ولادت:
استاد ملا محمد ربیعی فرزند ملا عبدالحکیم فرزند ملا محمد ربیع در سال ۱۳۱۱ شمسی در روستای دراسپ، منطقه‌ی دیواندره دیده به جهان گشود.
فراگیری دانش:
استاد ربیعی در سن ۵ سالگی قرآن را نزد مادرش به اتمام رساند و بعد از آن مقدمات صرف و نحو را نزد پدر و عموی‌شان ملامحمود ربیعی فرا گرفت.
از سن دوازده سالگی به نوشتن علاقه پیدا نمود و وقایع را به صورت داستان در قالب نظم و نثر می‌نوشت. عموی گرامی‌شان مرحوم ملا محمود و پدرشان مرحوم ملا عبدالحکیم ایشان را بر نویسندگی، مخصوصاً در زمینه‌ی دینی و اخلاقی تشویق می‌نمود.
ربیعی پس از وفات عمویش، در مدارس علوم دینی کردستان ایران و عراق، از محضر اساتید برجسته، علوم دینی را فراگرفتند.
زمانی که در خدمت استادش مرحوم آقا سید علاءالدین حسینی در روستای قشلاق سفید کردستان، رساله‌ی ایساغوجی در علم منطق را مطالعه نموده بود و آن را به زبان فارسی ترجمه کرده و به نظر ایشان رسانیده بود، استادش بسیار مسرور گشت و خدا را شکر نمود و فرمود: خدا را شکر کن و با اتکال به توفیقات او این روش را ادامه بده.
چون مرحوم پدرش ترجمه‌ی مزبور را دید، اشک شادی در دیدگانش حلقه زد و گفت: خداوندا! این فرزند مرا بر نشر آثار دینی و اعتقادی موفق بدار.
ازدواج و دریافت اجازه فتوا:
از آنجا که سید علاءالدین، استاد ربیعی را به خاطر زیرکی و هوش فراوانش بسیار دوست می‌داشتند، تمام خواستگارانی را که به خواستگاری دخترش آمده بودند، جواب رد داده بود و به استاد ربیعی گفته بود که من دخترم را برای تو نگه داشته‌ام و بدین ترتیب بود که با دختر استاد ازدواج نمودند.
ملا محمد ربیعی در سال ۱۳۴۳ در خدمت استاد سید علاءالدین در قشلاق سفید کردستان به اجازه‌ی فتوا نایل آمدند.
*مشخصات فردی:
انسانی بود متواضع و فروتن و همیشه خود را فروتر از آگاهی و دانشی که داشت، قلمداد می‌نمود. سخنانش دلنشین و شیوا بود و دارای اخلاقی تأثیر گذار بر مردم بود.
٭ عادات و علائق شخصی:
علاقه فراوانی به دین اسلام ، قرآن و زبان کردی داشت.
٭ دوران زندگی:
در پنج سالگی قرآن را در خدمت مادرش آموخت، سپس مقدمات صرف و نحو را در محضر پدر و عموی فاضل خود مرحوم ملا محمود فرا گرفت. سپس در مدارس دینی کردستان ایران و عراق از محضر اساتید علوم بهره ها برد.
٭ نویسندگی:
از سن ۱۲ سالگی به نوشتن علاقمند شد و وقایع روزانه را به صورت داستان در قالب نظم و نثر به رشته تحریر در می‌آورد .
مسئولیت‌ها و خدمات:
استاد ربیعی به مدت ۱۲ سال در قشلاق سفید کردستان به تدریس و امامت جمعه و جماعت و تصدی دفاتر ازدواج و طلاق مشغول گردیدند و مشکلات و پرشش‌های دینی و شرعی مردم را حل و فصل می‌نمودند.
استاد که در قرائت صدای زیبا و رسایی داشتند، در سال ۱۳۴۵ شمسی به نمایندگی از طرف ایران در مسابقات جهانی قرآن شرکت نموده و در میان ۲۲ قاری بزرگ جهان مقام دوم را کسب می‌کند و نایب قاری جهان ـ قاری عبدالباسظ مصری ـ می‌گردد.
بعد از آن استاد ربیعی در رادیو کردی کرمانشاه به تبلیغ دین به زبان کردی می‌پردازند و این کار تا زمان حیاتشان ادامه دادند، ایشان در مدرسه اردبیلیها و مسجد عمادالدوله در تهران نیز مشغول تدریس قرآن و تجوید به مردم می‌شود.
٭ اجازه فتوا و فعالیتهای دیگر:
در سن ۲۲ سالگی در خدمت استاد فاضل محقق مرحوم سید علاءالدین حسینی به اجازه فتوا نائل شد و بعداً هم از طرف وزارت آموزش و پرورش رسماً گواهینامه افتاء و تدریس را دریافت نمود.
در سال ۱۳۴۵ به عنوان قاری ممتاز ایران در مسابقه جهانی قرائت قرآن در پاکستان شرکت کرد و در بین قاریان قرآن ۲۲ کشور مقام دوم را به دست آورد ، پس از مراجعت به تهران رفته و در رادیو به تبلیغ برنامه های دینی به زبان کردی و در مدرسه اردبیلیها و مسجد عمادالدوله به تدریس قرآن و تجوید پرداخت. در سال ۱۳۵۱ به عنوان مجری برنامه های دینی به کرمانشاه انتقال یافت و از طریق رادیو به ارشاد مسلمانان کرد زبان در زمینه های اسلام و احکام و در مسجد جامع شافعی به وعظ و تبلیغ مشغول گردید .
در سال ۱۳۵۷ خطیب و امام جمعه مسجد جامع امام شافعی کرمانشاه گردید . در این سنگر مقدس خدمات شایانی را به جامعه اهل سنت ارائه نمود.
مردم کرمانشاه علاقه‌ی خاصی نسبت به استاد ربیعی داشتند و تمام اهل سنت و حتى تعدادی از برادران شیعه برای حل مسایل خود به ایشان مراجعه می‌نمودند.
اخلاق:
ماموستا ملا محمد ربیعی انسانی بود متواضع و فروتن و همیشه خود را فروتر از آگاهی و دانشی که داشت، قلمداد می‌نمود، سخنانش دلنشین و شیوا بود و دارای اخلاقی تأثیر گذار بر مردم بود.
قرآن را در سینه داشت، سخت‌کوش و قانع بود و علاقه‌ی فراوانی به دین اسلام و قرآن و زبان کردی نشان می‌داد و در این راه تلاش فراوان نمود و سختی بسیاری را به جان خرید.
فرزندان:
استاد ربیعی دارای دو پسر به نام‌های حسین و احمد و یک دختر است.
٭ شعر و ترجمه:
وی که از سن ده سالگی به شعر و نوشتن علاقه داشت، اشعاری در زمینه خداشناسی، مدح و ستایش، عرفان، سیاسی و غیره به سه زبان کردی، عربی و فارسی سروده اند.
همچنین در همان سنین جوانی در خدمت استادش ، ایساغوجی در علم منطق را مطالعه و آن را به فارسی ترجمه نمود.
آثار:
استاد ربیعی در طول عمر با برکت خویش کتاب‌های بسیاری را نوشتند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- آئینه اسلام؛
- نوقل و نه‌بات (کردی)؛
- به‌چکه‌ی بنیاده‌م (کردی)؛
- عالی‌جناب گوریل (رمان فارسی)؛
- باقیات صالحات (۸ جلد)؛
- گنجینه گوهر در حدیث (کردی)؛
- تفسیر سوره فاتحه (کردی)؛
- چیروکی مندالان (کردی)؛
- دکانداران طریقت (کردی)؛
- ترجمه کتاب الحلال و الحرام فی الاسلام (کردی)؛
- وتاری ئایینی (کردی)؛
- دیوان چهار فصل (کردی، فارسی و عربی)؛
- سنت و بدعت (فارسی)؛
- معالم اسلامی (فارسی)؛
- لغز و معما (کردی، فارسی و عربی)؛
- مالکیت در اسلام (فارسی)؛
- سراب عشق و اعتیاد (فارسی)؛
- هشت اردیبهشت (فارسی)؛
- عشق پایان‌ناپذیر (فارسی)؛
- جمعه سیاه (فارسی)؛
- موج اف ام (فارسی)؛
- حضرت عثمان (فارسی)؛
- امپریالیست و سوسیال امپریال (فارسی)؛
- داستان کوتاه (فارسی)؛
- خانواده کوچک (فارسی)؛
- هزار پند (فارسی)؛
- رساله‌ی القارعه در طلاق (فارسی)؛
- رساله در تلقین (فارسی)؛
- مسایل و دلایل (فارسی)؛
- مقالات و مواعظ (عربی)؛
- الاحسان فی تجوید القرآن؛
- را‌هنمایی ازدواج؛
- تفسیر جزء اول سوره‌ی بقره (کردی)؛
و … .
وفات:
استاد ربیعی در مرداد ماه سال ۱۳۷۵ شمسی در کنفرانس وحدت اسلامی در تهران شرکت نموده و سخنانی را ایراد نمود و سپس به کرمانشاه بازگشت و در ۱۱ آذرماه همان سال (۱۳۷۵ شمسی) به شیوه‌ای نامعلوم، درگذشت.
روحش شاد و یادش گرامی باد.
گردآورنده و تهیه: کریم تاران
