رمضان ماه رهايي  از ….

رمضان ماهى است كه بشويد، هم بسوزد. بشويد به آب توبه دل هاى مجرمان را، بسوزد به آتشى گرسنگى تن ها بندگان را، رمضان در لغت از (رمضا) به معناى شدت حرارت و يا به معناى سنگ گرم و داغى گرفته شده است و ايـــن بدين معناى است كه اگر اين سنگ داغ را به هر چه بگذارند آنرا بسوزاند. و يــــا هم رمضان از «رمض»  گرفته شده است كه به معناى باران است كه بر هر چه برسد، آن را بشويد. 
 واقعا اين كلمه از دقت و لطافت خــاصى برخـــوردار است، چون در اين ماه گناهان انسان 
بخشيده مـى شود، بناء بر مسلمانان است تا به ضميمه مـــاه رمضان هميشه كلمه مبارك را اضافــــه نمايد، و هميشه آنرا بنام «ماه مبارك رمضان» ياد نمايند. 
پيامبر اكرم ص مى فر مايد: «إنما سمى الرمضان لأنه يرمض الذنوب: ماه رمضان به اين نام مسمى شده بخاطر آنكه گناهان را مى سوزاند». 
پيغمبر ص در جاى ديگرى ميفرمايد: «ماه رمضان ماهی است كه آن گناهان مؤمنان پاك و شسته ميشود و خداوند ايشان را مى بخشد». 
ماه رمضان از جمله يكى از ماه هاى است كه نامش در قرآن ذكر يافته است. اين ماه در روايات و فرهنگ اسلامى بخشى از برنامه ريزى الهى براى تربيت بشرى تلقى مى شود، كه از بر كت آن هر سال تحولى فكرى، و فرهنگى در جامعه اسلامى پديد مى آيد. 
همچنان در روايات اسلامى، ماه مبارك رمضان، ماه خدا و ميهمانى امت پيامبر اكرم ص خوانده شده است و خداوند متعال در اين ماه در نهايت كرامت و مهربانى پذيرايى مى كند؛ پيامبر اسلام مى فر مايد: «ماه رجب ماه خدا، ماه شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است، هر كس كه در اين ماه روزه بگيرد بر خدا ست كه گناها ن شان را ببخشد».

 

ماه مبارك رمضان بهترين و بزرگ‏ترين موسم كسب خيرات و بركات است، ماهى كه آخرين برنامه عالم‏تاب و هدايت بشرى در آن فروفرستاده شده است. در اين ماه بنده مسلمان مهمان خداوند متعال است.

رمضان موسم پرهيزگاران و بازار تجارى صالحان است. براى هر كالايى بازارى هست كه طرفداران و علاقمندان خاصش انتظار آن را مى‏كشند تا سود فراوانى بدست بياورند، مسلمانان نيز منتظر فرا رسيدن رمضان هستند تا براى بدست آوردن سود ارزشمند و توشه سفر آخرت، يعنى تقوا، تلاش كنند.

ماه رمضان فرصت خوبى است كه شخص مسلمان بتواند نيكيهاى فراوانى كسب و براى زندگى ابدى ذخيره كند. درهاى بهشت در رمضان به روى مؤمنان روزه‏دار باز و درهاى جهنم بسته و شياطين به غل و زنجير بسته مى‏شوند تا به مؤمنان روزه‏دار و مهمانان خدا آسيبى نرسانند.

روزه روش عملى درست ربانى است، روشى كه تأثير بسيار عميقى در بازسازى دل و درون دارد و فرد مؤمن را عبد پروردگارش مى‏گرداند. روزه به روزه‏دار اخلاص و پاكدامنى مى‏آموزد، زيرا اين عبادت سرّى است بين خدا و بنده.

روزه جهاد با نفس است و موجب تقويت اراده‏ى شخص مى‏گردد. روزه‏دار نفس خود را از سركشى بازمى‏دارد و از تمام آرزوها و اميالش مى‏گذرد و بدين‏وسيله خويشتن‏دارى‏اش را تقويت مى‏كند.

روزه مسلمان را به زيور حلم و بردبارى مى‏آرايد، قلب را از آلودگيهاى گناه، پاك مى‏گرداند و حجاب و پرده‏هاى به وجود آمده از بار گناه را از ميان برمى‏دارد و موجب مى‏شود كه نور حق در دلها بتابد و جان براى ذكر و دعا و تلاوت قرآن و توبه و استغفار آماده گردد. روزه اجتماعى بودن را به روزه‏دار مى‏آموزد، چون با روزه گرفتن، نيازمنديهايى برايش پيش مى‏آيد و در نتيجه به فكر نيازمندان مى‏افتد و در حد توان به كمك آنان مى‏شتابد.

روزه بر شهوتها چيره مى‏گردد و در نتيجه نقشه‏هاى شياطين را كه از طريق شهوت اجرا مى‏شوند، در هم مى‏شكند.

روزه فقط امتناع از خوردن و نوشيدن نيست، بلكه تمامى اعضاى بدن بايد روزه باشند و از گناه دورى كنند.

پيامبر خدا ص  فرمود: «كسى كه سخنان دروغ و عمل كردن به آنها (و ساير گناهان) را ترك نكند، خداوند هيچ نيازى ندارد كه او خوردن و نوشيدنش را ترك كند». [بخارى، ابوداود، ترمذى، نسايى وابن‏ماجه].

روزه آموزش عبادى است كه بايد تمامى اعضاى مسلمان روزه باشند.

شخص روزه‏دار يك ماه عبادت كردن را تمرين مى‏كند، تا آثار ارزشمند يك ماه در ماههاى ديگر، او را پيوسته براى انجام عبادت كمك كند و در طول زندگى‏اش از چشمه زلال معرفت الهى بهره‏ها ببرد.

روزه همچون سپرى است كه روزه‏دار را در دنيا از انجام گناه بازمى‏دارد و در روز رستاخيز او را از آتش جهنم حفظ مى‏كند. انسان فقط اين جسم خاكى نيست بلكه آميخته‏اى از جسم و روح است، روح همان حقيقت ماندگار است و جسم قالبى است براى نگهدارى از روح، سزاوار نيست كه انسان در دنيا فقط بخاطر جسم زندگى كند و رسيدگى به روح و تغذيه آن را به باد فراموشى بسپارد و عمر و زندگى‏اش را تباه سازد و روز قيامت از سرافكندگان باشد.

ماه رمضان، ماه پاكيزگى و صيقلى دادن تيرگيهاى درونى است كه بر اثر گناه بر لوح سفيد قلب نقش بسته‏اند، مى‏توان در ماه رمضان با تضرع و زارى و ريختن اشك ندامت، بر زخمهاى بدست آمده از گناهان مرهم نهاد و از لحظه لحظه‏هاى اين ماه بخصوص شبهاى آن نهايت بهره را برد، چون وقت تنگ است و مسئوليتها سنگين و فرداى روز قيامت بسيار سخت.

ما موظفيم هر كار و عبادتى را از روى علم و آگاهى انجام دهيم و هر عبادتى كه از روى بينش و آگاهى انجام گيرد بسيار ارزشمند و لذت‏بخش خواهد بود.

امام ابن قيم؛ گفت: از آنجا كه هدف از روزه‏دارى، بازداشتن نفس از پيروى از شهوتها و بريدن آن از چيزهايى است كه به آن اُنس و اُلفت گرفته و متعادل ساختن نيروهاى شهوانى آن است تا براى جستجوى چيزى كه در آن اوج سعادت و نعمتش است، آماده شود و براى پذيرفتن و انجام دادن چيزى كه با آن زندگى ابدى‏اش پاكيزه و پربار و نيكو مى‏گردد، آماده شود.

گرسنه و تشنه ماندن، سركشى و خشم نفس را مى‏شكند و از تندخويى آن مى‏كاهد و آن را به فكر و ياد شكم‏هاى گرسنه مستمندان مى‏اندازد، راه‏هاى نفوذ و حركت شيطان را در درون بنده تنگ مى‏كند و اعضاى بدن را از رها شدن و حركت طبق فرمان غريزه و طبيعت به دنبال چيزهايى كه در دنيا و آخرت به آن آسيب مى‏رساند باز مى‏دارد و تمامى اعضا و سركشى تمامى نيروهاى داخلى و بيرونى را مهار مى‏كند و نفس را با لگام روزه مهار مى‏كند، چون روزه لگام متقيان و سپر جنگجويان و وسيله تهذيب اخلاق نيكوكاران و مقربان درگاه خداست. روزه در ميان ساير عبادتها مخصوص خداوند است، چون در ساير عبادتها به خاطر علنى بودن، احتمال ريا وجود دارد، اما در روزه، چون عبادت پنهانى است. اين احتمال منتفى است.

تمامى كارهاى روزه‏دار اعم از ترك شهوت و غذا و نوشيدنى فقط به خاطر معبود است.

روزه عبارت است از ترك خواسته‏ها و لذتهاى نفس فقط به خاطر خدا و ترجيح خشنودى و محبت خدا بر خواسته‏هاى خود. روزه عبادتى پنهانى بين بنده و خدا است. هيچ كس جز خدا از آن اطلاع پيدا نمى‏كند. گاهى بندگان از ترك باطل كننده‏هاى ظاهرى روزه اطلاع پيدا مى‏كنند، اما اين كه روزه‏دار غذا و نوشيدنى و شهوتش را فقط به خاطر خدا و به نيت اطاعت از او ترك كرده، امرى است كه هيچ كس از بندگان از آن اطلاع نمى‏يابد. آن (نيت خالصانه براى خدا) حقيقت روزه است.

روزه تأثير شگرفى در حفظ اعضاى ظاهرى و نيروهاى باطنى دارد و آنها را به طور شگفت‏آورى از در آميختن با چيزهايى كه اگر بر اعضا و نيروهاى باطنى چيره شوند، آنها را فاسد مى‏كنند، حفظ مى‏كند. كارهاى پست و بى‏ارزشى را كه به سلامتى و تندرستى نيروهاى باطنى آسيب مى‏رسانند، از وجود او دور مى‏كند.

روزه سلامتى قلب و اعضاى بدن را حفظ مى‏كند و آنچه را كه دستان شهوت از آنها ربوده‏اند، دوباره به آنها باز مى‏گرداند. روزه بزرگترين كمك‏كننده و يارى دهنده براى رسيدن به تقواست.

 

پيامبر ص به كسانى كه شهوتشان سركشى مى‏كند و توانايى ازدواج ندارند، براى كنترل شهوت دستور داده كه روزه بگيرند و روزه را سپرى (وجاء) براى كنترل شهوت نفس قرار داده است.

 اين حديث به این اشاره دارد: «اى گروه جوانان، هر كدام از شما كه توانايى و امكانات دارد پس ازدواج كند، چون براى چشم‏پوشى و كنترل نفس (شهوت) بهترين (وسيله) است و كسى كه نمى‏تواند ازدواج كند، بر او است كه روزه بگيرد، چون سپرى است (كه او را از افتادن در دام شهوت نفس حفظ مى‏كند). اين حديث در صحيحين روايت شده است».

از آنجا كه مصالح روزه براى عقل‏هاى سالم و فطرت‏هاى متعادل و ميانه‏رو مشهود است، خداوند از روى مهرورزى به بندگان و نيكى به آنان و به عنوان وسيله نگهدارى و كنترل آنان از گناهان و شهوتهاى نفس، روزه را بر آنان فرض كرده است.

سيرت و روش پيامبر در روزه گرفتن، كامل‏ترين سيره و بزرگ‏ترين وسيله براى دستيابى به هدف و آسان‏ترين آن براى جسم و روح و روان است.

روزه گرفتن در ماه رمضان و قيام در شب‏هاى آن – به خصوص شب قدر – آن هم از روى ايمان و طلب اجر و پاداش از خداوند، بدون شك بر صداقت ايمان و اخلاص عملِ شخص دلالت مى‏كند. بدين سبب، به او مژده داده شده كه گناهان گذشته‏اش مورد بخشش خداوند قرار مى‏گيرند. پيامبر ص فرمود: «كسى كه ماه رمضان را از روى ايمان و به اميد دريافت اجر و پاداش از خداوند روزه بگيرد، تمامى گناهان گذشته‏اش بخشوده مى‏شوند». (متفق عليه، البخاري 38. مسلم 760).

همچنين فرمود: «كسى كه در ماه رمضان از روى ايمان و به اميد دريافت اجر و پاداش از خدا، قيام كند تمامى گناهان گذشته‏اش بخشوده مى‏شوند». (متفق عليه، البخاري 37. مسلم 759).

همچنين‏فرمود: «كسى‏كه در شب قدر از روى ايمان و به‏اميد دريافت اجر و پاداش از خدا قيام كند، تمامى‏گناهان گذشته‏اش بخشوده مى‏شوند». (متفق عليه، البخاري 35. مسلم 760).

 پاداش هيچ عمل و عبادتى از عبادت‏هاى انسان با روزه برابرى نمى‏كند؛ چون در روزه، راز و رمز اخلاص براى خدا نهفته است. به خاطر همين اجر و پاداش آن بر تمامى عبادت‏ها غلبه كرده و برترى يافته است.

پيامبر ص فرمود: «تمامى كارها و عبادات انسان چندين برابر افزوده مى‏شوند. هر نيكى ده تا هفتصد برابر اجر دارد. خداوند مى‏فرمايد: بجزروزه، زيرا روزه مخصوص من است و من پاداش آن را مى‏دهم، (چون بنده) شهوت و طعامش را به خاطر (دستور) من ترك مى‏كند».

پيامبر ص فرمود: «وقتى كه رمضان فرا مى‏رسد در نخستين شب آن شياطين و جنيان سركش به غل و زنجير بسته مى‏شوند و درهاى جهنم بسته مى‏شوند و هيچ درى از آن‏ها باز نمى‏ماند و درهاى بهشت باز مى‏شوند و هيچ درى از آنها بسته نمى‏ماند، هاتفى ندا سر مى‏دهد كه ‏اى جوينده خير و نيكى به پيش! و اى جوينده شر و بدى دست نگه‏دار! خداوند بندگان آزاد شده‏اى از آتش جهنم دارد و اين كار در همه شب‏هاى رمضان انجام مى‏گيرد». (الترمذي 682).

بار الها! ما را با شرف ديدن و دريافتن فضيلت اين ماه با عظمت گرامى بدار، از بركات آن بر ما نازل بفرما و ما را از آن محروم مگردان، درهاى رحمتت را به روى ما بگشا و با موفق گرداندن ما به روزه گرفتن در رمضان و قيام شب‏هاى آن از روى ايمان و اميد به دريافت اجر و پاداش بر ما منت بنه و آن را با مغفرت و بخشش و رحمت خودت براى ما به پايان برسان و با آزاد كردن گردن‏هاى ما از آتش جهنم در شب‏هاى مبارك رمضان بر ما منت بنه. آمين.

منابع

1)رمضان مبارک و فضايل آن      امين الدين سعيدی

2) روزه سپر پاسايان                     خالد الجريسی

3)روزه فضايل و فوايد و احکام و آداب    حسين تاجی گله داری

سمیه اسدی