اصول

هدف اصلی از خلقت و آفرینش ؟

هدف اصلی از آفرینش چیست؟
سؤال:هدف اصلی از آفرینش چیست؟
پاسخ: 
خداوند برکت خویش را بر شما نازل کند بدان که خداوند متعال جن و انسان را برای پرستش خود آفریده و فرموده است: (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ)یعنى: ( ومن جن و انسان را فقط برای این آفریدم که تنها مرا عبادت و پرستش کنند) الذاریات/۵۶ و این پرستش که هدف اصلی خلقت می باشد همان توحید و یگانه دانستن خداوند متعال است که مشتمل بر شناخت خداوند، دوست داشتن خداوند، بازگشت و روی آوردن بسوی خداوند، روی گردانی از غیر او و اجرای دستورات و ترک آنچه که از آن نهی کرده است می باشد و این رسالت همه پیامبران علیهم الصلاه السلام بوده است طوریکه خداوند می فرماید: (وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِی إِلَیْهِ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ)یعنى: ( به هر پیامبری که پیش از شما فرستادیم وحی نمودیم که: تنها معبود بر حق من هستم پس تنها مرا بپرستید)الأنبیاء/٢۵

بنابراین هر اندازه که شناخت عبد از خداوند بیشتر شود به همان اندازه توحید و بندگی و محبت و خشوع او قوی تر می شود؛
شناخت خداوند متعال و توحید او مستلزم سه اصل اساسی است:
۱- شناخت خداوند مبنی بر اینکه او آفریننده و صاحب اختیار و اداره کننده کائنات و روزی دهنده آنها است زیرا خداوند می فرماید: ( أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ ۗ تَبَارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ)یعنى: ( متوجه باشید که آفرینش و فرمانروایی از آن الله است؛ الله که پرودگار جهانیان است ذات بسیار بابرکت می باشد) الأعراف/۵۴

و خداوند می فرماید: (لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا فِیهِنَّ ۚ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ)یعنى: ( فرمانروایی آسمان ها و زمین و محتویات آنها از آن الله است و او بر هر چیز توانا می باشد) المائده/١٢٠

و خداوند می فرماید: (إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّهِ الْمَتِینُ)یعنی: ( بی تردید خداوند روزی دهنده است و او ذاتی توانمند و پایدار است)الذاریات/۵٨

أهل علم این نوع از توحید را توحید “ربوبیت” می نامند و همه مخلوقات به آن اقرار می کنند و منکران آن تنها از روی عناد و سرکشی اقدام به انکار آن می نمایند زیرا خداوند می فرماید: (وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَیْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا َ)یعنی: (و با وجود آنکه به معجزات- روشن موسی-یقین داشتند اما ستمگرانه و سرکشانه آنها را انکار کردند)النمل/١۴
۲- شناخت خداوند متعال مبنی بر اینکه تنها معبود بر حق است و همه عبادت ها باید برای او انجام بگیرد بطوریکه تنها او مورد پرستش قرار می گیرد و تنها برای او سجده می شود و تنها برای او قربانی می شود و تنها برای او نذر داده می شود و تنها او به فریاد خوانده شود و تنها از او مدد خواسته می شود و تنها به شریعت او حکم می شود و تنها دستورات او اجرا می گردد که خداوند متعال همه این موارد را در آیات متعددی از قرآن کریم آورده است که در زیر به آنها می پردازیم:
خداوند می فرماید: (إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ)یعنى: ( تنها تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می طلبیم)الفاتحه/۵

و همچنین می فرماید: (وَقَضَىٰ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ) یعنى: ( و پرودگار شما چنین دستور داده است که تنها الله را بپرستید) الإسراء/٢٣

و همچنین می فرماید: (ٍّ وَلَا یُشْرِکُ فِی حُکْمِهِ أَحَدًا)یعنى: ( و الله هیچ احدی را در حکم خود شریک نمی کند) الکهف/٢۶

و خلاصه آنکه توحید الوهیت اصلی ترین هدف خداوند متعال از فرستادن پیامبران بوده است طوریکه می فرماید: (وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِی إِلَیْهِ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ)یعنى: ( به هر پیامبری که پیش از شما فرستادیم وحی نمودیم که: من تنها معبود بر حق هستم پس تنها مرا بپرستید)الأنبیاء/٢۵ و لازم به توضیح است که اختلاف پیامبران با امت های شان برسر این نوع از توحید بوده است زیرا آنها علاوه بر خداوند مخلوقات دیگری را اعم از پیامبران و صالحان و ملائکه و.. را به فریاد می خواندند.
۳-شناخت نام ها و صفات خداوند متعال ( توحید أسماء و صفات) بدین معنی که نام ها و صفات خداوند را که از طریق قرآن و سنت صحیح پیامبر صلی الله علیه وسلم به ما رسیده است را به همان صورت و بدون تشبیه یا تجسیم یا تحریف یا تعطیل برای خداوند ثابت کنیم زیرا خداوند می فرماید: (لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ ۖ وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ)یعنی: (هیچ چیز شبیه و نظیر الله نیست و او شنوای بینا است)الشوری/۱۱

با دقت به این آیه توجه نمایید و بنگرید که خداوند در ابتدای آن مقرر می کند که هیچ چیز به طور مطلق شبیه الله نیست و پس از آن شنیدن و دیدن را برای خودش ثابت می کند و خود را شنوای بینا معرفی می نماید و ما مفهوم شنیدن و دیدن را می دانیم و از این رو این دو صفت را همانطور که خداوند خبر داده است برای او سبحانه و تعالى قائل می شویم؛ اما کیفیت شنیدن الله سبحانه وتعالى چگونه است؟ آیا شنیدن او مستلزم وجود گوش است؟ در پاسخ می گوییم: وارد این مرحله نمی شویم بلکه همانطور که خداوند متعال خبر داده است می گوییم که او ذاتی شنوا و بینا است و تنها او از کیفیت آن مطلع می باشد و این روش سلف صالح امت بوده است زیرا هنگامی که از امام مالک رحمه الله در مورد قرار گرفتن خداوند بر عرش پرسیده شد فرمود: ” استواء ( قرار گرفتن) واضح و روشن است” زیرا خداوند می فرماید: (الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى) یعنی: ( خداوند بسیاربخشنده بر بالای عرش قرار گرفت)طه/۵ و باتوجه به اینکه خداوند با کلامی با ما سخن گفته است که الفاظ و معانی آن را می دانیم در این صورت قرار گرفتن خداوند بر روی عرش امری واضح و آشکار است و سپس- امام مالک- فرمود: ” کیفیت قرار گرفتن خداوند بر عرش مجهول است” زیرا کیفیت قرار گرفتن بر عرش برای ما بیان نشده است و سپس فرمود: “سؤال کردن از آن بدعت می باشد” زیرا صحابه رضی الله عنهم این آیه را از رسول الله صلی الله علیه وسلم می شنیدند و خود نیز در قرآن تلاوت می کردند اما هرگز کیفیت آن را نپرسیدند بلکه همانطور که خداوند متعال آن را برای خودش ثابت کرده است ثابت می کردند و آن را تشبیه و تجسیم و تحریف و تعطیل نمی نمودند.
زمانی که بنده ای خداوند را بوسیله انواع مذکور توحید بشناسد بسوی او جذب می شود و بندگی و محبت و خشوع او در برابرش مضاعف می گردد و تحقق این امور همان هدف اصلی آفرینش می باشد که خداوند می فرماید: (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ)یعنى: ( ومن جن و انسان را فقط برای این آفریدم که تنها مرا عبادت و پرستش کنند) الذاریات/۵۶ اما در خصوص آفرینش سایر مخلوقات باید گفت که هیچ مخلوقی بدون حکمت آفریده نشده است حتی اگر ما از حکمت آفرینش آنها مطلع نباشیم زیرا خداوند می فرماید: (وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لَاعِبِینَ(١۶)لَوْ أَرَدْنَا أَنْ نَتَّخِذَ لَهْوًا لَاتَّخَذْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا إِنْ کُنَّا فَاعِلِینَ(١٧) بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَیَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ ۚ وَلَکُمُ الْوَیْلُ مِمَّا تَصِفُونَ(١٨))یعنى: ( ما آسمان ها و زمین و همه آنچه که در میان آنها است را بیهوده نیافریده ایم (١۶) اگر می خواستیم یک سرگرمی برای خود برگزینیم قطعا چیزی مناسب خود برمی گزیدیم(۱۷) بلکه حق را بسوی باطل می اندازیم و حق، سر باطل را می شکافد و باطل فورا نابود می شود ؛ (ای کافران) به خاطر توصیفی که می کنید( و جهان هستی را بیهوده و بی هدف تلقی می نمایید) وای بر شما باد(۱۸)) الأنبیاء١۶-١٨

شیخ سعدی رحمه الله در تفسیر خویش ( جلد۵ صفحه٢١٧) در توضیح این آیه می گوید: ( خداوند متعال در این آیه کریمه خبر می دهد که آسمان ها و زمین را بی هدف و بی فایده نیافریده است بلکه آنها را در راستای یک هدف خلق نموده است تا بندگان بامشاهده آنها به این نتیجه برسند که الله تنها آفریننده بزرگ و اداره گر و حکیم و بخشنده و مهربانی است که همه صفات کمال و حمد و ستایش و عزت از آن او می باشد) و خداوند متعال همه کائنات را تحت اختیار و خدمت انسان در آورده و فرموده است: (وَسَخَّرَ لَکُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مِنْهُ ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ)یعنى: ( و همه آنچه که در آسمان ها و زمین است را از جانب خود تحت اختیار شما( انسان ها) در آورده است؛ قطعا در این امر نشانه های بسیار بزرگی برای کسانی که می اندیشند وجود دارد)الجاثیه/١٣ تا با مشاهده آنها قدرت و بزرگی خداوند را درک کنند لذا همه کائنات، جهت محقق شدن هدف مذکور در این آیه کریمه آفریده شده اند که خداوند می فرماید: (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ)یعنى: ( ومن جن و انسان را فقط برای این آفریدم که تنها مرا عبادت و پرستش کنند) الذاریات/۵۶
شیخ دکتر/ خالد بن عبدالله المصلح
ترجمه: حامد مشکوه
١۴٣٧/۴/٢۶ هجری قمری

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا