روزی در خانه پیامبر(ص)
بخش(۶)
رفتار در خانه نشانه بزرگواری صاحب خانه و سنگ محکی است برای صداقت وی ، در خانه، اخلاق بلند و رفتارهای شایسته و اخلاق نیکو مشخص می شود؛ چرا که در منزل و آن سوی دیوارها و در حالی که هیچ کس وی را نمی بیند تعامل پیامبر با برده اش و خدمتکارش و همچنین با همسرانش آن هم از روی اخلاق و رفتار خوش و در نهایت سادگی و بدون هرگونه ریا و تظاهر هنری است که حاکی از ایمان صاحب آن دارد.
آن حضرت اینگونه رفتار می کند گرچه خودش بزرگ خانواده است و دیگر اعضای خانواده همگی زیردستان اویند.
بیایید با همدیگر سفری به خانه رسول خدا محمد داشته باشیم تا با چشمان دلمان ببینیم که اوضاع و احوال پیامبر این امت(ص) با وجود این همه مقام و جایگاهی که دارد در خانه اش چگونه است؟
از یکی ازهمسران رسول خدا عایشه(رض) پرسیدند: رسول خدا در خانه به عنوان عضوی از خانواده چگونه رفتار می کرد؟ پاسخ داد: کان بشرا من البشر؛ یفلی ثوبه و یحلب شاته و یخدم نفسه(۱) انسانی بود مانند سایر انسان ها ، لباسش را خودش پینه می نمود ، گوسفند را می دوشید و خدمات مربوط به شخص خودش را خودش انجام می داد.
یقیناً این نمونه اوج سادگی رسول خدا را می رساند که وظایفش را به گردن دیگران نمی انداخت و البته این ، همکاری و همیاری و همدلی با همسران و اطرافیانش را می رساند در حالی که او بزرگترین آدمی زاد روی کره زمین به شمار می رود!
در این خانه مبارک که نور الهی از آن شروع به تابیدن گرفت شرایطی از فقیری و تنگدستی پیش آمده که آن حضرت در آن چیزی برای سیر نمودن شکم خود و سایر اعضای آن نمی یافت!
نعمان پسر بشیر(رض) در مقام سخن از حال پیامبر(ص) می فرماید: (۲) پیامبرتان را دیده ام در حالی که آن قدر خرمای خشک شده هم نداشت که با آن شکمش را سیر کند!
همچنین عایشه(رض) در باره کمبود یا نبود امکانات مالی در این خانه نبوی می گوید: إنا کنا آل محمد(ص) لنمکث شهراً ما نستوقد بنار إن هو الا التمر و الماءِ(۳) ما خانواده پیامبر(ص) چند ماهی طول می کشید که در خانه امان آتش روشن نمی کردیم و تنها خرما و آب می خوردیم.
هر گاه صدای«حی علی الصلاه حی علی الفلاح» را می شنید فوراً به دنبال آن صدا می شتافت و دنیا را پشت سر می گذاشت.
اسود پسر زید از ام المؤمنین عایشه(رض) سوال نمود: پیامبر خدا(ص) در منزل چه کار می کرد؟ عایشه (رض) فرمود: کان فی مهنه أهله فإذا سمع الاذان خرج)(۴) همسرانش را یاری می نمود تا وقتی که صدای اذان را می شنید و برای نماز به مسجد می رفت.
آن حضرت هیچ گاه نماز فرض را در منزل اداء نمی کرد؛ بلکه همیشهآن را در مسجد اقامه می نمود تا وقتی که مریض شد و در رختخواب افتاد و لرز شدیدی وی را فرا گرفت و رفتن به مسجد برایش سخت بود که مجبور شد در خانه بماند.
پیامبر(ص) با امتش خیلی مهربان و آرام بود و همیشه با ادبیات آرامی آنان را خطاب قرار می داد ؛ ولی نماز جماعت در مسجد را آنقدر مهم می دانست که جهت رفتن مومنان برای نماز جماعت به مسجد جدی تر آنان را دعوت می نمود تا بدین وسیله اهمیت نماز جماعت در مسجد را به آنان تفهیم نموده باشد و برای همین می فرمود : من سمع النداءِ فلم یجب فلا صلاه له الا من عذر))(۶) یعنی هر کسی صدای اذان را شنید و به مسجد نرفت، نمازش پذیرفته نیست مگر اینکه عذر موجهی داشته باشد.
امروز نمازگزاران چرا در مساجد حضور ندارند؟ متاسفانه در منزل پیش همسرانشان به سر می برند و مساجد را کنار گذاشته اند!!! آنها که عذر موجه مریضی و یا ترس و رعبی ندارند!
رفتار واعمال پیامبر(ص) با اطرافیان
از قدیم گفته اند : رفتار و اعمال آدمی کلیدی است برای شناخت درون وی.
ام المؤمنین عایشه(رض) که از هر کسی بهتر و بیشتر پیامبر خدا را می شناخت پس از همه ریزتر توصیف حال پیامبر را می نماید؛ چون او همیشه و در هر حال با پیامبر(ص) بود در هنگام خواب و بیداری ، در مریضی و سلامتی و همچنین در هنگام عصبانیت و ناراحتی و آرامش هم با وی بود.
او در باره شوهرش می فرماید: لم یکن رسول الله(ص) فاحشاً و لا متفحشاً و لا صخاباً فی الاسواق و لا یجزی بالسیئه السیئه و لکن یعفو و یصفح))(۷)
یعنی: پیامبر خدا(ص) بددهن نبود و هرگز به کسی فحش نمی داد و در بازار صدا بلند نمی کرد و فریاد نمی زد و بدی را با بدی جواب نمی داد، بلکه از فرد می گذشت و صبر می نمود و از همه گذشت می کرد.
حسین نوه اش(رض) بعضی از رفتارهای شیرین پدربزرگش را برای ما تعریف می نماید و می گوید: از پدرم سؤال نمودم رفتار که پدربزرگم با دوستانش چگونه بود؟ پدرم جواب داد و گفت: پیامبر(ص) همیشه خوشرو و خوش برخورد بود آرام و با وقار و با متانت، نه بداخلاق بود و نه سنگ دل و نه بد دهن و نه ترش رو بود و نه اهل انتقام گرفتن ، اگر غذایی را دوست نداشت بدون اینکه عیبجویی نموده باشد و بدون سر و صدا آن را نمی خورد و هرگزخوراک را از چشم دیگران نمی انداخت که آنها هم نخورند .
او سه خصلت را از خود کنار گذاشته بود؛ سروصدا و زیاده خواهی و چیزی که به وی مربوط نمی شد.
هرگز به کسی فحش نمی داد و با طعنه و کنایه اسم کسی را نمی برد و هرگز دنبال کمبودهای کسی نبود و سخنی که خیری در آن نبود را به زبان نمی آورد. هر کس که نزد وی صحبت می کرد بدون سر و صدا به سخنانش گوش فرا می داد تا اینکه آن فرد تمام می شد، به سخنان همه با دقت گوش می داد و با دوستانش می خندید و در برابر غریبه ای که با وی سخن می گفت، گذشت می کرد و به اطرافیان می فرمود: اگر کسی با شما کاری داشت همکاریش کنید.
مدح و ستایش – بی جهت – کسی را قبول نمی کرد مگر در برابر کسی که با وی خوبی انجام داده باشد. هرگز سخن کسی را قطع نمی کرد و صبر می کرد تا اینکه او تمام شود نه اینکه وی را وادار به سکوت نماید و یا در برابرش بلند شود.(۸)
همچنین یکی از اخلاق های بزرگ ایشان این بود که دوستانش را در نهایت مهربانی با دین اسلام آشنا نمود و به آنها می فرمود: ((من مات و هو یدعو من دون الله ندا دخل النار))(۹)یعنی: کسی که برای خدا شریک قایل شود و در آن حال بمیرد وارد آتش جهنم می شود.
دقت و تأمل در برابر یکایک رفتارهای پیامبر(ص) و استفاده از آنها به عنوان الگو برای ما لازم و ضروری است چون براستی آن ها مایه خوشبختی برای ماست و
پیامبرویژگی های یک شخصیت مسلمان را به ما معرفی می کند و می فرماید: ((المسلم من مسلم المسلمون من لسانه و یده و …))(۱۰) مسلمان کسی است که مسلمانان از دست و زبانش در امان باشند.
در برابر بندگی و اطاعت از خداوند مژده خوبی به ما داده است و می فرماید: ((بشر المشائین فی الظلم الی المساجد بالنور التام یوم القیامه))(۱۱)
یعنی مژده باد بر کسانی که در تاریکی شب به مساجد می روند آنها در قیامت از نور و روشنایی کافی برخوردار خواهند شد.
مردم را به مبارزه با مشرکان دعوت می کند و می فرماید: ((جاهدوا المشرکین بأموالکم و أنفسکم و ألسنتکم(۱۲) با مشرکان جهاد کنید با مال و جان و زبانتان.
پیامبر بزرگوار، ما را از گناهان زبان برحذر می دارد و می فرماید: ((ان العبد لیتکلم بالکلمه ما یتبین فیها یزول بهانی النار أبعد مما بین المشرق و المغرب))(۱۳) بندگان خدا حرف هایی بر زبان می رانند بدون اینکه از خوبی و بدی آن سخن آگاه باشند و به خاطر همین سخن در آتش جهنم انداخته می شوند از بلندایی به اندازه ما بین مغرب و مشرق.
او اخلاق حسنه را به ما یاد می دهد و می فرماید: ((إنی لم أبعث لعانا و انما بعثت رحمه)) (۱۴)من هرگز کسی را نفرین نخواهم نمود ،بلکه برای رحمت و مهربانی مبعوث شده ام .
همچنین رسول الله به مسلمانان هشدار می دهد که وی فقط یک پیامبراست و بس ؛ پس در یاد و تعریف از وی مبالغه نکنند!
عمر بن خطاب(رض) نقل می کند که پیامبر خدا(ص) به ما فرمود: لا تطرونی کما أطرت النصاری عیسی بن مریم(۱۵) من را از حد خودم بلند پایه تر معرفی ننماید و نسبت به من مبالغه نکنید، همچنان که مسیحیان عیسی پسر مریم را تا حد پرستش بلند نمودند و در مقام وی غلو کردند.
جندب پسرعبدالله میگوید:پنج روز قبل از وفات پیامبر(ص) از وی شنیدم که می فرمود: ….ألا و إن من کان قبلکم کانوا یتخذون قبور انبیائهم و صالحیهم مساجد ألا فلا تتخذوا القبور مساجد إنی أنهاکم عن ذالک)) (۱۶) (۱۷) هوشیار باشید امت های قبل از شما مقابر پیامبران و صالحانشان را به مسجد و عبادت گاه تبدیل می کردند. شماها این گونه نباشید و این اعمال را انجام ندهید، من شما را از این کار برحذر می دارم.
بر این اساس مساجدی که در آن ها قبر یکی از بزرگان وجود دارد مکروه است در آن مکان نماز گزارده شود.
والسلام
توجه : منابع در آرشیو سوزی میحراب موجود می باشد
ترجمه : سه وزه حیدری
