هزینه کردن زن شاغل از حقوقش در زندگی مشترک

نویسنده: دکتر یوسف قرضاوی

پرسش: آیا زن می تواند از دارایی و درامد خود برای خود حساب پس انداز ویژه ای باز کند؟ یا باید درآمدش را همراه درآمد شوهرش- به صورت مشترک- صرف هزینه های زندگی نماید؟!

پاسخ: واقعیت اسلام این است که در برابر ستم ، جهل و نادانی های گوناگون در باره ی زن – انصاف و عدالت را رعایت نموده و به وی حق و حقوقش را بخشیده است بی اینکه به وی ستمی روا گر دد. برای نمونه: حقوق مالی و در راس آن حق تملک بر دارایی است. مانند: حق تملک بر خانه و ملک و زمین و …و دارایی های منقول. یعنی اسلام بر ای او –ضمانت مالی جداگانه ای- سوای پدر و شوهر نهاده است .

از حقوق زنان حق مالکیت است و اینکه در ملک خود – هر گونه بخواهد- می تواند همانند مرد دخل و تصرف کند و خرید و فروش نماید و ببخشد و صدقه دهد همان گونه که انسان رشید و آزاده انجام می دهد و هیچ مضیقه و تنگنایی درباره ی آن بر زن نخواهد بود. خداوند متعال فرموده:

«لِّلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِّمَّا اکْتَسَبُواْوَلِلنِّسَاء نَصِیبٌ مِّمَّا اکْتَسَبْنَ». سوره نساء/ ۳۲٫ « مردان نصیبی دارند از آنچه فراچنگ می‌آورند و زنان ( هم ) نصیبی دارند از آنچه به دست می‌آورند

بنا براین به اعتقاد من – یوسف قرضاوی – زن حق دارد که حساب بانکی به نام خودش باز کند و درامدش را – خواه از کارش باشد یا از میراثی که به وی رسیده یا بخششی از پدر و مادر و یا دیگری باشد- به آن حساب واریز نماید و شوهرش حق ندارد زن را وادار کند که در آمدش را همراه درآمد خود به صورت مشترک صرف هزینه ی خانواده نماید ؛ زیرا روشن است که نفقه ی خانواده از نظر شرعی وظیفه ی شوهر است.

خداوند متعال فرموده: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ» سور ه نساء/ ۳۴٫«مردان بر زنان سرپرستند ( و در جامعه کوچک خانواده ، حق رهبری دارند و صیانت و رعایت زنان بر عهده ایشان است ) بدان خاطر که خداوند ( برای نظام اجتماع ، مردان را بر زنان در برخی از صفات برتری هائی بخشیده است و ) بعضی را بر بعضی فضیلت داده است ، و نیز بدان خاطر که ( معمولاً مردان رنج می‌کشند و پول به دست می‌آورند و ) از اموال خود ( برای خانواده ) خرج می‌کنند.»

اگر زن به شوهرش در هزینه و مخارج خانه یاری رساند تنها از سر ارجمندی و اخلاق و نیکویی کردن است نه لزوما ناچاری. حتی اگر زن به سبب ارث و میراث یا کسب و کار ثروتمند و غنی باشد. در میان پیشوایان اسلامی به جز امام ابن حزم –کسی زن توانگر را ملزم ننموده که هزینه و نفقه ی شوهر تنگدستش ر ا بپردازد.

از دیدگاه من – قرضاوی – پسندیده است که زن دارا و کارمند در هزینه و مخارج خانه شوهرش را همیاری نماید به ویژه هر گاه شغل و کار وی بیرون از خانه باشد و کارهای خانه –بودن خدمتکار یا پرستار را برای بچه ها یا مخارج افزون بر این به سبب رفت و آمد و پوشاک وی و مانند این ها را بر خانواده وارد نماید.

بیشترین سهم همکاری زن با شوهر در هزینه های خانواده یک سوم است و دو سوم آن بر عهده ی شوهر است. همان گونه که مرد در تقسیم میراث دو سوم ما ترک را به رث می برد باید دو سوم نفقه را هم بپردازد. ما تایید می کنیم که باید برای هر کدام از زن و شوهر حساب ویژه ای باشد که مبادا برخی شوهران در دارایی همسرانشان طمع کنندآ

بر زن واجب است که نسبت به مکر و بی وفایی های روزگار و زمانه و دگرگونی ها و تغییر احوال شوهر با احتیاط و دوراندیشی تعامل کند و نباید شوهر در برابر این حق همسر به خشم آید که خشم و بازداری شوهر از داشتن حساب جداگانه همسر- به سبب و نیت و قصد پلیدی است که در درونش وجود دارد و پیروی از حق از هر چیزی شایسته تر است. اگر نمی پسندیدیم که درآمد زن و شوهر در حسابی مشترک باشد – ناپسندتر می دانیم که زن درآمدش را به حساب شوهرش واریز کند و هر چیزی به نام شوهر و در ملک وی باشد . شوهر حق ندارد دارایی های زن را مطالبه کند زیرا هر انسانی نسبت به دارایی خودش سزاوارتر است.

ما شوهرانی را دیده ایم که همسرانشان کارمند بوده اند و حقوق و کل درامدشان را به نام شوهرانشان واریز می نمودند. متاسفانه پس از گذشت مدتی کوتاه یا دراز مرد نسبت به همسر تغییر رویه می داد و عاشق زن دیگری می شد و با دارای و سرمایه ی همسر نخستش که هم شوهر را از دست داده و هم سرمایه اش را – با زن دیگری ازدواج می نمود. در گذشته مردم در ضرب المثل هایی که می زدند چنین می گفتند: ( المال السایب یعلم السرقه) یعنی: ( دارایی بی قید و بند دزدی را آموزش می دهد) .

/ مترجم: دکتر احمد نعمتی