یاسر احمدی
دانشجوی دکترای فیزیک-استان کرمانشاه
مسئله‌ی رؤیت هلال ماه به دلیل توام بودن با دو عمل عبادی روزه و حج همواره از اهمیت زیادی برای مسلمانان برخوردار بوده است. همچنین به دلایل مختلفی مسئله‌ی رؤیت هلال ماه و آعاز ماه‌‌های قمری با اختلافات زیادی همراه بوده است. در چند سال اخیر موضوع جدیدی مطرح شده است مبنی بر اینکه آغاز ماه قمری لحظه‌ی تولد ماه در تعریف نجومی آن( مقارنه) و نه مشاهده هلال ماه در نظر گرفته شود. این نظر موافقان و مخالفان خاص خود را دارد که در مطلب حاضر به بررسی آن خواهیم پرداخت.
مقارنه
ماه سیار‌های با قطر حدود ۳۵۰۰ کیلومتر یعنی حدود یک چهارم قطر زمین است که روی یک مدار بیضی شکل به دور زمین در حال گردش است. گرانش( جاذبه‌ی ) ماه باعث به‌وجود آمدن جزر و مد آب‌‌های کره‌ی زمین می‌شود. گرانش کره‌ی ماه همچنین باعث باثبات ماندن محور گردش زمین به‌دور خود می‌شود که در صورت عدم وجود ماه، انحراف محوریِ زمین مرتباً تغییر می‌کرد و این امر باعث آشفته شدن آب‌وهوا و فصل‌‌ها در زمین می‌شد.
جو کره ماه نسبت به جوّ زمین بسیار رقیق و ناچیز است و به این دلیل صدا در جوّ ماه منتقل نمی‌شود و سطح ماه مکانی خاموش و بی‌صداست. فقدان جوّ واقعی به این معنی است که در سطح ماه، مولکول‌‌های هوا نیز وجود ندارند تا نور خورشید را بپراکنند و با این کار در آسمان ماه ایجاد رنگ کنند؛ به این دلیل، آسمان ماه همیشه سیاه است. ماه مثل زمین روز و شب دارد و طول یک شبانه روز آن حدود ۲۷٫۳ روز طول می‌کشد یعنی ۲۷٫۳ روز طول می‌کشد تا ماه یک دور کامل به دور خودش بچرخد. روز ماه آن قدرگرم است که می‌تواند سرب را ذوب کند. پدیدهُ تفاوت مفرط دمای شب با روز( °۱۵۳-) و( °۱۲۳+) درجه سلسیوس نتیجهُ دیگری از نبودن جو در ماه است. سرعت حرکت ماه به دور خودش و به دور زمین به گون‌های است که ما همواره روی ماه را مشاهده می‌کنیم مثل اینکه ماه روبروی زمین قفل شده باشد که اصطلاحا به این پدیده قفل شدگی گرانشی می‌گویند.
هنگامی که ماه در جهت تابش خورشید قرار گیرد، دیده نمی‌شود، زیرا در تابش شدید خورشید محو می‌گردد و علاوه بر این، آن روی ماه که بسوی ماست مورد تابش واقع نمی‌گردد این وضعیت را ماه نو می‌نامیم. اکنون ماه بر روی مدار خود به حرکت ادامه می‌دهد و پس از چند روز به طور محسوسی در سمت چپ و یا در شرق خورشید واقع می‌شود. در این وضعیت قسمت کوچکی از نیمه رو به زمین ماه، تحت تابش نور خورشید قرار می‌گیرد. در این دوران ماه را در اوایل شب بصورت داس باریکی که البته روز به روز بر قطر هلال آن افزوده می‌شود، مشاهده می‌کنیم، زیرا در این وضع ماه بعد از خورشید غروب می‌کند.
تقریباً یک هفته پس از ماه نو، از دید ناظر زمینی، ماه دقیقاً از پهلو مورد تابش نور خورشید واقع می‌شود. در این حالت انسان نیمی از ماه را تاریک و نیم دیگر را روشن می‌یابد؛ این وضعیت یک‌چهارم نخست نامیده می‌شود. دوباره یک هفته بعد، ماه از دید این ناظر، دقیقاً در مقابل خورشید قرار می‌گیرد. در این حالت ماه به صورت قرص کامل نورانی می‌شود، که به آن بدر( یا در اصطلاح عامیانه ماه شب چهاردهم) می‌گویند.
از این حالت به بعد از قطر قسمت نورانی ماه کاسته می‌شود. تقریباً هفت روز پس از بدر، دوباره یک‌چهارم دوم حادث می‌شود. ماه در این حالت از دید ناظر زمینی اکنون در سمت راست یا در غرب خورشید قرار دارد و به عبارت دیگر قبل از طلوع خورشید در آسمان صبحگاهی پدیدار می‌شود، تا بالاخره دوباره به وضعیت ماه نو می‌رسد. همیشه ۵۰ درصد سطح ماه در معرض نور خورشید قرار دارد. میزان ناحیه روشن ماه، به موقعیت ماه نسبت به زمین و خورشید بستگی دارد. چرخه گام‌‌های ماه، هر ۲۹٫۵۳ روز کامل می‌شود.
هنگامی که ماه دقیقا بین خورشید و زمین واقع شود در اصطلاح نجومی ماه متولد می‌شود. البته اگر ماه و خورشید و زمین دقیقا در یک راستا و روی یک خط قرار داشته باشند خورشید گرفتگی اتفاق می‌افتد ولی به دلیل اختلاف زاویه‌ی صفحه‌ی مداری ماه به دور زمین و زمین به دور خورشید این اتفاق بسیار کم روی می‌دهد.
پدیده‌ی مقارنه مثل پدیده‌ی تحویل سال در تمام نقاط زمین همرمان روی می‌دهد و از لحاظ نجومی با دقت بسیار بسیار بالایی قابل محاسبه است. همچنین ماه دارای فاز‌های دیگری نیز می‌باشد که هرکدام به طور جداگانه و با دقت بسبار بالایی قابل محاسبه و پیش بینی هستند از جمله هنگامی که زمین بین ماه و خورشید قرار می‌گیرد که در این حالت ماه کامل می‌گردد و اصطلاحا به آن ماه کامل یا بدر می‌گویند.
اما در این بین هلال ماه نو و رصد آن هم به لحاظ مذهبی برای مسلمانان و هم به لحاظ علمی برای منجمان و ستاره شناسان همواره از اهمیت و زیبایی خاصی برخوردار بوده است. افراد زیادی از منجمان حرف‌های و آماتور هلالهای صبحگاهی و شامگاهی ماه‌‌های قمری را رصد و مطالعه کرده‌اند و شرایط رؤیت هلال ماه نو را بررسی کرده‌اند. هلال ماه همانطور که بیان شد در لحظه‌ی مقارنه قابل روئت نیست براساس مطالعات انجام شده در این زمینه به دلایل مختلفی هلال ماه تشکیل نخواهد نشد تا زاویه جدایی آن با خورشید به حد مشخصی برسد که به آن حد دانژون می‌گویند. آندره دانژون نام دانشمندی است که در سال‌های ۱۹۳۰ در زمینه رؤیت هلال ماه کار‌های ارزند‌های انجام داد و دریافت که حد دانژون ۷ درجه است یعنی تا زمانیکه زاویه‌ی جدایی ماه و خورشید که زاویه بین دو خط واصل خورشید با زمین و ماه با زمین است به هفت درجه نرسد اساسا هلالی تشکیل نمی‌شود که قابل رؤیت باشد یا نباشد. دانژون علت وجود این حداقل زاویه جدایی را اثر سایه کوه‌ها و ارتفاعات واقع در لبه ماه می‌دانست که مانع از تابش اولین پرتو‌های خورشید بر سطح ماه می‌شوند. افراد دیگری پس از دانژون روی حد دانژون و علت آن مطالعه کردند و علت‌‌های دیگری از جمله اثرات ناشی از جو زمین را برای این پدیده برشمردند همچنین افراد دیگری میزان حد دانژون را ۷٫۵ و برخی نیز ۵٫۵ درجه برآورد کرده‌اند اما همگی منجمان اتفاق نظر دارند که ماه در یک دوره‌ی گردش به دور زمین در زمانهای خاصی هرگز و تحت هیچ شرایطی رؤیت نخواهد شد زیرا در زمانهای مقدار جدایی زاویه‌ای ماه از خورشید از حد دانژون یا همان ۷ درجه کمتر می‌شود.
معیارهای رؤیت هلال
امروزه می‌توان کسوف و خسوف را با دقت بسیار بالا برای سال‌های متمادی پیش بینی کرد اما اکثر منجمین قدیم و جدید در این امر هم نظرند که به علت پیچیدگی گردش ماه به دور زمین و سایر مشخصه‌‌های ماه پیش بینی رویت هلال ماه می‌تواند دستخوش حدس و خطا نیز باشد، و یا به عبارت دیگر قرن‌هاست که در مورد رویت هلال ماه تحقیق شده اما هیچ کسی نمی‌تواند ادعا کند که معیارهای موجود خالی ازخطا نیستند و یا معیارهای که در آینده مطرح می‌شوند آن‌ها نیز خالی از اشکال نباشند، واضح است که با مرور زمان و با مطالعه دقیقتر می‌توان به معیارهای دست یافت که درصد خطای آن‌ها کمتر باشد.
منجمان و ستاره شناسان با استفاده از پارامتر‌هایی مشخص و با استفاده از تجربیات عملی در رصد و مشاهده هلال ماه معیار‌هایی را برای پیش بینی مشاهده پذیری هلال ماه در نقاط مختلف زمین به کار می‌گیرند و سپس با استفاده از داده‌‌های عملی و تجربی میزان دقت پیش بینی‌های این معیار‌ها را بررسی می‌کنند و در صدد رفع نواقص و بهبود معیار‌ها بر می‌آیند و معیارهای بهتری را معرفی می‌کنند. در ادامه تعدادی از این پارامتر‌های موثر در رؤیت پذیری هلال ماه را معرفی می‌کنیم.
– ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ: ﻣﺴﻴﺮ ﻭ ﻣﺪﺍﺭ ﻣﺎﻩ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺭﺍ ﻗﻄﻊ ﻣﻲﮐﻨﺪ. ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩر ﺑﻴﻦ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﮐﻪ گفته شد ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ قرار گرفتن ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺎﻩ در بین خورشید و زمین، ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ. ﺩﺭ ﺭﺅﻳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﻳﮏ ﻫﻼﻝ، ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ ﺗﺎ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻏﺮﻭﺏ یا طلوع ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺳﺖ. ﺍﮐﺜﺮ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﻧﺠﻮمی، ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻗﻴﻖ ﺍﻫﻠﻪ ﻣﺎﻩ ﺭا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ.
– ﺳﻦ ﻫﻼﻝ: ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﭙﺮﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻘﺎﺭﻧﻪ، ﺳﻦ ﻫﻼﻝ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ. ﺍﺻﻮﻻﹰ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺳﻦ ﻫﻼﻝ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺷﺪﻩ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﺯﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﻫﻼﻝ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ. ﺍﻣﺎ ﻫﺮ ﻫﻼﻝ ﻧﺎﺯﮐﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪﺳﻦ ﮐﻤﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﻦ ﻫﻼﻝ ﻗﺎﺑﻞ ﺭﺅﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭﺵ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﻁ ﺣﻀﻴﺾ ﻭ ﺍﻭﺝ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺩﺍﺭﺩ. ﺯﻣﺎﻧﻴﮑﻪ ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﮑﻲ ﻧﻘﻄﻪ ﺣﻀﻴﺾ ﻗﺮﺍﺭ، ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﺯ ﮐﻨﺎﺭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺩﻭﺭ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺭﺅﻳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭﺝ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻼل‌ها ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ
ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮ ﺳﻦ، ﺑﻪ ﺳﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﺟﻮﺍﻥ، ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻭ ﭘﻴﺮ ﺩﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﻱ ﮐﺮﺩ. هلالهای ﺟﻮﺍﻥ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ۲۰ ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ هلالهای ﭘﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ۲۷ ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
– ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺯﺍﻭﻳﻪﺍی: ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﻣﺎﻩ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﺭﺃﺱ ﺁﻥ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺭﺍ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺯﺍﻭیه‌ای مکان ﻣﺮﮐﺰﻱ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ. ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ، ﺍﻳﻦ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺻﻔﺮ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ،۱۸۰ ﺩﺭﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ و ﺷﺮﻁ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻼﻝ ﮐﻪ ﺑﻪ حد ﺩﺍﻧﮋوﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳﺖ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺯﺍﻭﻳﻪﺍﻱ ۷ ﺩﺭﺟﻪ ﻣﮑﺎﻥ ﻣﺮﮐﺰﻱ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
– ﻣﮑﺚ ﻫﻼﻝ: ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻏﺮﻭﺏ ﻣﺎﻩ ﻭ ﻏﺮﻭﺏ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﮑﺚ ﻫﻼﻝ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ. ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻼل ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ، ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ، ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻃﻠﻮﻉ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻭ ﻃﻠﻮﻉ ﻣﺎﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻏﻠﺐ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ مکث ﻫﻼﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺎﺭﻳﮏ ﺷﺪﻥ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻥ ﻫﻼﻝ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﮑﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
و عوامل و فاکتور‌های دیگری از جمله اختلاف سمت هلال با خورشید، فاز هلال، ارتفاع هلال، موقعیت ناظر و… که گا‌ها تا ۱۳ یا در یرخی منابع۱۷ عامل ذکر شده‌اند.
ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻱﻫﺎﻱ ﺭﺅﻳﺖﭘﺬﻳﺮﻱ ﺍﺯ ﻳﮏ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮ ﺗﺮﮐﻴﺒﻲ ﺑﺮﺍﻱ رؤیت پذیری ﻫﻼﻝ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﮐﺜﺮ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﻭ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ. ﻣﺜﻼ در معیارهای یالوپ و عوده از پارامتر‌های اختلاف ارتفاع و ضخامت هلال استفاده می‌شود. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺭﺻﺪﺧﺎﻧﻪ آﻓﺮﻳﻘﺎﻱ ﺟﻨﻮﺑﻲ، ﺩﻭ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺳﻤﺖ ﻣﺎﻩ استفاده می‌شود. یا در معیار هندی از مشخصه اختلاف سمت و ارتفاع استفاده شده است.
معیارهای زیادی در زمینه رؤیت هلال ماه به کار گرفته شده‌اند که به مرور زمان اصلاح شده و حای خود را به معیارهای جدیدتر و دقیقتر داده‌اند. یکی از قدیمی‌ترین معیار‌هایی که برای پیش بینی رؤیت هلال ماه به کار رفته مربوط به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش است. این معیار که توسط بابلی ها به کار گرفته شده به نام معیار بابلی‌ها مشهور شده است. بر طبق این معیار هلال ماه پس از غروب خورشید زمانی قابل رویت است که اگر از سن هلال ماه ۲۴ ساعت گذشته باشد و مکث ماه نیز ۴۸ دقیقه باشد هلال ماه قابل رویت است به نظر می‌رسد این معیار در آن دوران که اکثر توده مردم در عرض‌های متوسط زندگی می‌کرده‌اند حرف نپخته‌ای نیست اما باید توجه داشت معیاری مناسب‌تر است که برای اکثر نقاط و در عرض‌های مختلف شمالی و یا جنوبی نیز مصداق داشته باشد که این معیار نمی‌تواند در برگیرنده سایر نقاط باشد. معیارهای دیگری نیز توسط دانشمندان دوره اسلامی از جمله ابوریحان بیرونی به کار گرفته شده‌اند. در سالیان اخیر نیز معیار‌هایی مثل معیار فادرینگهام، معیار یالوپ، معیار عوده، معیار خالد شوکت، معیارهای پروفسور الیاس و… معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند که از جدیدترین آن‌ها می‌توان به معیارهای الیاس و عوده و معیار سید محسن قاضی میر سعید( از منجمین توانای کشور و دارای رکورد جهانی رصد جوانترین سن هلال) نام برد.
با استفاده از این معیار‌ها می‌توان رؤیت پذیری یا عدم رؤیت پذیری هلال ماه را در تمام نقاط زمین و برای هر زمان دلخواهی حتی هزار سال دیگر با دقت خوبی تعیین کرد. اطلاعاتی که با استفاده از محاسبات و به کمک این معیار‌ها بدست می‌آیند می‌توانند به کمک یک نرم افزار به منحنی‌هایی تبدیل شوند که نقاط رؤیت پدیر و رؤیت ناپذیر سطح زمین را از هم جدا می‌کند. این منحنی‌های رؤیت پذیری که LDLنامیده می‌شوند خطوطی منحنی هستند نه خطوطی افقی یا قائم، یعنی برخلاف تصور عمومی که گمان می‌رود تمام نقاط روی یک عرض جغرافیایی یا یک طول جغرافیایی در رؤیت پذیری هلال ماه مثل هم هستند ممکن است وضعیت رؤیت هلال در شهر‌هایی مثل تهران و اصفهان که تقریبا روی یک نصف النهار هم قرار دارند متفاوت باشد. برای یک زمان مشخص، نقاطی از سطح زمین که داخل منحنی رؤیت پذیری هستند هلال ماه را حتما مشاهده خواهند کرد و نقاطی که داخل منحنی رؤیت پذیری قرار ندارند هلال ماه را به هیچ وجه مشاهده نمی‌کنند و نقاطی هم نزدیک خطوط منحنی رؤیت پذیری یا روی آن قرار دارند با درصد احتمال می‌توان وضعیت رؤیت پذیری را مشخص کرد مثلا نرم افزار محاسباتی برای شهری که نزدیک خطوط رؤیت پذیری LDL قرار دارد ممکن است رؤیت ماه را با احتمال ۸۰ درصد محاسبه کند یعنی به احتمال ۸۰ درصد هلال ماه مشاهده خواهد شد. اما برای شهر دیگری که داخل ناحیه رؤیت پذیر قرار دارد احتمال ۱۰۰ درصد و برای شهری که خارج از ناحیه رؤیت پذیر است صفر درصد یا احتمال بسیار کم ۵درصد را محاسبه می‌کند.
سخن پایانی
در پایان اشاره به این نکته ضروری است که علی رغم مشکلاتی که از نظر شرعی و فقهی برای مبنا قرار دادن مقارنه برای شروع ماه قمری وجود دارد حتی اگر این اتفاق نظر و اجماع نیز بین علما به وحود آید( که حصول چنین اتفاق نظری در شرایط کنونی جهان اسلام بعید و دور از دهن می‌نمایاند) باز هم مشکل متفاوت بودن زمان رویت و اختلاف بین مناطق مختلف جهان اسلام در مورد رویت حل نمی‌شود چرا که در یک منطقه مقارنه بعد از نیمه شب است پس روز بعد اول ماه می‌شود و در یک منطقه دیگر مقارنه دقایقی مانده به نیمه شب اتفاق می‌افتد و در نتیجه همان روز اول ماه است و نمی‌توان این یک روز تفاوت و اختلاف را حل کرد.
منابع
۱- کتاب ماه نو، مبانی علمی رویت هلال / امیر حسن زاده، محمد احمدی، یوسف شعبانی( نویسنده) / انتشارات آستان قدس رضوی
۲- ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ رؤﻳﺖ ﻫﻼل و ﺗﻘﻮﻳﻢ ،۱۴ ﺷﻬﺮﻳﻮر۱۳۸۶ / ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻣﺆﺳﺴﺔ ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان/ اﺳﺘﻬﻼل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﺴﻜﻮپ رادﻳﻮﻳﻲ – ﺣﺒﻴﺐ اﻟﻪ ﻋﺼﺎره– داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان
۳- ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ رؤﻳﺖ ﻫﻼل و ﺗﻘﻮﻳﻢ، ۱۴ ﺷﻬﺮﻳﻮر۱۳۸۶/ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻣﺆﺳﺴﺔ ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان/ ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﺪ داﻧﮋون در رؤﻳﺖ ﻫﻼل ﻣﺎه- اﻣﻴﺮ ﺣﺴﻦ زاده – ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻣﺆﺳﺴﺔ ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان
۴- سومین ﻫﻤﺎﻳﺶ رؤﻳﺖ ﻫﻼل و ﺗﻘﻮﻳﻢ، ۱۴ ﺷﻬﺮﻳﻮر۱۳۸۶ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻣﺆﺳﺴﺔ ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان/ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲدر ﺑﺎره ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی رؤﻳﺖ ﭘﺬﻳﺮی و ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻗﻤﺮی – ﻧﻌﻤﺖ اﻟﻪ رﻳﺎضی – ﺑﺨﺶ ﻓﻴﺰﻳﻚ و رﺻﺪﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮونی داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز
۵- پایگاه اینترنتی گروه آماتور رؤیت هلال www.ugcs.ir
منبع: اصلاح ویب
