أَتَخَبَّأُ لَهَا حَتَّى رَأَیْتُ مِنْهَا مَا دَعَانِی إِلَى نِکَاحِهَا وَتَزَوُّجِهَا فَتَزَوَّجْتُهَا»[۱۰]

هرگاه یکی از شما زنی را خواستگاری نمود، اگر توانست به او نگاه کند که منجر به ازواج او با آن زن شود، این کار را انجام دهد» جابر می­گوید: من دوشیزه ­ای را خواستگاری نمودم، [قبل از انجام مراسم خواستگاری] بر سر راهش کمین می ­کردم تا این­که آن چیزهایی را از او دیدم که سبب نکاج و ازدواج من با او گردید، پس با او ازدواج کردم.»

خواستگار می ­تواند به مخطوبه ­اش نگاه کند و این نگاه تکرار شود هرچد با شهوت باشد البته جایز نیست در این رابطه به غیر دستان و صورتش نگاه کند، زیرا نگاه کردن در این مورد به خاطر ضرورت مباح و جایز گردیده است و بر اساس قاعده ­ی شرعی ضرورت به اندازه نیاز باید باشد و صورت و دو دست محل زیبایی و دلیل بر محاسن آن است.[۱۱]

چهارم: مذهب حنابله[۱۲]

اصل مذهب حنابله بر تحریم نگاه مرد به زن بیگانه است و استثناء، عبارت است از جایز بودن به خاطر ضرورت.

و از دیدگاه برخی حنابله: نگاه به صورت و دو دست اگر بدون شهوت باشد، جایز بوده اما مکروه است.

در کتاب «المغنی» تألیف ابن قدامه الحنبلی چنین آمده است: « نگاه مرد به زن بیگانه بدون سبب دلیل شرعی جایز نیست، بدون شک از ظاهر کلام امام احمد چنین فهمیده می­شود که نگاه به همه ­ی بدن زن بیگانه بدون استثنا حرام است و قاضی گفته است: نگاه به ما عدای صورت و دو دست حرام است، زیرا همه بدن ما عدای صورت و دو دست عورت است، اما نگاه به این دو عضو در صورت امن از فتنه و بدون شهوت بودن با داشتن کراهت جایز است.

سپس ابن قدامه برای گفته ­ی خویش که گفت: «از ظاهر کلام امام احمد چنین فهمیده می­شود که نگاه به همه­ ی بدن زن بیگانه بدون استثنا حرام است.» چنین استدلال می­کند:

خداوند می­فرماید: ((وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعاً فَاسْأَلُوهُنَّ مِن وَرَاء حِجَابٍ)) [احزاب ۵۳]« هنگامی که از زنان پیغمبر چیزی از وسائل منزل به امانت خواستید، از پس پرده از ایشان بخواهید».

و نیز به حدیث خثعمیه استدلال می­کند که: «وی زنی بود که آمد تا از پیامبر– صَلَّی­ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَّ – سؤال بپرسد که در این حالت عباس عموی پیامبر – صَلَّی­ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَّ – در کنارش بود، عباس به آن زن نگاه می ­کرد و آن  زن نیز به عباس نگاه می ­کرد، پیامبر – صَلَّی­ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَّ – صورت عباس را از نگاه کردن به آن زن بر گرداند.» و نیز به حدیث جریر بن عبدالله استدلال می­کند که گفت: «از رسول خدا– صَلَّی­ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَّ – در مورد نگاه تصادفی پرسش نمودم [که در این صورت تکلیفم چیست و باید چه کار کنم؟] پیامبر– صَلَّی ­اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَّ – مرا دستور داد که در این صورت رویم را برگردانم و به نگاه کردن ادامه ندهم» و از حضرت علی– رضی الله عنه – روایت است که گفت: رسول خدا– صَلَّی­ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَّ –فرمود: «یَا عَلِیُّ لَا تُتْبِعْ النَّظْرَهَ النَّظْرَهَ فَإِنَّ لَکَ الْأُولَى وَلَیْسَتْ لَکَ الْآخِرَهُ»[۱۳] «ای علی! بعد از نگاه ناگهانی که در نخستین مرحله صورت می گیرد[و بدون قصد و نیّت بوده]، بار دوم نگاه نکن، زیرا نخستین نگاه معاف است و دومی به نفع تو نیست». سپس ابن قدامه – رحمه الله – می­گوید:  جایز بودن نگاه به زن در صورتی که قصد ازدواج با او را داشته باشد، دلیل بر تحریم آن در غیر این صورت است، پس اگر به طور مطلق جایز باشد، دلیل تخصیص آن به قصد ازدواج چیست؟

والسلام علیکم و رحمه الله

منابع:

  [۱]. «الشرح الکبیر» للدردیر، و «حاشیه الدسوقی» ج۱، ص ۲۱۴، «مواتهب الجلیل بشرح مختصر خلیل» للحطاب، ج۱، ص ۴۹۹-۵۰۰، «التاج والاکلیل» للموافق، ج۱، ص ۴۹۹٫

[۲]  – نهایه المحتاج» ج۶، ص ۱۸۴٫

[۳]   – «المجموع تکمله شرح المهذب» للأستاذ محمد نجیب المطیعی، ج۱۵، ص ۲۹۵٫

[۴]  – فقه المنهجی، ترجمه فارسی، ترجمه:» محمد عزیز حسامی و فرزاد پارسا، انتشارات کردستان،  سنندج،چاپ سوم ۱۳۹۳، ج۲ ص ۴۸ -۵۲٫

[۵]   – مسند امام احمد حدیث شماره۳۷۱۷،تحقیق الألبانی =(صحیح)است. نگاه به حدیث ش: ۴۱۵۰ در صحیح الجامع

[۶]  – «البدائع» للکاسانی، ج۵، ص ۱۲۱ – ۱۲۲٫

 

نمایش بیشتر

خالد ایوبی نیا

استان آذربایجان غربی - ارومیه مترجم - نویسنده فعال دینی و حافظ قرآن

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا