اصول

دست زدن به قرآن بدون وضو

حكم دست زدن به قرآن کریم بدون داشتن وضو چیست؟

درپاسخ به پرسش شما از خداوند طلب توفیق کرده و می گوییم:
خداوند می فرماید: (فَلَا أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ * وَإِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِيمٌ* (إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ * فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ * لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ)يعني:  پس سوگند به مسیرها و مدارهای ستارگان (۷۵) و مسلما این سوگند بسیار بزرگی است اگر (عظمت و دقت آفرینش  آنها را بدانید (۷۶) که این قرآن بسیار ارزشمند است (۷۷) در کتابی حفاظت شده و پنهان قرار دارد (۷۸) و تنها پاکان به آن دسترسی دارند (۷۹))الواقعه/۷۵-۷۹
خداوند متعال قرآن کریم و “کتاب مکنون” که همان لوح محفوظ است را قبل از آیه: ( لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُون) یعنی: (تنها پاکان به آن دسترسی دارند) ذکر کرده است.
برخی از علماء می گویند: ضمیر در آیه: ( لَا يَمَسُّهُ) به نزدیک ترین مرجع که لوح محفوظ است بر می گردد که در این صورت معنی آیه چنین می شود: (به لوح محفوظ تنها فرشتگانی دسترسی دارند که تقدیر خداوند را از آن می گیرند و می نویسند).
و قول دوم این است که ضمیر به “قرآن” برمی گردد که در این صورت معنی آیه: ( لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُون) چنبن می شود: (تنها پاکان به قرآن دسترسی دارند) .

و این قول ضعیف است و قول صحیح که اکثریت علماء و عموم مفسران بر آن هستند این است که: مراد از آیه: (لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُون)، دسترسی فرشتگان به لوح محفوظ است) یعنی: تنها فرشتگان به کتاب حفاظت شده و پنهان ( لوح محفوظ ) دسترسی دارند.
بنابراین آیه فوق دلیل صریحی برای “وجوب لمس قرآن باوضو” به شمار نمی آید مگر برخی از اهل علم گفته اند: آیه مذکور فقط اشاره” به وجوب لمس قرآن با وضو” دارد.

حال سوال اینحاست که چگونه این استنباط را کرده اند؟
می گویند: خداوند می فرماید: (فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ * لَا يَمَسُّهُ إِلَّاالْمُطَهَّرُون)یعنی: (قرآن در کتاب حفاظت شده ای-بنام لوح محفوظ- قرار دارد (۷۸) و تنها پاکان به آن دسترسی دارند (۷۹))الواقعه/۷۸-۷۹ پس وقتی جز پاکان نمی توانند به لوح محفوظ که درون آن قرآن وجود دارد دسترسی داشته باشند از اینرو نباید جز پاکان به قرآن دست بزنند) أهل علم چنین دلایلی را دلایل اشاره ای می نامند و نه دلایل صریح زیرا حکم مطلوب نه لفظ نص و نه از مفهوم آن استنباط نمی گردد بلکه تنها دلیلی است که از معنی و محتوای نص گرقته می شود که چه بسا حکم مطلوب را از این آیه استنباط می کند.
أما عموم علمایی که قائل به” وجوب وضو داشتن برای لمس قرآن” هستند به این آیه استناد نمی کنند بلکه به حدیثی که از رسول الله صلی الله عليه وسلم ثابت شده است استناد می کنند که فرمود: ( لايمس القرآن إلا طاهر) يعني: ( قرآن را تنها بايد انسان پاک لمس کند)(۱)

این حدیث در ضمن نامه رسول الله صلى الله عليه وسلم که به قبیله عمرو بن حزم در یمن فرستاده بود آمده است و باتوجه به این که نامه ای معروف است امام محدث مالکی ابن عبدالبر می گوید: این نامه در نزد امت چنان مورد قبول واقع شده است که نیازی به بررسی سند آن نمی بینم.
معنی سخن ابن عبدالبر این است که مطالب و احادیثی که در این نامه وارد شده اند مقبول اند و حدیث: ( لايمس القرآن إلا طاهر) يعني: ( قرآن را تنها بايد انسان پاک لمس کند) نیز از موارد ذکر شده در نامه می باشد.
بنابراین جمهور علماء بر اين رأي و نظر هستند قرآن را بايد انسان پاک و باوضو لمس کند.
و برخی از اهل علم گفته اند که این حدیث بعنوان یک دلیل صریح به شمار نمی رود زیرا در حدیث: ( لايمس القرآن إلا طاهر) يعني: ( قرآن را تنها بايد انسان پاک لمس کند)، “طاهر:پاک” را به معنی “مسلمان” شرح کرده اند لذا کلمه “طاهر”در اینجا به معنی مسلمان است

و دلیل شان بر این استنباط، حدیثی است که در صحیح بخاری از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده است: رسول الله صلى الله عليه وسلم از ایشان پرسید: (کجا بودی؟)گفت: من جنب بودم و من ناپسند دانستم تا در حال ناپاکی با شما بنشینم؛رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمود: ( سبحان الله، مؤمن که نجس نمی شود)(۲)یعنی: انسان مومن پاک است لذا گفته اند: این حدیث بیانگر آن است که حدیث: (لايمس القرآن إلا طاهر) به این معنی است که: قرآن را تنها انسان مسلمان می تواند لمس کند.
به طور خلاصه: عموم أهل علم و همه چهار مذهب و عموم فقهای قدیمی و معاصر برآنند که: فردی که قصد دارد به قرآن دست بزند باید پاک و با وضو باشد و این زمانی است که قصد دارد بدون حائل (مانع ) مستقیما به برگ های قرآن و نوشته هایش دست و جلد آن دست بزند و این قول به حقیقت نزدیک تر و شایسته تر است.
و گروهی از علم مانند ظاهری ها و سایرین معتقدند که می توان بدون وضو به قرآن دست زد اما برای مؤمن بهتر است تا بدون وضو به قرآن آن دست نزند و اگر فردی نیاز پیدا کرد تا به قرآن دست بزند و وضو نداشت باید با حائل (مانعی) از قبیل گوشه لباسش یا دستمال یا با پوشیدن دستکش و مانند آنها آن را به دست بگیرد تا دستانش مستقیما با قرآن تماس نداشته باشد.
در اینجا منظور از پاکی همان وضو است لذا فردی که جنب است به طریق اولی باید حالت پیش آمده را از خود رفع کند و همچنین خانمی که در عادت ماهیانه است باید تا پایان یافتن دوره اش از دست زدن مستقیم به قرآن خودداری کند مگر با حائل (مانعی از قبیل:دستمال، گوشه لباس و پوشیدن دستکش و…)
۱-الموطا/۴۶۹، المستدرك١٤٤٧، المعجم الكبير/١٣٣٠٩
٢-صحيح بخاري حديث٢٨٣ و صحيح مسلم حديث ٨٥١
شيخ دكتر/خالد بن عبدالله المصلح
ترجمه: حامد مشكوة
http://www.almosleh.com/ar/index-ar-show-16712.html

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا