اصول

سلف صالح و تلاوت قرآن در رمضان

قرآن کریم نعمت آسمانی الله برای اهل زمین و حلقه اتصال بندگان با آفریدگارشان است ، بی گمان به عنوان یک منبع تاریخی، راست ترین و درست ترین مأخذ است که در مدت بیست و سه سال و به صورت پراکنده ، همگام با رویدادها و هماهنگ با حال ها و هنگام ها ، حضرت روح الامین جبرئیل علیه السلام آن را از جانب الله ، در هفدهم ماه رمضان سال ( ۶۱۰ ) میلادی بر قلب پاک رسول الله صلی الله علیه وسلم نازل فرمود تا هدایتگر و یاریگر آنان باشد.

خداوند می فرماید : (  شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن هدى للناس و بینات من الهدى و الفرقان فمن شهد منکم الشهر فلیصمه و من کان مریضا أو على سفر فعده من أیام أخر یرید الله بکم الیسر و لا یرید بکم العسر و لتکملوا العده و لتکبروا الله على ما هداکم و لعلکم تشکرون —–   ماه رمضان [همان ماه ] است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، [کتابى ] که مردم را راهبر، و[متضمن ] دلایل آشکار هدایت، و[میزان ] تشخیص حق از باطل است. پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد، و کسى که بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن،] تعدادى از روزهاى دیگر[را روزه بدارد]. خدا براى شما آسانى مى خواهد و براى شما دشوارى نمى خواهد؛ تا شماره[مقرر] را تکمیل کنید و خدا را به پاس آنکه رهنمونیتان کرده است به بزرگى بستایید و باشد که شکرگذاری کنید /. سوره بقره آیه ۱۸۵).

إبن کثیر رحمه الله در تفسیر این آیه می فرماید : ماه مبارک رمضان نزد پروردگار بسیار مبارک و فرخنده و خیلی عظیم الشأن است و باریتعالی جهت بزرگداشت  آن ، قرآن را در این ماه فرو فرستاده است .

ماه مبارک رمضان باکلام خدا مناسبت خاصی دارد ؛ زیرا تمام کتاب های آسمانی دراین ماه نازل شده اند! چنانچه امام احمد بن حنبل از ابوسعید مولی پسر هاشم روایت می کند : أن رسول الله -صلى الله علیه وسلم- قال:أنزلت صحف إبراهیم فی أول لیله من رمضان وأنزلت التوراه لست مضین من رمضان، والإنجیل لثلاث عشره خلت من رمضان، وأنزل الله القرآن لأربع وعشرین خلت من رمضان) وقد روی من حدیث جابر بن عبد الله وفیه: (أن الزبور أنزل لاثنتی عشره خلت من رمضان، والإنجیل لثمانی عشره)

پیامبر فرمود : قرآن دراین ماه ازلوح المحفوظ به آسمان دنیا آمد وآنگاه برحسب نیاز و درمدت بیست و سه سال بر پیامبر اسلام نازل شد، صحیفه های حضرت ابراهیم علیه السلام دراول یا سوم این ماه نازل شد ؛ تورات درششم رمضان به حضرت موسی علیہ السلام عطا شده است وانجیل دوازده یا سیزده رمضان بر حضرت عیسی علیہ السلام نازل شده است.

این نکته قابل ذکر است که تمام کتاب های آسمانی یک مرتبه و کامل بر پیامبران پیشین نازل شده است ؛ جز قرآن که آخرین کتاب نازل شده از جانب الله وتصدیق کننده همه کتاب های پیشین و محافظ مفاهیم و مضامین اصلی آنهاست ؛ که خداوند آن را از لوح المحفوظ به بیت العزه یعنی آسمان دنیا فرود آورد و این امر در ماه مبارک رمضان و شب لیلهالقدر رخ داد.

خداوند متعال می فرماید : {شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ}البقره: ۱۸۵، وقوله: {إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهٍ مُّبَارَکَهٍ}الدخان: ۳، وقوله: {إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ}القدر ۱ ——  ماه رمضان همان ماهی است که در آن قرآن فرو فرستاده شده است / ما قرآن را در شبی فرخنده نازل کردیم /ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم ) .

نکات و پیام این چند آیه  :

 رمضان مجمع کمالات ، نعمت ها و إحسان هاست و با بهره مندی از آنها می شود برای طول سال  توشه معنوی و روحانی برگزینیم .

 

رمضان بهار قرآن

این ماه ، ماه هدایت انسان ها به شاهراه نجات بخش تقوا و ماه دلایل آشکار رحمانیت و رئوفیت و نهایت مهربانی و لطلف الله رب العزه نسبت به بندگان و جهانیان است ،  ماه تکریم بندگان مخلص، ماه متمایز ساختن بندگان مخلص و پروانه صفت از بندگان متمرد و سرکش است .

از إبن عباس روایت شده : از عطیه پسر اسود در مورد آیه ( شهر رمضان الذی …) سوال شد : در جواب گفتند: نسبت به  آیه ۱۸۵ سوره بقره که می فرماید ( شهر رمضان الذی …) و آیه ۳ از سوره دخان ! شک داشتم  در حالی که قرآن کریم در ماه های شوال و ….نازل شده است .

ابن عباس رضی الله عنه  در جواب گفت : قرآن در ماه رمضان در شب مبارک لیلهالقدر و به صورت یک کامل به بیت العزه یا همان آسمان دنیا فرود آمده است  و از آن جا به زمین طبق رویدادها و وقایع بر پیامبر اسلام ( ص) نازل شده است .

 تلاوت قرآن کریم دارای فضائل بسیاری می باشد از جمله آن :

ابوموسیٰ اشعری از رسول اکرم (ص)  روایت می کند ؛ (« الْمُؤْمِنُ الَّذِی یَقْرَأُ الْقُرْآنَ وَیَعْمَلُ بِهِ کَالأُتْرُجَّهِ، طَعْمُهَا طَیِّبٌ، وَرِیحُهَا طَیِّبٌ، وَالْمُؤْمِنُ الَّذِی لا یَقْرَأُ الْقُرْآنَ وَیَعْمَلُ بِهِ، کَالتَّمْرَهِ طَعْمُهَا طَیِّبٌ وَلا رِیحَ لَهَا، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِی یَقْرَأُ الْقُرْآنَ، کَالرَّیْحَانَهِ رِیحُهَا طَیِّبٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِی لا یَقْرَأُ الْقُرْآنَ، کَالْحَنْظَلَهِ طَعْمُهَا مُرٌّ أَوْ خَبِیثٌ، وَرِیحُهَا مُرٌّ». (بخارى:۵۰۵۹)

ترجمه:: «مؤمنی که قرآن می‌خواند و به آن عمل می‌کند مانند ترنجی است که هم طعم خوبی دارد و هم از بوی خوشی برخوردار است و مؤمنی که قرآن نمی‌خواند ولی به آن عمل می‌کند مانند خرمایی است که طعم‌اش شیرین است ولی بویی ندارد و مثال منافقی که قرآن می‌خواند، مانند ریحانی است که بویش خوب ولی طعم‌اش، تلخ است و مثال منافقی که قرآن نمی‌خواند، مانند حنظله (هندوانه ابوجهل) است که هم طعم‌اش،‌تلخ یا ناپاک است و هم بوی تلخی دارد»).

آری رمضان فرصت بزرگی برای شروع قوی و چشیدن شیرینی ایمان از خلال قرآن است . رمضان مناسب ترین نقطه شروع برای کسانی است که از نبود همت و رغبت برای تعامل با قرآن با شیوه ی تدبر و تأثیر پذیری ، شکایت دارند …..

همچنین در حدیث دیگری عبدالله بن عمر از رسول اکرم صلی اللہ علیه وسلم روایت کرده است  که قرآن و روزه در روز وحشت و هراس بزرگ قیامت برای صاحبانشان شفاعت می کنند و می فرماید : (الصیام والقرآن یشفعان للعبد یوم القیامه، یقول الصیام: أی رب منعته الطعام والشهوات بالنهار فشفعنی فیه، ویقول القرآن: منعته النوم باللیل فشفعنی فیه، قال: فیشفعان  … — روزه و قرآن هر دو برای انسان در روز قیامت برای صاحبانشان شفاعت می کنند ؛ روزه می گوید: پروردگارا ! من این شخص را از خوردن و نوشیدن و ارضای شهوات بازداشتم ؛ پس امروز شفاعت من را در حق او قبول بفرما ! و قرآن می گوید : من او را از خواب واستراحت در شب بازداشتم ،بارالها !  امروز شفاعت من را در حق او قبول بفرما !

پس به جا است که انسان با اسلحه ( روزه و قرآن ) به مبارزه با نفس خود برخیزد ، زیرا روزه قوی ترین وسیله برای تزکیه و تصفیه نفس است تا بدین وسیله بتواند با صلابت و پویایی فراوان راه قیامت را طی کند .

در حدیث دیگری ابی امامه ( رض) می گوید : از پیامبر اکرم ( ص) شنیدم که  فرمود ؛ قرآن بخوانید براستی که قرآن در روز قیامت دوستان خود را شفاعت می کند و دو سوره الزهراوین یعنی( بقره و آل عمران)  را زیاد بخوانید آنان مانند ابری خواهند بود که در روز قیامت بر قاریان خود سایه می افکنند ، یا به شکل سایه صبح که بسیار خنک است در می آیند یا به شکل پرنده هایی در می آیند که بال هایشان را بر سر قاریان خود پهن می کنند .

 وعن عبد الله بن مسعود -رضی الله عنه- یقول: قال رسول الله -صلى الله علیه وسلم-: (من قرأ حرفاً من کتاب الله فله به حسنه والحسنه بعشر أمثالها، لا أقول: الم حرف، ولکن ألف حرف ولام حرف ومیم حرف . ابن مسعود رضی اللہ عنہ از رسول اللہ ( ص) روایت می کند که :  هر کسی یک حرف از کتاب خدا را بخواند پس برای أو در مقابل آن یک حرف یک نیکی است و هر نیکی ده برابر است . من نمی گویم ( الم ) یک حرف است . ولی الف یک حرف است ، لام یک حرف است و میم یک حرف است ).

وظیفه هر مسلمان روزه داری این است که اوقات گران قیمت این ماه را غنیمت شمرده و در آن بیشتر قرآن بخواند، زیرا قرآن و روزه ارتباط انسان را با پروردگارش محکم و قوی  نموده و نفس و قلبش مملو از تقوای خداوند عزوجل می گرداند، به طوری که در پنهان و پیدا خدا را ناظر بر اعمال خود می داند.

 حضرت رسول اکرم صلی اللہ علیه وسلم با شور و نشاط خاصی در ماه رمضان به عبادت و بندگی الله تعالیٰ و انجام اعمال نیکو می پرداختند ؛ به ویژه این حالتشان با دیدار حضرت جبرئیل علیہ السلام در هرشب و عرضه شدن قرآن به ایشان چند برابر می شد و این حالت در سالی که رسول خدا (ص) وفات کردند  دوبار تکرار شد……

و در اثر این دیدارها با جبرئیل ، جود و سخاوت آن حضرت فزونی می گرفت و در انجام کارهای خیر و خدمت رسانی به مردم از باد تند سریع تر می گشت . 

سلف امت و قرائت قرآن در رمضان

یکی از عادات و رفتارهای نیکوی سلف صالح رضی اللہ تعالیٰ عنهم این بود که در این ماه مبارک به تلاوت قرآن می پرداختند .

 امام زهری رحمه الله وقتی ماه رمضان فرا می رسید می فرمود : ماه رمضان ماه تلاوت قرآن و إطعام و رسیدن به قله افتخار مراقبه و مناجات با رب العالمین است .

 مالک بن أنس (رح) هر وقت رمضان فرا می رسید ، درس و تدریس حدیث نبوی و جلسات علم را ترک می کرد و مشغول خواندن قرآن می شد .

 قتادہ (رح) در هرهفت شبانه روز یک بار قرآن را ختم می کرد و در ماه رمضان در هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کرد؛ اما در دهه آخر ماه هر شب یک بار قرآن را مرور می کرد .

 همچنین ابراهیم نخعی رحمه الله در ماه مبارک رمضان هر سه شبانه روز یک بار قرآن را ختم می کرد ودر دهه آخر در هر دوشب  یک بار .

 أسود رحمه الله در تمام ماه های سال در هر دو شبانه روز  یک بار قرآن را مرور می کرد.

إبن قیم رحمه الله می گوید : اگر مردم می دانستند که قرائت قرآن با تدبر چه ارزشی دارد بدان پرداخته و از کارهای دیگر دست می شستند ، به جای همه خیالات و تفکرات ، یاد ومحبت خدا دردلشان جای می گرفت ؛ طی این  ماه شایسته است مسلمانان آن را فرصت مناسبی برای کسب ثواب بیشتر به شمار آورند ، زیرا چیزی که از دست رفت دیگر برگشتنی نیست.

خداوند متعال به همه ما توفیق بندگی و اطاعت  از خویش را عنایت فرماید .   

پروردگارا؛ همچنانکه بنده نوازی نموده ای ، که آن بزرگ پیامبرت را ، همراه کلام الله مجید به میان جوامع بشری فرستادی و وعده بهشت جاودانه دادی که مملو از تلذذ های روحی و جسمی به دلرباترین وسایل تزئین نمودی لطفی کن خدایا از دستان مبارک رسول الله صلى الله علیه وسلم آب گوارای حوض کوثر را نوش جان کنیم      آمین یا رب العالمین

 

وصلى الله وسلم على نبینا محمد، والحمد لله رب العالمین.

 

ترجمه از عربی : عبدالله علی پور

_______________________________

۱ – ورواه الطبری، وحسنه الألبانی فی صحیح الجامع رقم (۱۴۹۷).

۲ – تفسیر ابن کثیر (۱/۲۹۲).

۳ – متفق علیه.

۴ – رواه أحمد والحاکم وصححه، والطبرانی فی الأوسط، وصححه الألبانی فی صحیح الجامع رقم (۳۸۸۲).

۵ – رواه مسلم.

۶ – رواه الترمذی، وصححه الألبانی فی صحیح الجامع رقم (۶۴۶۹).

۷ – متفق علیه.

۸ – التمهید (۶/۱۱۱)، ولطائف المعارف (۱/۱۸۳).

۹ – راجع لطائف المعارف (۱/۱۸۳).

امام المسجد

نمایش بیشتر

عبدالله علی پور

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - نقده @ شغل : دعوتگر دینی و فعال اجتماعی - مدیر کانال تلگرامی @sozimihrab

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا