از ابو سعید خدری رضی الله عنه روایت شده است که می فرماید: زنان به پیامبر(ص) گفتند: شما همیشه با مردان هستی ؛ روزی را هم برای ما بگذار تا ما را موعظه و نصیحت نمایی؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم وعده داد که در آینده چنین خواهد کرد و البته این کار را کرد و کلاسی را برایشان گذاشته و آنان را نصیحت کرد و از جمله به آنها فرمود: هر زنی سه تا از فرزندانش را از دست دهد هریک از آن ها در روز قیامت برای آن زن پرده ای جهت حفاظت از آتش جهنم خواهد بود ؛ یکی از زنان گفت: اگر دوتا باشد چی ؟ رسول الله فرمودند:و دو تا نیز همینگونه خواهد بود مسلم وبخاری
تاریخ زنان در صدر اسلام:
این نوشته ای از نوشته های جاودان از تاریخ زنان در صدراسلام است که ما خواستیم برهمسرانمان در این عصر ارایه اش کنیم امیداست نصیحتی مفید در آن بیابند و از آن سود ببرند و بدین گونه خود را به نور آن منور گردانند .
هرگز زندگی زنان در عصر اول و زنان امروزی مثل هم نبوده است ؛ هر چند آن زمان زنانی مضطرب و سرگردان بوده و عده ای نیز فروخته می شدند و مورد تمسخر قرارمی گرفتند ؛ اما به فطرت و پاکی نزدیک تر بودند
این زنها بر یادگیری مسائل دینی هرگز هرگز خجالت نمی کشیدند ؛ و اینکه حیاء شعبه ای از ایمان است ؛ آنها را از فراگرفتن دین و تبحر در دین باز نمی داشت و همواره در باره چیزی که بی اطلاع بودند از رسول الله صلی الله علیه وسلم واصحابش می پرسیدند و هرگز مراعات کردن حقوق همسر و خانه و فرزندانشان آن ها را از کسب هدایت و خیر باز نمی داشت و بلکه تمام تلاششان برای رضایت خداوند بود.
درخطاب زنان آن عصر ادب ونزاکت و در توجه رسول الله (ص) کرم و سخاوت وشوق هویداست ؛ آنان مشتاق فراگیری و تفقه دردین اند و آن حضرت تشنه تعلیم .
آنان در مکان تعیین شده حاضر شدند تا اینکه رسول الله تشریف آوردند و با آنها هم صحبت شدند وآموزش دینشان را آغاز نمود ومطالبی را که بیشتر به آن احتیاج داشتند ودر طول روز با آن مواجه بودند را با آنان در میان گذاشتند و دعوتگران نیز مانند رسول الله باید باشند با حکمت وموعظه حسنه و با هر کس آنگونه که شایسته است سخن بگویند و مطالبی را به سمع و نظر مخاطبانشان برسانند که برایشان بیشتر لازم است و آمادگی پذیرفتنش را دارند.
آموزه های پیامبر(ص) به زنان در مورد صدقه :
هرکس که می خواهد جلسات رسول الله با زنان را دنبال کند مطمئن خواهد شد که آن حضرت نصحیت هایش را به زنان در مورد صدقه بخاطر کم کاری زنان دراین زمینه ارائه فرموده است تا قلب آنها پاک وکفاره ای برای خطاهای گذشته آنها باشد .
امام مسلم و بخاری ازابوسعید خدری روایت می کنند که پیامبر (ص) در روز عید قربان یا عید فطر به مسجد رفتند و خطاب به زنان حاضر فرمودند: ای جمع زنان صدقه بدهید چراکه من احساس می کنم بیشتر اهل جهنم از شما زنان هستند و همچنین فرموند: – بیشتر شما -زیاد بر مردم لعنت می فرستید واهل وعیال خود را می رنجانید.
آنان در واکنش به سخنان رسول الله گفتند: چرا بیشتر جهنمیان را زنان تشکیل می دهند ای رسول الله? رسول خدا فرمودند : من ندیده ام کسی از زنان ناقص العقل ودین تر باشد چرا که تاکنون یکی ازشما از آزردن شوهرش که بد رفتار است خود داری ننموده است؛ گفتند یارسول الله نقصان عقل و دین ما در چیست? فرمود: آیا مگرشهادت یک زن نصف شهادت یک مرد نیست؟ پاسخ دادند : چرا؛ اینطور است . پیامبر(ص) فرمودند: این از نقصان عقل زنان است و آیا اگر زن درعادت ماهیانه قرارگیرد مگر نماز و روزه اش را ترک نمی کند ? در جواب گفتند: بلی همانطور است . آن حضرت فرمودند: این نیزاز نقصان دین آن زنان است )4
ودرروایتی که امام مسلم به نقل از جابربن عبدالله رضی الله عنهما روایت می کند آمده است که پیامبر فرمودند: صدقه بدهید که اکثر شما خوراک جهنم هستید. زنی دربین آن جمع که سیه چهره بود بلند شد و گفت چرا بیشترما جهنمی هستیم؟آن حضرت فرمودند : چون زیاد شکوه می کنید واهل و عیالتان را می رنجانید . پس از این نصایح پرباررسول الله ؛ زنان از داشته هایشان و اشیای گرانبها وانگشتر های خود صدقه دادند.
بشارتی از پیامبر برای زنان
حالا بحث بر سر بشارتی است که پیامبر(ص) به زنان داده است بشارتی که عبارت است از اینکه هر یک از زنان سه فرزند را از دست بدهد و او به مصیبت راضی باشد چرا که قضا و قدر الهی است ؛ خداوند بهشت را برای او ضمانت نموده و او را از عذاب آتش نیز حفظ خواهد کرد.
بعضی از علماء می گویند این فرزندان باید صغیر و نوزاد باشد و این شرط علماء برگرفته از آن است که بخاری از انس رضی الله عنه روایت کرده‌است که آن حضرت فرمودند: هرمسلمانی که سه تا ازفرزندانش را ازدست بدهد که از دوره نوزادی سنشان بیشترنباشد خداوند بسبب آن نوزاد او را بفضل رحمتش داخل بهشت می گرداند. چرا که باید رحمت نسبت صغیر بیشتر ومحبت به او زیادتر باشد.
اما پنهان نیست که از دست دادن بزرگسالان سنگین تر است و این فاجعه دردناک تر می باشد اگر بخاطراز دست دادن فرزندان صغیر ثوابی نباشد عادلانه نخواهد بود وبخاطر همین است که ثواب بر مصیبت داده می شود تا مساوی گردد
طبرانی دراوسط از حدیث جابربن سمرة حدیثی مرفوع روایت می کند که رسول الله می فرماید: هرکس سه تا از فرزندانش را -با دستان خودش – دفن کند وبرآن صبر پیشه کند بهشت برای او واجب شده است . ام ایمن پرسید اگردوتا باشد چی? پیامبر(ص) فرمودند: ودو تا نیز همین پاداش را دارد و سپس آن زن پرسید: اگر یک باشد چه پاداشی در انتظارش است? پیامبر ساکت شدند وبعد گفتند: واگر یکی نیز باشد باز همینطور وارد بهشت می شود .
امام بخاری از ابوهریره (رض) روایت می کند که رسول الله (ص) فرمودند: خداوند می فرماید هرعبدی از عباد مومن من اگر بر قبض روح فرزندش صبر کند پاداشی به او نمی دهم جزبهشت .
احادیث متواتری بر این دلالت دارند که مرد و زن در این بشارت مساوی هستند واگر پرسیده شود پیامبرفرموده ( ما منکن امراة……) جواب این است که دراین موعظه پیامبر(ص) زنان را مورد خطاب قرار داده اند و گرنه بشارت و مژده برخورداری از بهشت برای زن و مرد است.
جایگاه زن دراسلام :
این مقاله هرچند کوتاه است ولی برای ما تصویری از جایگاه زن در اسلام را میکشد و از محبت اسلام به زن وتوجهش به تعلیم وارشاد آن و اینکه اسلام از زن حمایت می کند تا از ابتذال واختلاط که هردو برایش مصیبت هستند درامان بماند و در این زمینه بیان می کند که به چه شکلی زن دعوت اسلام را قبول کرده است وبا اخلاق اسلام پرورش یافته است
ما نمی خواهیم در این جا از منت و نعمت اسلام برزنان و همجنین در آنچه خداوند برآنان فرض نموده است بحث نماییم یا از آن طغیانی که در دوران ظلمت برآنها اعمال شده سخن بمیان بیاوریم هرچند عذاب ودردهای زیادی کشیده اند و با آنها مانند کالا و گاهی حتی حیوانات رفتارمی شود ؛ چرا که من در این مورد تالیفات ومقالاتی بی شماری برشته تحریر درآورده ام که بطور واضح از چنین قضایایی بحث نموده است
واما آنچه آرزوی ماست از زن امروزی این است که زن مطالعه کند حتی اگر به عنوان تفریح باشد .
جا دارد زن تاریخش در اسلام را بخواند تا بدان که اسلام چه توجهی به او داشته و اگر این کار را بکند حتما به یاد می آورد که خداوند چه نعمت هایی به او عنایت داشته و سعی می کند از غرق شدن در منجلاب ها دوری جسته و از بدی ها پرهیز کند ودر این صورت متوجه خواهد شد که فریب وفتنه های تمدن جدید و گناه و شرارت این دنیای جدید تا چه اندازه او را احاطه نموده است.
آن وقت است که زن مسلمان راه را از چاه باز خواهد شناخت و به جایگاه و پایگاه اصلی خود در جامعه و تاریخ بازخواهد گشت و به تربیت نسلی جدید و فعال خواهد پرداخت .
نویسنده : مجد بن احمد مکی – شیخ طه محمد ساکت
ترجمه : فهیم بهنام
[*] مجلة الأزهر، العدد الثامن، المجلد الثامن عشر (1366).
[1] أخرجه البخاري (101) و(102) في كتاب العلم، ومسلم (2633) في كتاب البرِّ والصلة.
[2] نستعين في شرح الحديث إجمالاً وتفصيلاً برواياته المختلفة؛ قصدًا إلى الجَمعِ والإفادة، وخيرُ ما فسَّر الواردَ الواردُ (طه).
[3] المعاشر والمخالط، ولا سيَّما الزوج.
[4] أخرجه البخاري (304) في كتاب الحيض، باب ترك الحائض الصوم، ومسلم (80) في كتاب الإيمان.
[5] أخرجه مسلم (885) في كتاب صلاة العيدَين، وما بين المعكوفين سقط من الأصل.
[6] القرط: ما يعلق في شحمة الأذن، ذهبًا كان أو غيره، وجمعه قِراط كرِماح، والأقرطة جمع الجَمع (طه).
[7] الذنب، والمراد لم يُكلَّفوا فيكتب عليهم الحنث.
[8] أخرجه البخاري (1248) في كتاب الجنائز، باب فضل من مات له ولد فاحتسب.
[9] أخرجه الطبراني في “الأوسط”: (2489)، وقال الهيثمي في “المجمع” (3: 10): رواه الطبراني في “الأوسط”، و”الكبير”، وفيه ناصح بن عبدالله، أو عبدالله، وهو متروك.
[10] أخرجه البخاري (6424) في كتاب الرقاق، باب العمل يُبتغى به وجه الله.
