در حدیثی از پیامبر(ص) روایت شده است که ایشان ده روز آخر ماه رمضان را رهایی از آتش جهنم معرفی کرده اند و این وعده پیامبر(ص) این را به ما می آموزد تا اولاً راههایی که منجر به دخول جهنم می شود را بشناسیم و از آن دوری کنیم همچنین صفاتی که باعث می شود انسان را به بهشت داخل کند را در خود به وجود بیاوریم.
اما راه هایی که انسان از آن راه ها وارد جهنم می شود چیست؟ خداوند در قرآن می فرمایند: وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِینَ * لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِّکُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُومٌ [حجر/۴۴-۴۳]
و حتماً دوزخ میعادگاه جملگی آنان است. دوزخ دارای هفت در است و هر دری بخش خاصّ و ویژه‌ای از آنان دارد (که از آن به دوزخ درمی‌آیند و متناسب با اعمال زشت و پلشت ایشان است.
امام ابن قیم می فرمایند انسانها از سه در وارد جهنم می شوند، یکی از این سه دَر، در شبهات است.
شبهه به معنای اینکه یکی از دو چیز مشابه دیگری باشد چنانچه ذهن انسان از تمییز آنها عاجز باشد.
شبهه در عقیده، در انتخاب راه راهی که خوشبختی دنیا را، در نهایت خوشبختی آخرت را تامین می کند، شبهه بعضی وقت ها آنچنان قوی می شود که انسان را به شک در دین خدا و حتی در مورد وجود خدا و روز قیامت و حساب و کتاب می رساند، انسان از شبهات – هرچند کوچک – باید به دو دلیل پرهیز کند.
۱– پیامبر(ص) می فرمایند : انسان به درجه پرهیزگاری نمی رسد تا زمانی که آنچه را ایرادی ندارد به خاطر ترس از آنچه ایراد دارد رها سازد.
۲– بخاطر اینکه خود را الگوی مردم سازد.
درِ دوم درِ شهوت است که خداوند شهوات مختلف را که انسان تابع آنها شده و بنده شهوات می شود را ذکر کرده است: زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ
برای انسان، محبّت شهوات و دلبستگی به امور مادی جلوه داده شده است، از قبیل: عشق به زنان و فرزندان و ثروت هنگفت و آلاف و الوف طلا و نقره و اسبهای نشاندار و چهارپایان و کشت و زرع.
اما راه مقابله با شهوات به تعبیر قرآن اقامه نماز است. خداوند در سوره مریم می فرمایند: فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّاً [مریم/۵۹]
در این آیه کم توجهی به نماز و سبک شمردن آن زمینه و مقدمه ای است برای تبعیت از شهوات و نهایت آن حیرت و سرگردانی.
دکتر الکسیس کارل در کتاب انسان موجود ناشناخته می گوید هنگامی که غریزه جنسی انسان تحریک می شود نوعی ماده ترشح می کند که به وسیله خون به مغز انسان می رسد و اعصاب انسان را از درست فکر کردن باز می دارد.
یکی از سران استعمارگر می گوید یک لیوان شراب و یک زن خواننده برای از بین بردن امت محمد از هزاران تانک مؤثرتر است، پس این امت را در دوستی ماده و شهوت غرق کنید.
اندره مورو در کتاب اسباب شکست فرانسه می گوید: از مهمترین عوامل شکست فرانسه در جنگ جهانی دوم بی بندوباری و فساد اخلاقی است که ملت فرانسه بدان مبتلا شده بود.
ابن تیمیه می فرماید مؤمن دو ویژگی دارد:
۱– دارای بصری نافذ است وقتی که شبهات به او هجوم می کند
۲– دارای عقلی کامل است وقتی که شهوات او را به خود فرا می خواند.
ابن قیم می فرماید: انسان از چهار در به گناه نزدیک می شود:
۱– درِ لحظات -نگاه دزدکی
۲– درِ خطرات – وسوسه های درون-
۳– درِ لَفَظات – بیان و به زبان آوردن گناه-
۴– درِ خَطَوات – حرکت به سوی گناه-
سومین در، درِ غضب است.
راه های مقابله با خشم:
– اگر ایستاده بنشیند، اگر خشمش برطرف نشد دراز بکشد
– وضو بگیرد
– اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بگوید
به تعبیر امام ابن قیم اصول گناهانی که انسان را داخل جهنم می برد سه صفت است:
۱– اولین آن کبر و غرور است، که در تعریف کبر از پیامبر(ص) روایت شده که کبر نپذیرفتن حق و تحقیر مردم است، بی ارزش به دیگران نگاه کردن و همیشه خود را از دیگران بهتر دانستن است.
۲– دومین گناه حسد است. حسد دردی است که اگر به جان ایمان بیفتد به تعبیر پیامبر(ص) ایمان را می خورد و تمام کارهای خوب انسان را از بین می برد، همچنانکه آتش هیزم را می خورد و نابود می کند.
۳– سومین گناه حرص است. حرص آدم به مقام و ملک و عمر جاویدان بود که ابلیس او را به آن وسوسه کرد و باعث شد که از مقام بالا پایین آورده شود.
بعضی از اوصافی که باعث می شود انسان وارد آتش جهنم شود:
خداوند در سوره ق اینچنین می فرمایند: أَلْقِیَا فِی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفَّارٍ عَنِیدٍ * مَّنَّاعٍ لِّلْخَیْرِ مُعْتَدٍ مُّرِیبٍ * الَّذِی جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ فَأَلْقِیَاهُ فِی الْعَذَابِ الشَّدِیدِ
- اولین صفت کَّفار است به معنای بسیار کفرپیشه و ناسپاس. کافر به پیامبران و ملائکه و کتاب های خدا و روز قیامت.
- عنید: سرکش، کینه توز، خودپسند، و عدم تسلیم در برابر حق.
- مناعٍ للخیر: کسی که خود را از انجام خوبیها به دور داشته است و یا مانع دیگران از انجام خوبیها بوده است.
- معتدٍ: کسی که از دستورات خداوند سرپیچی کند و از حدود الهی بگذرد یا به حقوق دیگران تجاوز کند.
- مریب: کسی که همیشه در شک است و یا اینکه با گفتار و عمل خود دیگران را به شک می اندازد.
- َالَّذی جَعَلَ مَعَ اللهِ إِلهًا آخر: کسی که با خداوند کسانی دیگر را به عنوان فروانروا و فریادرس قرار می دهد.
در سوره مدثر از زبان گنهکاران اسبابی که سبب ورود آنها به جهنم شده را ذکر شده است..
۱– قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ: ما از گروه نمازگزاران نبودیم
۲– وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ: و به مستمندان خوراک نمی دادیم
۳– وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ: و همیشه با باطل گرایان همنشین می شدیم و در باطل فرو می رفتیم
۴– وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ: و روز قیامت را دروغ می دانستیم
اما بعضی از ویژگی ها و صفات کسانی که وارد بهشت می شوند: وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ غَیْرَ بَعِیدٍ&هَذَا مَا تُوعَدُونَ لِکُلِّ أَوَّابٍ حَفِیظٍ * مَنْ خَشِیَ الرَّحْمَن بِالْغَیْبِ وَجَاء بِقَلْبٍ مُّنِیبٍ (ق ۳۳-۳۱)
۱) اوابٍ: بازگشت کننده هستند به معنی توبه کننده از گناهان یا بازگشت از معصیت خدا به سوی طاعت خداوند هستند.
عبید بن عمیر می گوید اواب کسی است که به فکر گناهانش می افتد سپس طلب مغفرت از خداوند می کند، سعید بن مسیب می گوید: اواب کسی است که گناه می کند اما بلافاصله توبه می کند سپس گناه می کند باز هم توبه می کند
۲) حفیظٍ: کسی است که خود را از مرتکب شدن به گناهان حفظ می کند و خود را از آنچه خدا حرام کرده دور می گرداند. و یا اینکه محافظ بر عهد و پیمانی است که خدا از انسان گرفته است که عهد و پیمان بندگی او و عدم پیروی از شیطان است
۳)من خَشیَ الرحمن بالغیب: کسانی که از نافرمانی در مقابل دستورات خداوند می ترسند در حالی که او را ندیده اند.
۴)وَجاءَ بِقَلبٍ مُنیب: و با قلبی بازگشت کننده بر می گردد، ابن عباس می گوید: منیب کسی است که از گناهان برمی گردند و به سمت بندگی خدا حرکت می کنند. ابن قیم می فرمایند: حقیقت (انابه) آن است که قلب به خدا روی آورده و بر طاعت و محبت او استوار و پابرجا باشد
جمع آوری: فرزان خاموشی
تابش
ربنا آتنا فی الدنیا حسنه وفی الآخره حسنه و قنا عذاب النار