اصول

معنای حدیث « زن و خانه و اسب شوم هستند»

معني حديث: (لاشؤم إلا في ثلاث)
موضوع فتوی: معنی حدیث: (شومی و نحس تنها در سه چیز است )
سؤال: مفهوم حدیث: (شومی و نحس تنها در سه چیز است ) چیست؟

پاسخ:
أما بعد:
حدیث: «شومی و بدیمنی در سه چیز است» در روایات متعددی وارد شده است که از آن جمله می توان به حدیثی که صحیح بخاری (۲۸۵۸ ) و صحیح مسلم (۲۲۲۵) از طریق زهری از سالم بن عبدالله بن عمر رضي الله عنهم روایت کرده اند اشاره نمود که رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: ( إن كان الشؤم في شيء ففي الدار والمرأة والفرس) یعنی: (اگر قرار باشد شومی و بدیمنی در چیزی باشد در منزل و زن و اسب می باشد )

و همچنین امام بخاری در حدیث (۵۰۹۵) و امام مسلم در حدیث (۲۲۲۶) از طریق مالک بن ابی حکیم از سهل بن سعد نیز این حدیث را روایت کرده اند و اهل علم در شرح و مفهوم حدیث أقوالی را ارائه داده اند که در زیر به آنها می پردازیم:
برخی از اهل علم گفته اند: این حدیث بیانگر آن نیست که موارد فوق ذاتاً و به طور قطع شوم هستند بلکه مضمون و مفهوم حدیث که در قالب خبر آمده است بدین معنی که اگر خداوند شومی و نحس را در چیزی ایجاد می کرد در این سه چیز قرار می داد !

همه می دانیم که این مضمون مستلزم شوم بودن آنها نیست.
گروه دیگری از اهل علم گفته اند: نسبت دادن شومی و بدیمنی به این سه چیز در معنای “مُجاز” است بدین معنی که: شومی و بدیمنی این سه چیز به سبب چیزهایی است که بر آنها عارض می شود نه بخاطر وجودخودشان ؛ در واقع این سه مورد مذکور ذاتا شوم نیستند.

مضمون این حدیث از این قبیل است که گفته شود: خانه ای که در مجاورت همسایه بد قرار دارد ؛شوم است ؛ خود خانه شوم نیست بلکه چون در مجاورت همسایه بد قرار گرفته شوم تلقی می شود و هم چنین گفته شده که زن نازا شوم است و یا اسبی که با آن جهاد نمی شود شوم است  و … لذا شوم بودن آنها در معنای مجازی به کار برده شده است.
و گروهی از علماء می گویند: این حدیث استثنا از حديثي است که در آن شوم دانستن نفی شده است ؛ زیرا در برخی از روایت ها به نقل از ابن عمر رضي الله عنهما و حدیث ابوهریره رضی الله عنه که در صحیح بخاری (۵۷۵۵) و صحیح مسلم (۲۲۲۳) از طریق زهری از عبدالله بن عبدالبر بن عتبة روایت شده است که رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: (لاطيرة و خيرها الفأل) يعنى: (بدیمنی وشوم دانستن چیزی حقیقت ندارد اما بهترین- نوع آن- فال نیک و به فال نیک دانستن آن است مثلا گفته شود  این سخن امیدبخش است.

 و گروه دیگر از اهل علم گفته اند: سه مورد مذکور برای شخصی منحوس و شوم است که در استفاده از آنها بر خداوند توکل نکند اما فردی که در استفاده از آنها صادقانه بر خداوند توکل کند هیچ زیانی از سوی آنها متوجه او نمی شود.
و علمای دیگر گفته اند: نحس این موارد سه گانه مندرج در حدیث؛ عارضی است و از بدیمنی و نحسی که در حدیثی دیگر آمده نفی شده است ؛ زیرا مراد از بدیمنی نفی شده این است که ذات و خود یک چیز را شوم تلقی کنیم اما در بدیمنی عارضی خداوند متعال با مقدر کردن نقص یا امر ناخوشایندی درسه چیز مذکور آنها را برای صاحبش بدیمن می کند و این مفهوم آخر و قول راجح امام مالک رحمه الله است .

و اهل علم در این باره بسیار سخن گفته اند و مفصل تر از همه امام ابن القيم رحمه الله در “مفتاح دار السعادة” صفحه ۲۵۴ به بعد و حافظ ابن حجر در “فتح الباری”(۶۰/۶-۶۳) و ابن عبدالبر در “التمهید” (ج۹ ص۲۷۸ و به بعد)در مفهوم حدیث سخن گفته اند و شرح و توضیحی که در معنای حدیث داده اند خارج از نظراتی که عنوان کردیم نیست لذا از بازگویی آن سر باز می زنیم.

آنچه در میان اقول و نظراتموجود صحیح تر به نظر می رسد این است که: حدیثی که سه مورد مذکور را نحس و شوم معرفی می کند با حدیث دیگری که نحس را به طور کلی منفی می شمارد هیچ تناقض و منافاتی ندارد ؛ بلکه مراد از بدیمنی و نحس وارد شده در حدیث مذکور نقص یا ویژگی ناخوشایندی است که با تقدیر خداوند در آنها حاصل می شود و به معنی آن نیست که خود این اشیاء ذاتا شوم و ناقص و ناخوشایند هستند زیرا همه چیز براساس قضاء و قدر خداوند است لذا اگر اتفاق ناخوشایندی از آن سه چیز مشاهده شد نباید گمان کرد که از خود آنها بوده است .

والله أعلم.
شیخ دکتر/ خالد بن عبدالله المصلح
ترجمه:حامد مشكوة

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

یک نظر

  1. زنها3دسته اند دوشیزه. زن بدون بچه. زن بچه دار. برای همسر گرفتن دوشیزگان مایه خیروبرکت زن بدون بچه نه خیری دارد نه شری اما زن بچه دار جز زیان چیزی ندارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا