درگذشت علامه «حاج ولد فحفو» یکی از علمای برجستۀ موریتانی

0 452 خواندن این مطلب 7 دقیقه زمان میبرد

شیخ علامه حاج ولد فحفو از علما و محققین برجستۀ جهان اسلام، روز سه‌شنبه (۲۶ تیر) در استان «عصابا» موریتانی دار فانی را وداع گفت.

منابع خبری محلی موریتانی از درگذشت شیخ حاج ولد فحفو در سن ۱۱۰ سالگی در یکی از روستاهای کوهستانی استان «عصابا» در مناطق مرکزی موریتانی خبر دادند.

شیخ ولد فحفو رحمه‌الله از نوابغ علمی جهان اسلام به‌شمار می‌رفت که زندگی‌اش را در مسیر آموزش علوم دینی سپری کرد و با برگزاری دوره‌های آموزشی در مناطق محروم و کوهستانی موریتانی نقش مهمی در ترویج علم و تمدن اسلامی با اسلوبی شیوا و جذاب ایفا کرد.

دوره‌های علمی- آموزشی شیخ ولد فحفو که با عنوان «مدرسه تعلیم القرآن و العلوم الشرعیه و اللغویه» برگزار می‌شوند، در موریتانی مشهور هستند که تا کنون صدها تن از علما، مفتیان و متخصصین زبان عربی از داخل و خارج این کشور در این دوره‌ها شرکت کرده و فارغ‌التحصیل شده‌اند.

شیخ فحفو در سال ۲۰۱۶ از بین ۵۰۰ شخصیت برجستۀ جهان اسلام، به‌عنوان «تاثیرگذارترین شخصیت سال جهان اسلام» معرفی شد.

نماز جنازۀ شیخ حاج ولد فحفو رحمه‌الله صبح روز (چهارشنبه ۲۷ تیر) با حضور جمع کثیری از خویشاوندان، شاگردان و ارادتمندان این عالم محقق در زادگاهش برگزار شد و جسدش در قبرستان روستای «اتومیرات گلاگه» از توابع استان «عصابا» به خاک سپرده شد.

شمه ای از شرح حال استاد فقید

نام علامه ولد فحفو در گزارش سالانه در میان ۵۰۰ شخصیت تاثیر گذار جهان آمده است ، او زندگیش را در راه علم و تدریس وقف نمود و صدها عالم در محضر او فارغ التحصیل شده اند.

مادرش مریم دختر اوب به میمنت ادای بزرگ ترین ارکان اسلام و پرمشقت ترین آن بر ساکنان صحرای دور موریتانی لقب فرزندش «سیدی بن محمد» را حاج گذاشت و زمانی که سالک بدنیا آمد آرزوی مادر محقق شد و در سن سی سالگی توانست فریضه حج را بجا آورد.

لقب “حاجی” به سرعت در منطقه طنین افکن شد و مردم، به جای اینکه اورا سیدی محمد صدا کنند، از او با لقب حاجی یاد می کردند و به مرور ایام او تبدیل شد به یکی از تاثیر گذارترین علمای موریتانیایی درعصر حاضر که در قاره های گوناگون جهان طرفدار و نفوذ دارد.

تولد و فراگیری علم

علامه حاج ولد سالک ولد فحفو در سال ۱۹۰۱ در منطقه اتویمرگلاله میان کوه های مرتفع واقع شده بر مرز دو ولایت عصابه و تکانت در مرکز موریتانی چشم به دنیا گشود و در خانواده ای مذهبی که دارای تاریخی عریق در طلب دانش می باشد متولد شد.

علامه احمد فال ولد آدو یکی از بارزترین علمای معاصر و رفیق صمیمی ولد فحفو به شمار می آمی و در محضر او اهل ابات(منطقه ای در موریتانی) علاوه بر پدرانش در اتویمیرات گلاله درس خوانده اند.

استاد فقید اهل مطالعه بود و هرگز از کتاب فاصله نمی گرفت و اشتغال به تحقیقات علمی باعث شده بود که او از جهان پیرامون دور باشد .

او که نویسنده ، فقیه و دانشمند موریتانیایی است در دهه چهلم قرن گذشته با پای پیاده راهی زیارت بیت الله شد و در این راه مشکلات بسیاری را تحمل نمود.

به استثنای مدت زمان اندکی که در شهر کرو سکونت داشت، استاد فقید در طول عمر یکصد و ده ساله اش و تا روز ی که جان به جان آفرین تسلیم نمود در منطقه دور افتاده اتویمرات زندگی کرد.

فارغ شدن برای تدریس

مانند پدرانش که در حجره اتویمرات مشغول تدریس بوده اند تمام اوقاتش را به تعلیم و تعلم پرداخت و در واقع عمرش را وقف فراگیری و آموزش طلاب نمود و تعداد زیادی از علما در محضرش فارغ التحصیل شدند.

استاد فحفو پس از اقامه نماز صبح به تدریس شاگردانش می پرداخت ، به آن طلبه فقه آموزش می داد و به دیگری نحو و صرف تعلیم می داد و طلبه هایی هم بودند که در قرائت و تلاوت قرآن و البته عده ای هم در اصول الفقه و منطق و بلاغه از محضر استاد کسب فیض می نمودند ….

او به استثنای دقایق اندکی جهت استراحت قبل از نماز ظهر (قیلوله) بقیه اوقات روز تا نماز عشاء را طلاب در محضرش می نشسته و به کسب دانش و معرفت می پرداختند.

استاد فحفو شب ها ، خیلی اندک می خوابید و اغلب مشغول شب زنده داری و تلاوت بامدادی قرآن بود و به تالیف و نگارش کتاب در زمینه های فقه و لغت و حدیث و سیره و ….. می پرداخت.

بر حصیر اتاقک استاد فحفو در اتویمرات طلبه هایی از دولت های مختلف از قاره های اروپا و آمریکا و آفریقا و آسیا می نشستند و دانش می آموختند. یکی از مشهورترین آن طلاب ، دعوتگر سرشناس آمریکایی حمزه یوسف هانسون (مارک هانسون سابق) بود ، او کسی است که دانشکده زیتونه در آمریکا را تاسیس نمود و در شش شهر مختلف دیگر آمریکا نیز شاخه آن را افتتاح نمود .

رمز زهد و تصوف

استاد ولد فحفو در ورع و زهد شهره خاص و عام و کم نظیر بود ، در عین اینکه نسبت به داشته های مردم زاهد بود از سیاست و دیدار با حکمرانان و رسانه ها نیز پرهیز می کرد؛ بنابراین در دل همه از جایگاه خاصی برخوردار بود.

از اختلافات قبیله ای حتی اگر مربوطه به نزدیکانش بود گریزان و متنفر بود و ازهمنشینی کسانی که به غیبت دیگران می پرداختند پرهیز می کرد. همواره مردم را به انجام نیکی فرا می خواند و از منکرات برحذر می داشت.

از طرفی یک صوفیّ ملتزم بود و هرگز مفتون زیبایی های دنیوی نمی شد و از سوی دیگر هم از تصوف تحریف شده دوری می کرد، شاگردان و مهمانانش را از خرافات و شرکیات احتمالی برحذر می داشت و از آنان می خواست به سنت نبوی و منش اصحاب و تابعین پایبند باشند.

اگر چه کمتر آفتابی می شد ولی آوازه اش در جهان طنین افکن بود و همواره به مثابه قبله ای بود برای طلاب علوم از گوشه و کنار جهان و به یکی از شخصیت های پرآوازه جهان مبدل شده بود.

نزد تعدادی از اساتید بزرگوار معاصرش شاگردی کرده از جمله علامه أحمد فال ولد آدو، أحمد محمود ولد عبد القادر، أواه ولد الطالب إبراهیم، محمد الأمین ولد أحمد زیدان و آب ولد أخطور مشهور به محمد امین شنقیطی.

استاد ولد فحفو در زمینه های مختلف و بویژه فقه و نحو وقرائت قرآن تبحر کامل داشت کما اینکه دوستدار زبان و شعر بود .

شیخ الزهاد

علامه زاهد ولد فحفو دارای صفات و ویژگی های فراوانی بود ولی در زهد و تقوا شُهره و ضرب المثَل همه بود. معمولا از خوردن چیزهایی که برایش لذت بخش بود دوری می کرد؛ برای مثال چای نمی نوشید و ازرفتن به نخلستان بویژه در زمان رشد آن خودداری می کرد؛ این مطلب را یکی از شاگردانش بنام شیخ الناجی ولد داهی نقل می کند.

شاگردانش همچنین از استاد نقل می کنند که با مهمانانش بسیار مهربان بود و خیلی بدان ها می پرداخت و گویا او همواره در باره دو چیز از اطرافیانش سوال می کرد و حساسیت نشان می داد ؛ وقت نماز و احترام مهمان.

در سال های اخیر اگر چه جسم استاد ضعیف شده بود به گونه ای که قادر به گرفتن روزه نبود ولی علیرغم یکصد و چند سال عمر هنوز حافظه زنده و توان عقلی و ذهنی اش پویا و فعال بود.

استاد در طول زندگیش همواره سعی می کرد از نگاه ها متواری باشد و پس از فوت هم در مکانی دور افتاده و بدون اینکه تابلو و یا سنگ قبر مشخصی داشته باشد به خاک سپرده شد.

یکی از چیزهای غریب در واپسین سال های زندگی استاد آنگونه که یکی از شاگردانش نقل می کند این بود که هرچند ایشان زمین گیر شده بود و قادر به حرکت و ایستادن نبود ولی برای مناجات پروردگار و اقامه نماز می ایستاد و پس از دادن سلام نماز مجدداً بدنش از حرکت باز می ایستاد!

استاد فحفو از گرفتن هدیه ها و کادوهای فراوانی که از طرف روسا و سیاستمداران و انسان های ثروتمند برایش ارسال می شد خودداری می کرد و زندگی بادیه نشینی و ساده و انس با قرآن را بر همه این تشریفات برتری می داد.

استاد فحفو از رفتن به شهر و بویژه نواکشوط پایتخت خودداری می کرد چرا که در آن مناظر و صحنه هایی دیده می شود که با زندگی وی و صفای قلب و گرایشش به روش و منش اصحاب و تابعان زاهد چندان همخوانی نداشت.

گویا دو بار به نواکشوط رفته است ؛ آن هم در حال بیهوشی و بیماری و به محض به هوش آمدن از اطرافیانش خواسته که بلافاصله او را به تویمیرات منتقل نمایند و بالاخره آن استاد عمر بابرکتش را میان محراب و حلقه های تدریس سپری نمود.

شاگردان او

علما ، فقها و شخصیت های مسلمان بسیاری داخل موریتانیا و خارج آن نزد وی فارغ التحصیل شده اند از جمله :

محمد یحیى بن الشیخ الحسین، عالم بزرگوار و متبحری بود در اصول الفقه
محمد الأمین بن عبد الرحمن، دانشمند بزرگواری بود و همراه چندین ساله وی در حُجره بود و همچنین پشت سر او نماز می خواند .
أحمد فال بن أحمدن، یکی از شاگردان خاص ایشان بود و یکی از علمای بزرگوار به شمار می آید.
دعوتگر نامی آمریکایی حمزه یوسف.

آثار و تالیفات او

شیخ ولد فحفو دارای تألیفات زیادی است که بسیاری از آنها دست‌نویس هستند و به‌جز اندکی از این کتاب‌ها، بقیه به زیور چاپ آراسته نشده‌اند.

او در زمینه های گوناگون از جمله عقیده , فقه ,نحو وادبیات قلم فرسایی نموده است ، مشهورترین اثر او عبارت است از کتاب “لباب النقول فی متشابه القرآن وأحادیث الرسول” و همچنین شرح او بر الفیه بن مالک و المقصور والممدود ازآثار گران سنگ او به شمار می آیند.

نام چند تا از کتاب هایش