تاریخشخصیت ها

مرحوم ماموستا محمد خلیلی از زبان فرزندش

ماموستا محمد خلیلی

 مرحوم حاج ملا محمد خلیلی فرزند میرزا جلیل درتاریخ  ۶-۴-۱۳۱۶ هجری شمسی در روستای آرنا (سلدوز نقده) از خانواده ای روستایی  و کم بضاعت تولد یافت. پدرش میرزا جلیل در آن دورانِ بِخصوص، اهل علم و شعر و ادبیات و دوستدار علما و فضلا بود؛ همچنین خوش خط بود و خوش ذوق و دارای ذوق خاص ادبی بود و اشعاری از ایشان با خط زیبای خودشان بجا مانده است.

مادر مرحوم حاج ملا محمد خلیلی عایشه خانم فتاحی متدین و باکمالات بود…

میرزا جلیل،  محمد که پسر کوچک خانواده است را از همان اوان کودکی تشویق به تحصیل علم و معرفت می نماید و شخصاً مقدمات علوم و قرائت قرآن را به فرزندش آموزش می دهد وسپس فرزند دلبندش را راهی حجره نموده و فرزند گوش به فرمان پدر مشغول تحصیل علوم ومعارف الهی شده و معقول و منقول را در محضر اساتید برجسته آن دوران تلمُّذ نموده و بسیار مشتاقانه و آگاهانه از محضر مبارک علمای مناطق سلدوز و لاجان و محال کسب فیض می نماید…

از جمله اساتید نامی مرحوم حاج ملا محمد خلیلی : جناب ماموستا ملا سید محمد واژی( روستای هیه از توابع اشنویه) و ماموستا عبدالقادر تجویدی( روستای رحیم خان از توابع محال) و ماموستا علی یونسی(نقده) و ماموستاملا احمدعباسی راد( روستای حلبی-نقده)

 و نهایتا به محضر فقیه زمان نمونه ی تقوا و حیا عالم ربانی جناب ماموستا ملا احمد اسکی بغدادی (ملا احمد گرتکسپیان) در روستای گرتکسپیان –پیرانشهر شرفیاب و از چشمه زلال علوم و معارف و اخلاق و ایمان ایشان بهره ی وافر برده و کتب متداول و مفید مطوّل وجمع الجوامع و فرایض و تشریح الافلاک را نزد آن بزرگوار به اتمام رسانیده و از دستان مبارک ایشان اجازه نامه افتاء وتدریس را دریافت نمود و مزین به کسوت روحانی به دیار پدری سلدوز (قلاتان)بازگشته و غنچه تبسم و ا مید را بر لبان والدین و خواهر و برادران و دوستان شکوفا و سریعاً در محراب قرار گرفته و روستای “لاوین” از توابع پیرانشهر را با وعظ دینی و تدریس علوم اسلامی آباد تر از پیش نموده و ندای الله اکبر را از مأذنه ی مسجد، گوارای وجود مومنین و مسلمانانِ آن دیار می نماید.                          

مرحوم حاج ملا محمد خلیلی علی رغم ارادتی که نسبت  به همه اساتید خود داشتند همواره از ماموستا ملا احمد گرتکسپیان و ماموستا عباسی راد به عنوان تاثیر گذاران اخلاقی و ایمانی و علمی خویش یاد می کردند.                                                                                                            

ایشان در مدت حیات پر برکت خویش در روستاهای لاوین و حمزه آباد و کوییک و دهبکر و شهرستان های نقده و مهاباد امام جماعت بوده اند.                                                                  

آنچه در زندگانی ایمانی و اعتقادی آن بزرگوار بسیار حایز اهمیت است حضور ایشان به عنوان طلبه در دو منطقه مهم و متمایز از نظر فکری و عقیدتی می باشد ؛یکی منطقه لاجان که دارای عالمانی وارسته و متقی  با اندیشه های عقیدتی ملایم و میتوان گفت محدود به کتب خاص عقیدتی و دارای نگرش ویژه نسبت به علوم غیر دینی (علوم پایه و طبیعی) در آن دوران و دیگری منطقه محال با عالمانی شایسته که دارای افکاری نوگرایانه تر بوده وچه بسا در تفهیم و تدریس مبانی عقیدتی هم، به یک منبع خاص عقیدتی اکتفا ننموده و مرزهای عقیدتی آمیخته به عرف آن دوران را  شکسته و ضمن تدریس منابع عقیدتی علمای سلف ، افکار عقیدتی علمای خلف و متاّخر را نیز در حجره های درسی تدریس می نمودند ، آشنایی ماموستا خلیلی با اندیشه های این دو طیف فکری از او شخصیتی صبور با دید کاملا باز ساخته بود؛ به گونه ای که لازمه ارتباط با او نمی طلبید که حتما دارای  باور یا اندیشه ی خاص عقیدتی باشی و این اندیشه ی باز و چند جانبه گرایانه ی او، چنان  سعه ی صدرش را وسیع نموده بود که افراد متفاوت از هرقشری و با هر باوری بسیار راحت با او ارتباط برقرار نموده و از باور و عقاید و اخلاقیاتش بهره می بردند.                                       

آنچه لازم است یادآوری گردد و قطعاً سبب شادی روح آن مرحوم می شود نقش پدر ومادر و برادران و اقوام و فامیل های ایشان است در خصوص فراهم نمودن شرایط تحصیل آن مرحوم، به طوریکه خودشان بارها ضمن ادای احترام نسبت به پدر و مادر از الطاف وبزرگواری های برادرانش کاک فتح الله و کاک احمد یاد نموده و موفقیت های خودش را مدیون آن ها می دانست و هم چنین اقوام و عموزادگان ایشان در روستای رحیم خان که با ورود ماموستا خلیلی به عنوان طلبه به آن روستا جناب میرزا علی که از عموزادگان ماموستا خلیلی و از افراد مؤمن و با نفوذ منطقه بود ایشان را مورد لطف ویژه قرار داده و در منزل شخصی خویش اتاقی را جهت مطالعه و بیتوته نمودن  به ملا محمد تخصیص داده و از هیچ تلاشی در خصوص تحصیل  ایشان دریغ ننموده است .                                                     

لذا شایسته است به عنوان فرزندان مرحوم ماموستا خلیلی از تمامی آن ها نهایت تقدیر و تشکر و امتنان را نموده و برایشان از درگاه ایزد منان طلب اجر وافر می نماییم.                                  

دیگر سخن آنکه :

هرچند ایشان از عده ای از بزرگواران به عنوان بهترین و عزیزترین دوستانش یاد می کردند؛ ولی چنان خوش خلق و انسان دوست بودند که همگان دوستش داشته و وی را عزیز می شمردند…در زمره دوستان و یاران و هم نشینان ایشان ، از هر طیف سنی و فکری و عقیدتی کسانی یافت می شدند.                                                                                                             

یکی از مقاطع مهم زندگی ماموستا خلیلی حضورش در مرکز بزرگ اسلامی مهاباد به عنوان مدیر مدرسه علوم دینی و مسؤل طلاب سنتی در آن مقطع زمانی حساس  از نظر سیاسی می باشد!!

مرحوم حاج ملا محمد خلیلی در این منصب در زمینه خدمت به طلاب و روحانیون منطقه هر آن چه را در توان داشتند،در طبق اخلاص گذاشتند و مدرسه علوم دینی مهاباد را از نظر کمی و کیفی ارتقاء بخشیدند. ماموستا خلیلی به عنوان چهره ای مردمی و مورد احترام نظام در جهت رفع معضلات و مشکلاتی که با توجه به شرایط بسیار حساس سیاسی آن دوران برای برخی از شخصیت ها و خانواده ها و به خصوص روحانیون رخ می داد خیلی جدی گام برمی داشت و به این ترتیب مرهمی می شد بر زخم هایشان که از دیرباز آنان را آزار می داد.                               

عزیمت مرحوم حاج ملا محمد خلیلی به شهرستان بلند آوازه مهاباد نقطه ی عطفی بود در روند زندگی فکری و اجتماعی و سیاسی ایشان به طوری که با ورود به این شهرِ شُهره پرور،مورد اعتماد و محبت علمای نامی مهاباد در آن مقطع زمانی ؛ از جمله ماموستای شهید استاد شهریکندی و ماموستا عزیز تأیید و ماموستا عباسی راد و ماموستا احمد ولزی و…. قرار گرفته ، به گونه ای که همواره از محضر پرفیض این بزرگواران بهره می جست.                                                                                       

لازم می دانم در این قسمت از زندگی نامه  مرحوم حاج ملا محمد خلیلی یادی داشته باشیم از همسر گرامی آن خدابیامرز، که بسیار صبور و متین و با ایمان ، در تمام مراحل زندگی آن بزرگوار تحمل زحمات و سختی های بسیاری نموده و ضمن عهده داری مادری پنج فرزند دوش به دوش ماموستا خلیلی در حوزه مردم داری و دین مداری و دین پروری در شهر و روستا از هیچ کوششی دریغ ننمودند.            

باید پذیرفت گل واژه ی سیاه مرگ را                        روزی که باد خزان به شاخسار عمر وزید

مرحوم حاج ملا محمد خلیلی درمورخ ۶ – ۸ – ۱۳۷۵ شمسی پس از تحمل چند ماه بیماری در شهرستان مهاباد جواب حضرت دوست را لبیکگفت  و جان به جهان آفرین تقدیم نمود.

مجلس ترحیم آن بزگوار همچون حیاتش وسیله ای شد جهت ارشاد و تنبیهات دینی ،کسانی که مدت زمانی را با آن مرحوم دوست ،همکار یا همسایه و یا هم کسوت بودند در مجلس ترحیمش سنگ تمام گذاشته و ضمن یاد از اخلاقیات و منش زندگیش به تبیین مفاهیم دینی پرداختند که به این ترتیب مرگ ماموستا خلیلی هم همچون زندگیش سبب تنویر اذهان نسبت به دین مبارک اسلام شد…

اینجانب به عنوان فرزند مرحوم حاج ملا محمد خلیلی آنچه همواره در یادم باقی خواهد بود از آن مجلس ترحیم:

سخنرانی حماسی(برون گرایانه) جناب ماموستا ملا ابوبکر محمد کریمی که از جمله روحانیون بسیار عزیز و ارزشمند در نظر ماموستا خلیلی بودند ، می باشد ، جناب ماموستا ابوبکر محمدکریمی ضمن ارج نهادن از زحمات و تلاش های دینی ماموستا خلیلی ایشان را مصداق بارز حدیث شریف “المسلم من سلم المسلمون من لسانه و یده”برشمردند.

یادآوری می شود که پس از فوت ماموستا خلیلی پسر ارشد ایشان ماموستا صلاح الدین خلیلی به عنوان امام جماعت مسجد و مدرس در محراب آن مرحوم قرار گرفته و عهده دار امورات دینی آن محلشدند که از درگاه ایزد منان برایشان آرزوی توفیقات روز افزون می نماییم.

تهیه و تنظیم: ادریس خلیلی( فرزند ماموستا خلیلی)  

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا