تاریخ

«خودکشی» در آینه ی اسلام و سایر ادیان

 

امروزه پدیده ی خودکشی در مناطق کردنشین به عنوان یک عمل ناپسند و مرگ نابهنگام با سرعت زیادی از بیماری های دیگر پیشی گرفته است .

خودکشی را می توان به عنوان اقدام آگاهانه در جهت از بین بردن خود ، با اهدافی همچون تحت تأثیر قرار دادن دیگران ، رهایی از فشارهای روانی و مشکلات تعبیر کرد که می تواند منجر به مرگ یا نجات از مرگ شود . پدیده خودکشی به عبارتی یک سائقه در انسان است ، در نگاه دیگران خودکشی نتیجه پدیده ی ناکامی است یعنی افرادی که  برای دست یابی به هدفشان ناموفق شده و دچار ناکامی می گردند این حالتشان منتج به پدیده هایی شود که یکی از آن ها می تواند خودکشی باشد، شخص مورد نظر خود نیز می داند کاری را که انجام می دهد باعث نابودی و مرگش می شود .

 این پدیده، تاریخی قدیمی و دور و دراز دارد و سال هاست که مشکل نه تنها جامعه ما بلکه مشکلی جهانی و مشکل کوردستان ما نیز بوده وهست . آنچه در کتاب ها و مجلات خوانده می شود خیلی نگران کننده است ؛زمانی که انسان خودکشی جوانی ناکام، دختری جوان، یا زن و مردی را می بیند روحش آزرده می شود . همه ما اینگونه مرگ ها را دیده و شنیده ایم ومی دانیم که خبر آن در مقایسه با خبر مردن جوانی توسط تصادف یا خفه شدن کسی در آب و سیل بسیار فرق دارد ؛  در اولین نظر این پرسش به ذهن می رسد که چرا ….؟به چه دلیل…..؟  افسوس که چه برسرش آمده ؟ خانه خراب آرام و قرار ندارد و جسدش بر سراشیبی افتاده!

یادمان نرود که خودکشی با تصمیم شخصی خود فرد ارتباط دارد و سرچشمه آن رویدادهایی است که در جوامع رخ می دهد.

این امری آشکار است که خودکشی در فرهنگ جوامع و کشورهای مختلف به شیوه های متفاوتی تفسیرشده و بدان می نگرند وبسیاری از ملت ها منشأ آن را مشکلات اجتماعی می دانند که در پی حل کردن آن می باشند و اگر کسی نشانه های خود کشی در آن دیده شود با تمام  قدرت به آن کمک می کنند که از آن حالت دور شود .

در بعضی از فرهنگ ها آن را امری پرشکوه و پسندیده می پندارند و با سربلندی بدان می نگرند آن هم برای کسی که کار ناشایستی انجام داده است تا از کارش شرمسار گردد و نتواند به مردم نگاه کند به همین خاطر دست به خودکشی می زند .

در واقع خودکشی جوانان ناکام به عنوان یکی از تاسف بارترین مشکلات روانی و فرهنگی در جوامع انسانی برشمرده می شود.

پدیده خودکشی تاثیر بسزایی بر روحیات مردم دارد؛  برای جامعه سنتی ما علی الخصوص در مناطق کُردنشین باختن جان به وسیله خود شخص اتفاقی نادر و مطرود است؛  بسیاری از مردم تمایلی به خواندن و یا شنیدن چنین اخباری ندارند؛ چون بر اساس اعتقادات مذهبی کُردها که بر پایه  آموزه های دین مبین اسلام استوار است ، چنین اعمالی حرام و جنایتی بزرگ و کفر نعمت محسوب می شود و در واقع ناسپاسگزاری نعمت زندگی و لذت بردن از دنیای سرشار از زیبایی که پروردگار آن را به رایگان به بشر خاکی بخشیده است به حساب می آید.

ارتباط بین نهاد خانواده و خودکشی ! 

خانواده به عنوان یکی از عوامل اجتماعی ، کانون تأمین امنیت عاطفی روانی افراد تلقی می شود . در خانواده است که افراد یاد می گیرند دیگران را دوست بدارند تا دوست داشته شوند و در خانواده است که بر اثر تعامل بین اعضا بر اساس رعایت حقوق یکدیگر، به درک روابط اجتماعی دست می توان یافت. خانواده های ما در گذشته از بنیان قوی برخوردار بودند ، اما امروزه دچار بحران هایی شده که نتیجه ی آن افزایش خشونت های خانوادگی ، قتل های خانوادگی و خودکشی هاست . دلیل این نابسامانی ها این است که خانواده همچون سابق دارای استحکام نیست و نهاد های اجتماعی همچون محله ، خویشاوندی ، روابط همسایگی و… دیگر به کمک و حمایت خانواده نمی آیند ؛ چرا که تعاملات و روابطی که در گذشته میان این نهادها وجود داشت ، از بین رفته است . از سوی دیگر وجود فاصله و عدم ارتباط عاطفی بین والدین و فرزندان و همچنین سخت گیری های بیش از اندازه و بی مورد ، نتیجه ای جز عدم اعتماد به نفس ، انزوا و گوشه گیری ، ارتباطات اجتماعی کم رنگ و… در پی نداشته ؛ امری که باعث ایجاد إحساس بی ارزشی می شود شرایطی که نهایتاً حاصلی جز آسیب رسانیدن به خود در پی مخواهد داشت

تاریخچه خودکشی 

در آتن باستان شخصی که بدون تصویب دولت مرتکب خودکشی می‌شد از تشریفات دفن عادی محروم می‌گردید . این فرد را به تنهایی در حومه شهر و بدون سنگ قبر یا نشانه دیگری دفن می‌کردند؛ ولی در یونان باستان و روم خودکشی به‌عنوان روشی قابل قبول در مقابل شکست نظامی تلقی می‌شد.

در روم باستان  خودکشی در ابتدا مجاز بود، اما بعداً با توجه به هزینه‌های اقتصادی آن جرم علیه دولت تلقی شد؛ پس در سال ۱۶۷۰ توسط لویی چهاردهم فرمان جنایی صادر شده و مجازات شدیدی برای اقدام کنندگان به خودکشی در نظر گرفته شد؛ بدن فرد مرده در حالی که صورت آن رو به زمین بود در خیابان‌ها رها می‌شد و سپس به‌ دار آویخته شده و یا در سطل زباله انداخته می‌شد ؛ علاوه بر این، تمام اموال آن شخص، مصادره می‌گردید.

از لحاظ تاریخی در کلیسای مسیحیت افرادی که اقدام به خودکشی می‌کردند تکفیر شده و کسانی که در اثر خودکشی می‌مردند خارج از قبرستان به خاک سپرده می‌شدند.

در اواخر قرن نوزدهم در بریتانیا اقدام به خودکشی معادل اقدام به قتل تلقی می‌شد و ممکن بود مجازات آن حلق‌آویز شدن باشد.  در اروپا و در قرن ۱۹ عمل خودکشی عملی ناشیانه و جنون آمیز تلقی می شد

خودکشی در ادیان 

در بسیاری ازاشکال مسیحیت، خودکشی گناه تلقی شده است ولی این امر به‌طور عمده بر اساس نوشته های متفکران با نفوذ مسیحی در قرن وسطی مانند اگوستین و توماس آکویناس مقدس بوده است همچنین این ایده که زندگی هدیه‌ای از سوی خداوند است و نباید رد شود، و این مسئله که خودکشی مخالف «نظم طبیعی» بوده و در نتیجه دخالت در طرح جامع خداوند برای جهان است؛ با این حال، اعتقاد بر این است که بیماری‌های روانی و یا ترس شدید از درد و رنج کشیدن مسئولیت کسی که دست به خودکشی می‌زند را کاهش می‌دهد. ..

یهودیت بر اهمیت ارزش دادن به  پدیده ی زندگی پرداخته است و در نتیجه خودکشی را به مثابه انکار خوبی خدا در جهان قلمداد نموده است؛ با وجود این، یهودیان در شرایط دشوار و زمانی که به نظر می‌رسید هیچ چاره‌ای جز کشته شدن و یا اجبار به خیانت به دین خود نداشتند، اقدام به خودکشی فردی یا خودکشی گروهی می‌کردند (به‌عنوان مثال نگاه کنید به ماسادا، نخستین آزار و اذیت یهودیان فرانسه وقلعه یورک) و حتی در مناجات‌نامه‌های یهودی به‌عنوان یک یادآوری تلخ آمده است: “زمانی که چاقو بر روی گلو است”، و به کسانی اشاره دارد که «برای تقدیس نام خداوند» می‌میرند .

 مقامات یهودی پاسخ‌های متناقضی به این اقدامات داده‌اند، برخی آن‌ها را نمونه‌هایی از شهادت قهرمانانه در نظر گرفته، در حالی که دیگران گرفتن جان خود را با وجود پیش‌بینی شهادت اشتباه دانسته‌اند.

 در هندوئیسم به‌طور کلی خودکشی مورد سرزنش است و در جامعه معاصر هندو درست به اندازه قتل دیگری گناه تلقی می‌شود. کتاب مقدس هندوها عنوان می‌کند که کسی که اقدام به خودکشی نماید به بخشی از جهان روح تبدیل خواهد شد و در زمین سرگردان خواهد شد تا زمانی که اگر خودکشی نمی‌کرد تا آن زمان زنده می‌ماند.

 با این حال، هندوئیسم حق پایان دادن به زندگی خود را به مردان از طریق عمل غیرخشونت‌آمیز روزه گرفتن تا دم مرگ می‌پذیرد که «پرایوپاوسا»‌ نامیده می‌شود.

 اما پرایوپا وسا تنها منحصر به افرادی است که هیچ تمایل و یا جاه‌طلبی ندارند و هیچ‌گونه مسئولیتی در این زندگی برای آن‌ها باقی نمانده است.

 نگاهی گذرا به لایحه های رسول اکرم صلی الله علیه وسلم – در تحریم خودکشی !

هر گناهی که در مورد قتل دیگران وجود دارد شامل خودکشی نیز می شود . خودکشی با هر وسیله و بهانه ای که باشد، از بین بردن نفسی است که خداوند به عنوان ودیعه پیش او قرار داده و شخص حق ندارد ، نسبت به این امانت بی توجه باشد ، چه رسد به این که به آن خیانت و تجاوز نماید و یا آن را از بین ببرد.

 (……. و لا تقتلوا أنفسکم إن الله کان بکم رحیما  ……و خودتان را مکشید، زیرا خدا همواره با شما مهربان است. سوره نساء آیه ۲۹ )

پیام این آیه ؛

جان انسان محترم است ، لذا خودکشی و یا دیگر کشی حرام است .  اسلام می خواهد مسلمانان ثابت قدم ، با اراده ، محکم و در برابر مشکلات نیرومند باشند و اجازه نمی دهد ، در زندگی ترسو و ناتوان بوده و از مشکلات فرار کنند و وقتی به آرزوی خود نرسیدند دنیا را بر خود تنگ سازند و اقدام به خودکشی نمایند

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم کسانی که اقدام به خودکشی می کنند را به محروم بودن از کرم خدا و بهشت و استحقاق غضب او در جهنم تهدید نموده است و می فرماید :

( کان فیمن قبلکم رجل به جرج فأخذ سکینا فحز بها یده فما رقا الدم حتی مات ، فقال الله : بادرنی عبدی بنفسه ، فحرمت علیه الجنه ——  یک نفر از امت پیغمبران پیشین زخمی شد و از زخمش رنج می برد ، کاردی را به شاهرگ دستش زد و آن را پاره کرد و خونش قطع نشد تا مرد . خداوند فرمود؛ عبد من نسبت به  قبض روح خود از من پیشی گرفت؛ من هم بهشت را بر او حرام نمودم ) . متفق علیه

وقتی کسی به خاطر تحمل نکردن رنج زخمی خود را می کشد از نعمت بهشت محروم است ، باید حال کسانی که به خاطر شکست در معاملات ، یا مردود شدن در امتحانی ، و یا موفق نشدن در ازدواجی ، یا مشکل اقتصادی و…. خود را می کشند چه باشد ؟…!!

گناه قتل و خودکشی تنها دامن گیر قاتل نمی شود ، بلکه شامل کلیه کسانی است که به نحوی از انحا در آن سهیم بوده و یا با دست یا زبان در آن دخالت داشته باشند و هر کسی به اندازه سهمی که در این جنایت دارد مورد قهر و غضب خدا قرار می گیرد ؛ حتی کسانی که در محل قتل باشند،از این گناه بی نصیب نخواهند ماند .

رسول الله صلى الله علیه وسلم در حدیث دیگری می فرماید ؛ ( من تردی من جبل فقتل نفسه ، فهو ، فی نار جهنم ، یتردی فیها خالدا مخلدا فیها أبدا و من تحسی سما فقتل نفسه ، فسمه فی یده یتحساه فی نار جهنم خالدا مخلدا فیها ابدا ، و من قتل نفسه بحدیده ، فحدیدته فى یده یتوجأ بها فى نار جهنم خالدا مخلدا فیها أبدا —– کسی که از کوهی خود را پرت کند و خود را بکشد ، در آتش جهنم از بالا به پایین پرت می گردد و به صورت دایمی و ابدی در آن باقی می ماند و کسی که با سم خودکشی کند ، آن سم در دستش قرار دارد و آن را پی در پی می نوشد و در آتش جهنم جاویدان خواهد شد و کسی که با وسیله برنده ای خودکشی کند ، آن وسیله در دستش قرار می گیرد و آن وسیله را پی در پی در بدن خود فرو می برد و با این حال در جهنم باقی خواهد ماند ). متفق علیه 

این تهدید های نبوی و ربانی بیانگر این است که این پدیده زشت و ناروا می باشد و اقدام به آن تحت هر عنوانی ناروا ست!؟

عبدالله علی پور

ترجمه ؛ سحر محمدی

منابع ؛ مجله خانواده ، مجله روزهای زندگی ، گاهنامه مهاباد، روزنامہ همشهری ،حلال و حرام ، جوانان و اعتیاد و….

نمایش بیشتر

ســــۆزی میــــحڕاب

سایت ســــۆزی میــــحڕاب در آذرماه 1392 با همت جمعی از اهل قلم خوشنام و گمنام تاسیس شد ســــۆزی میــــحڕاب بدون جنجال و در اوج عملگرایی به ترویج مبانی میانه روی می پردازد ســــۆزی میــــحڕاب با هیچ جریان و هیچ احدی درگیری ندارد ســــۆزی میــــحڕاب رسالتی جز همزیستی و دگرپذیری ندارد

نوشته های مشابه

یک نظر

  1. آیا برای کسی که با خودکشی از دنیا رفته میتوان کاری کرد که کمی مورد بخشش و رحمت خداوند قرار بگیرد و از شدت گناه او نزد خداوند کاسته شود؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا