روابط زناشویی در ماه مبارک رمضان

روابط زوجین؛ زن و مرد همواره از اهمیت به سزایی برخوردار بوده  و این روابط تا سالم تر ، درست تر و محکم تر باشد، بافت خانواده و روابط اعضاء خانواده خوب تر و بهتر خواهد شد، رابطه ی زناشویی و معاشرت هم بخش مهمی از روابط لازم زوجین با هم است، دایره روابط زوجین هم باید تنظیم شود تا هم این روابط خوب پیش برود و هم به ارتباطات و روابط دیگر لطمه نزند؛ بخصوص رابطه انسان با خداوند، و بویژه در شرایط و ظروف حساس و حیاتی، آری رابطه زناشویی نباید به رابطه بنده و خدایش لطمه بزند، چرا که انسان مسلمان بیشتر باید با خدایش باشد(ماه رمضان) .

زوجین در رمضان مثل همه اوقات دیگر نیاز به همدیگر دارند، ولی روابط مذکور ، ضوابطی دارد که باید مدّ نظر قرار گیرد، آنچه در پایین می خوانید روابط زناشویی زوجین در ماه مبارک رمضان است و اینکه زوجین در روابط زناشوئی اشان باید چه نکاتی را رعایت کنند .

در شبهاى روزه، همخوابگى با زنانتان بر شما حلال گرديده است. آنان براى شما لباسى هستند و شما براى آنان لباسى هستيد. خدا مى‏دانست كه شما با خودتان ناراستى مى‏كرديد، پس توبه شما را پذيرفت و از شما درگذشت. پس، اكنون [در شبهاى ماه رمضان مى‏توانيد] با آنان همخوابگى كنيد، و آنچه را خدا براى شما مقرر داشته طلب كنيد. و بخوريد و بياشاميد تا رشته سپيد بامداد از رشته سياه [شب‏] بر شما نمودار شود سپس روزه را تا [فرا رسيدن‏] شب به اتمام رسانيد. و در حالى كه در مساجد معتكف هستيد [با زنان‏] درنياميزيد. اين است حدود احكام الهى! پس [زنهار به قصد گناه‏] بدان نزديك نشويد. اين گونه، خداوند آيات خود را براى مردم بيان مى‏كند، باشد كه پروا پيشه كنند. (البقرة:187).

و حافظ ابن کثیر (رحمت خدا براو باد) می گوید: «این رخصتی است از جانب الله تعالی برای مسلمانان، و از میان برداشتن چیزس است که اسلام در آغاز وجود داشت، چون روال بر این بود اگر کسی افطار می کرد فقط تا نمازعشاء می توانست به خوردن و آشامیدن و جماع بپردازد، هرگاه کسی می خوابید و یا نماز عشاء می خواند دیگر خوردن و آشامیدن و جماع بر او حرام بود تا شب آینده  و بدین وسیله دچار مشقت و سختی بزرگی می شدند.

 “رفث” در این آیه به بمعنی (جماع ) است، و این رأی علماء ربانی زیر است:

ابن عباس، عطاء، مجاهد، سعید بن جبیر، طاوس، سالم بن عبدالله، عمرو بن دینار، حسن، قتاده، زهری، ضحاک، ابرهیم نخعی، سدی، و عطاء‌خراسانی، و مقاتل بن حیان.

امام بخاری از براء(رضایت خدا بر او باد) روایت نموده است، فرمود: …قیس فرزند صرمه انصاری روزه بود، وقتی برای خوردن افطار آماده شد، نزد همسرش رفت، به او گفت: آیا چیزی برای افطار داریم ؟ گفت: نه، ولی می گردم و چیزی را برایت تهیه می کنم و این درحالی بود که قیس در روز کار کرده بود ، سپس خواب بر چشمانش سنگینی نمود و به خواب رفت ، همسرش وقتی او را دید گفت: بی چاره خوابیده است…

فردای آن شب ، نصف روز قیس داشت از هوش می رفت…؛ موضوع را برای پیامبر (ص) بازگو کردند، پس این آیه نازل شد {أحل لكم ليلة الصيام الرفث إلى نسآئكم} و آنها بسیار خوشحال شدند.

عمر بن خطاب که بعد از عشاء با همسرش همبستر شده بود نزد پیامبر (ص) رفت و گفت: «یا رسول الله(ص) در خدمت الله و شما شرمنده و معذرت می خواهم، نفسم این کار را بر من آراست و من هم انجامش دادم، آیا رخصت و راه چاره ای برایم هست؟  پیامبر (ص)به من گفت: این کار برای شما جایز و درست نبود ای عمر! پس او با نگرانی به منزلش بازگشت،  لحظاتی بعد پیامبر(ص) به دنبالش فرستاد و به او فرمود که خداوند عذرش  را پذیرفته و آیه نازل شده  را برایش خواند.

(رفث) کنایه از جماع است؛ چون خداوند (عزوجل) بزرگوار است و با اشاره و کنایه به آن پرداخته است، و این رأی ابن عباس است، و عده ای {رفث} را کلمه ای که شامل هرآنچه یک مرد از همسرش اراده کند، می شود.

*{هن لباس لكم وأنتم لباس لهن} آنان براى شما لباسى هستند و شما براى آنان لباسى هستيد. ، لباس به آنچه که چیزی را بپوشاند و آنرا در برگیرد گفته می شود.

پس هرکدام از زوجین برای دیگری وسیله ی پوشش و ستر است.

*{علم الله أنكم كنتم تختانون أنفسكم} خدا مى‏دانست كه شما با خودتان ناراستى مى‏كرديد،

امام بخاری به نقل از براء(خدا از او راضی باشد) فرمود: زمانی که آیات روزه رمضان نازل شد صحابه در کل رمضان از زنانشان دوری می جستند ولی مردانی بر خلاف روال حاکم رفتار می نموده و در نتیجه به خودشان خیانت می کردند، خداوند این آیه را نازل کرد: { خدا مى‏دانست كه شما با خودتان ناراستى مى‏كرديد، پس توبه شما را پذيرفت و از شما درگذشت.}. آیه به این معنی بود که آنان به خودشان خیانت می کردند؛ یعنی در شب با زنانشان مباشرت می نمایند .

* {فتاب عليكم} دو معنی دارد؛ یکی: قبولی توبه از خیانت آنها به خودشان. و دوم: تخفیف و آسان گیری بر آنها با رخصت و یا مباح گردانیدن هم بستر شدن با زنان.

* {علم أن لن تحصوه فتاب عليكم} (المزمل:20)، یعنی بر آنها ارفاق قایل شد. * *{وعفا عنكم} احتمال عفو و بخشش از گناهان است، و احتمال توسعه و آسانگیری است

* {فالآن باشروهن} کنایه از جماع است، یعنی؛ برای شما آنچه حرام بود را حلال گردانیده است.

ابن عربی می گوید: «این نشانه آن است که سبب آیه جماع عمر بوده و نه گرسنگی (قیس)؛ چون اگر سبب گرسنگی قیس بود می فرمود:{فالآن کلوا}  و آیه با این تعبیر آغاز می شد.

بیشتر اهل علم بر این عقیده اند که آن زنی که در روز رمضان جماع می کند، او هم مانند شوهرش بایستی هم روزه اش را قضا کند و هم کفاره روزه را پرداخت نماید، خواه جماع با او از روی اجبار یا از روی دلخواه بوده باشد.

 امام ابو حنیفه فرموده است: «اگر زن به جماع وادار شده باشد فقط روزه اش را قضا می کند و کفاره نمی دهد، ولی اگر به دلخواه خود این کار را کرده باشد آنوقت هم قضا و هم کفاره بر او واجب است.

امام شافعی  فرموده:«بر زنی که در رمضان و در حال روزه جماع نموده  فقط قضاء واجب است، خواه شوهرش وی را به این کار وادار کرده باشد یا خواه بدلخواه خودش بوده باشد».

و آنچه بیشتر اهل علم بر آن نظر دارند این است که اگر کسی از روی سهو و فراموشی کار جماع را انجام داد، نه قضاء و نه کفاره بر او نیست، همانند کسی که از روی فراموشی چیزی خورده و یا نوشیده باشد.

 امام مالک فرموده است:«بر شخصی که از روی فراموشی مرتکب جماع شده  فقط قضاء واجب است.

 امام احمد فرموده است:«بر او هم قضاء و هم کفاره واجب است.

و جمهور علماء گفته اند: «اگر از روی فراموشی چیزی خورد و بعد گمان کرد که با این خوردن روزه اش باطل شده است سپس رفت و به عمدی جماع هم انجام داد، آنگاه فقط قضاء بر اوست و کفاره ای بر او نیست.

@آنچه بر شخص روزه دار در روز رمضان مباح است

بوسیدن و بازی با همسر برای کسی که قادر به کنترل خود است:

بوسیدن به این شرط که سبب تحریک شهوت زوجین و انزال منی نگردد، باتوجه به این شرط بوسه بطور مطلق جایز است به دلیل حدیث عایشه (رضی الله عنها) که می گوید: «رسول خدا(ص) درحالی که روزه دار بود همسرانش را می بوسید و با همسرانش معاشرت و مباشرت به دور از جماع و انزال انجام می داد»(متفق علیه)

اگر زوجین به گمان اینکه اذان مغرب داده شده، جماع کردند ولی معلوم شد که هنوز مقداری از روز باقی مانده و یا گمان کردند هنوز وقت اذان صبح فرا نرسیده و جماع کردند و خلاف آن معلوم شد ؛ کفاره ای بر آنها واجب نبوده و رأی جمهور علماء بر این است که تنها قضای روزه بر ایشان واجب است زیرا این کار ایشان عمدا نبوده است به دلیل حدیث رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) که فرمود: گناه خطا و فراموشی و اکراه بر امتم نوشته نخواهد شد.

جماعتی از اهل علم که عبارتند از : اسحاق، داود، ابن حزم، عطا، عروه، و حسن بصری و مجاهد می گویند: روزه آن زن و شوهرصحیح بوده و قضا لازم نیست، به دلیل قول خدای (عز و جل) که می فرماید:«بر شما گناهی نیست در آنچه از روی خطا مرتکب شده اید ولی در مقابل اعمالی که قلبا و از روی عمد از شما سر زند بازخواست خواهید شد».

@جماع در روز ماه رمضان

جماع کردن با همسر خود در روز رمضان حرام و گناه است، و لذا کسی که در روز با همسرش آمیزش می کند، عقوبت و مجازات او این است که کفاره سنگینی بدهد و آن عبارتست از:

 روزه گرفتن دو ماه متوالی و پشت سرهم، البته چون جماع روزه را باطل می کند باید آن روز را هم قضاء نماید.

و دلیل آن حدیثی از ابوهریره رضی الله عنه است که گفت: «بینما نحن جلوس عند النبی صلی الله علیه وسلم إذا جاءه رجل فقال : یا رسول الله هَلَکتُ، قال : ما لک؟ قال وقعتُ علی امرأتی و أنا صائم. فقال رسول الله صلی الله علیه وسلم : هل تجد رقبة تعتقها؟ قال : لا. قال : فهل تستطیع أن تصوم شهرین متتابعین؟ قال : لا، قال : فهل تجد إطعام ستین مسکینا؟ قال : لا..».

یعنی: «در حالیکه نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم نشسته بودیم، مردی آمد و گفت : ای رسول خدا! هلاک شدم، (پیامبر صلی الله علیه وسلم) فرمود : چی شده، گفت : در حال روزه با همسرم آمیزش و جماع کردم، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود آیا می‌توانی برده‌ای را آزاد کنی؟ گفت نه، فرمود : آیا می‌توانی دو ماه پشت سر هم روزه بگیری؟ گفت نه، فرمود : آیا می‌توانی شصت مسکین را طعام بدهی؟ گفت نه..».

والسلام

ترجمه و تحقیق : عبدالله رشی مقدم