فتاویفقه

غُسل و احکام آن

چکیده

در این مختصر به  دوش گرفتن بعد از حالت ارگاسم( ارضا شدن) از لحاظ علمی و تأثیری که بر روی سیستم کلی بدن بویژه پوست می گذارد اشاره شده است؛  همچنین روش غسل کردن ( احکام و شرایط آن ) که در اسلام واجب و تکلیف شرعی است  را بیان می دارد.

1-غسل شرعی،  فلسفه و چرایی

…   مهمترین خاصیّت غسل، تأمین سلامت پوست است . غسل موجب زدودن سلول های مرده، چربی زاید، املاح و گرد وغبار می گردد .  ” پوست پوششی به وسعت دو متر مربع است که تمام سطح بدن را پوشانیده ودو درصد(2%) تنفس بدن را انجام می دهد. پوست یک سوم خون جاری بدن را در خود دارد و رنگ آن نشان دهنده سلامت بدن است زیرا رژیم غذایی نامناسب، بدی گوارش و وجود مواد سمّی در بدن در رنگ پوست موثر است.

  • پوست وظایف زیر را به عهده دارد:

1) کنترل و ثابت نگه داشتن دمای بدن.

2) دفع مواد زاید و سمّی از قبیل اوره واملاح.

3) جلوگیری از تبخیر آب و خروج خون و لنف .

4) جذب مقداری اکسیژن و دفع دی اکسید کربن .

5) جلوگیری از ورود میکروب ها به عنوان اولین سدّ دفاعی بدن .

6) جذب اشعه ی ماواری بنفش برای سنتز ویتامین دی .

7) گیرنده های حسّی لمس، حرارت، برودت، فشار و درد در پوست وجود دارند .

غدد عرقی که در تمام سطح پوست وجود دارند وظیفه ی دفع مواد سمی و حفظ تعادل گرمای بدن را به  عهده دارند و در هنگام فعالیت عرق تولید می کند به طور طبیعی حجم عرق حدود 100 میلی لیتر در روز است.”    ( گایتون،آرتور؛ 1375؛ ج1؛ ص433.) 

وقتی که عرق به سطح پوست می رسد بی بو است ولی فعّالیت باکتری های موجود در سطح پوست باعث شکسته شدن مولکول های چربی موجود در آن شده و آن را به ماده ای بد بو تبدیل می کند؛ بنابر این حمام  کردن موثر ترین شیوه برای پاکیزگی و حفظ سلامت پوست است. فرایند خروج منی از بدن با تعریق شدید همراه بوده و به رخوت و سستی تمام اندام ها منتهی می شود.  به طور کلی اختلالات مقدماتی سلول ها و نسوج به صورت مسمومیّت های بیولوژیکی و میکروبی و اختلالات اعضا و دستگاه های بدن به صورت ضعف وسستی و شبهه فلجی بالا خره منجر به یک سلسه عوارض و بیماری ها می گردد که پیش گیری از آن ها از عهده ی طب جدید هم خارج است.

غسل از جمله شوک های خفیفی است که از طریق تحریک سلسه  اعصاب خودکار بدن ( سمپاتیک و به طور انعکاسی پا را سمپاتیک) منجر به تحریک و تقویت فعالیت عمومی و در نتیجه ازدیاد قدرت حیاتی بدن می گردد. .ضعف شدید و رخوت عمومی بدن پس از خروج منی از جمله مواردی است که فقط با سستشوی بدن رفع می شود.

اهمیّت غسل، پس از عادت ماهیانه و نفاس،هنگامی مشخص شد که دانشمندان در رشته ی بیوشیمی در خصوصی محیط سلولی بافت های مختلف بدن وتفاوت اسیدی یا قلیایی و درجه ی PH آن محیط ها مسایلی را کشف کردند،  بافت های بدن برای فعالیت طبیعی خود و جلوگیری از رشد میکروب ها و مبارزه با سموم مختلف نیازمند محیط اسیدی یا بازی مناسب و مشخصی هستند؛ به عنوان مثال بافت کلیوی نیازمند محیطی با درجه ی اسیدی مشخص است و تغییر PHبافت کلیوی به محیطی قلیایی باعث رسوب املاح و رشد میکروب ها می شود.

ترشحات واژن با 5/3PH تا 4 اسیدی بوده و از رشد میکروب ها در آن محیط جلوگیری می کند) .گایتون، آرتور؛ ج2 ص( 1494   . در مدت خون ریزی عادت ماهیانه و زایمان، محیط مهبل قلیایی شده و این تغییر پی اچ محیط مناسبی را برای رشد میکروب ها فراهم آورده است؛ بنابراین غسل و شستشوی مهبل عامل بسیار مهمی در پاک کردن محیط خون آلود و قلیایی مهبل بوده و زمینه را برای ترشجات اسیدی و رشد باکتری های مفید در آن محیط فراهم می آورد( سالم ، مختار. 1995 با ص132)

2- احکام غسل

الف) چیزهایی که غسل را واجب می کند:

  1. جنابت
  2. حیض (پایان عادت ماهیانه)
  3. نفاس ( پایان خون بعد از زایمان)
  4. ولادت
  5. مرگ

6- کافر هنگامی که مسلمان شود.

ب) به دو صورت غسل جنابت واجب می شود:

1- انزال صورت  گیرد به هر شیوه ای باشد (در خواب، بیداری یا هر طوری )

2- نزدیکی ( عمل زناشویی ) حتی اگر انزال صورت نگیرد.

  • چیز هایی که بر فردی که جنابت دارد حرام است:
  • نماز خواندن
  • نشستن درمسجد
  • طواف کعبه
  • خواندن قرآن وحمل آن

ج) کیفیّت غسل کردن:

     1- آوردن نیّت در ابتدای شستن اولین عضو بدن.

نیت دارم غسل می کنم. ” نَوَیتُ رَفعَ الجَنابةِ “

     2- شستن تمام اعضای بدن(اعم از پوست و مو)

د ) کامل ترین نوع غسل:

               غسلی است که شخص ابتدا آلودگی ها ونجاسات را پاک کرده ( اگر باشد ) سپس طهارت گرفته و وضو بگیرد؛ سپس تمام چین و چروک بدن اعم از گوش ها، زیر بغل، ناف و غیره را شستشو داده و بیخ موها را به طور کامل بشوید؛ سپس طرف راست و بعد طرف چپ بدن را بشوید.  سنّت است که شخص برروی بدن خود دست کشیده و آن را ماساژ دهد به دلیل اینکه عده ای این عمل را واجب دانسته اند. همچنین مستحب است که ابتدا طرف راست بدن و سپس طرف چپ و نیز عمل شتسشو سه بار تکرار شود. مالش دادن بدن با دست یا وسایل دیگری مانند لیف، در زدودن سطوح چربی و آلودگی ها اهمیّت زیادی دارد و به تنفس پوستی کمک خواهد کرد.

  • چند نکته:

1- درانجام دادن غسل، احکام زن و مرد فرقی نمی کند و مساوی هستند.

2- اگر مرد یا زن جماع (عمل نزدیکی) را در خواب دید، ولی آبش خارج نشد غسل بر او واجب نمی شود.

3- اگر بعد از بیداری متوجه شد که آب منی خارج شده خوابی هم ندیده باشد غسل واجب می شود.

4- گاهی (حالا به هر دلیلی) آب لغزنده ای خارج می شود بدون این که ارضا شود، به این آب (مَذی) گویند و غسل را واجب نمی کند و باید شسته شود و لباسی هم که به وسیله ی آن آب خیس شده باید شسته شود.

5-اگر در ابتدای غسل، نیت وضو را هم داشته باشد هر دو(غسل و وضو)  بر طرف می شود به شرطی که بعد از غسل به عورت خود دست نزند.

6-غسل و حمامی که بعد از این سستی و رخوت انجام می گیرد علاوه بر نظافت و پاکی و همچنین نشاط و شادابی که در پی دارد موجب دریافت پاداش فراوان از جانب خداوند متعال می گردد چرا که عبادت است .

نتیجه

هیچ کدام از احکام الهی بدون حکمت و فلسفه نیست؛ یافته ها و تحقیقات علمی و پزشکی مؤید این مطلب است. هر کدام ازاحکام الهی دارای فواید جسمی و روحی – معنوی هستند. حمام و دوش گرفتن بعد از ارضا شدن یک واجب و تکلیف شرعی است که باید شرایط و ارکان آن رعایت گردد. بدون برطرف نمودن غسل نماز و عبادات باطل هستند.

منابع فارسی و عربی:

1-تجلّی حکمت در فلسفه ی پزشکی احکام؛ محمد عزیز حسامی

2-فقهُ المنهجی، ج 1، بخش احکام

3-فقهُ المتقین، ج1؛ بخش احکام

4-فقهُ السّنة،ج2؛ بخش عبادات

سنایی،دبیر قرآن، عربی و دینی

از طريق
محمد امین سنایی
منبع
https://sozimihrab.org/
نمایش بیشتر

محمد امین سنایی

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : امام جماعت مسجد

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا