تحقیقی درباره ی حدیث افتراق امت بر ۷۳ گروه یافرقه ناجیه
مفهوم و معنای کلی حدیث چنین است که : بنی اسرائیل به هفتاد و یک فرقه تقسیم شدند که یک فرقه آن نجات یافته و امت من به هفتاد و دو فرقه تقسیم می شوند، که یک فرقه آن از آتش نجات می یابد،از حضرت سوال شد کدام است آن فرقه حضرت: فرمود: جماعت است.
این حدیث را چند راوی به شیوه های مختلف روایت می کنند
۱_ ابی هریره می گوید که پیامبر فرموده است (تفرقت الیهود علی احدی وسبعین فرقه وتفترق أمتی علی ثلاث وسبعین فرقه)روایت ترمذی رقم ۲۶۴۰ابن ابی عاصم فی السنه رقم ۶۶؛۶۷وابن ماجه والحاکم فی المستدرک
وبه روایت ابوداود واحمد آمده (افترقت الیهود علی احدی او اثنتین و سبعین فرقه وتفرقت النصاری علی احدی او اثنتین و سبعین فرقه و تفترق أمتی علی ثلاث وسبعین فرقه
۲_از عوف بن مالک روایت شده که پیامبرفرموده است افترقت الیهودعلی احدی وسبعین فرقه فواحده فی الجنه و سبعون فرقه فی النار و افترقت النصاری علی اثنتین وسبعین فرقه فإحدی وسبعون فی النار و واحده فی الجنه والذی نفس محمد بیده لتفترقن امتی علی ثلاث وسبعین فرقه واحده فی الجنه و اثنتان وسبعون فی النار قیل یا رسول الله من هم؟ قال الجماعه رواه ابن ماجه
۳_ از انس روایت شده که پیامبرفرمود؛ان بنی اسرائیل افترقت علی احدی وسبعین فرقه وان امتی ستفترق علی ثنتین و سبعین فرقه کلها فی النار الا واحده وهی الجماعه . رواه احمد
ودرروایت های دیگرهم آمده به شیوه های دیگر که جمعا ۹ روایت هستند و اگر وقت داشتید می توانید به این کتاب اﻵجری فی کتاب الشریعه محمدبن الحسین اﻵجری دارالکتب العلمیهبیروت (۱/۱۳۱)رقم ۳۰ مراجعه کنید چون دراین چند سطر کوتاه نمی توانم همه را بیان نمایم.
خواننده محترم این چند روایت که به نام گروه رستگاران (الفرقهالناجیه)مشهوراست اگر دراین روایت ها تحقیق کنیم به این نتیجه می رسیم که همه روایت ها ضعیف هستند و در اصل عبارت ها و متن یشان تضاد وجود دارد
؛تازه این حدیث با قرآن کریم هم در تعارض هستند
خداوند در قرآن کریم در چندین آیه مسلمانان را به عنوان بهترین امت نه امتی گوراه و سرگشته ! نام برده و معرفی نموده است ؛ ازجمله آیه ۱۱۰سوره آل عمران «کنتم خیرامه اخرجت للناس شما بهترین امت هستید که برای دعوت مردم ظهور یافته اید.
و در سوره بقره آیه ی۱۴۳چنین آمده است : و کذالک جعلناکم امه وسطا لتکونوا شهداء علی الناس و بدین گونه شما را امتى میانه قرار دادیم، تا بر مردم گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.
این شهادت خداست برای بهترین امت که امت اسلام وامت رسول خدا است.
و درچندین آیه از قرآن می بینیم که از گمراهی و مورد غضب بودن یهود و نصاری سخن می گوید نه مسلمانان ! از جمله غیرالمغضوب علیهم
و در سوره مائده آیه ۶۴ آمده: والقینا بینهم العداوه والبغضاءالی یوم القیامه و دشمنی را تا روز قیامت میانشان یافتیم و ایجاد نمودیم
وعلاوه بر این ها آنچه که مهم است در باره این حدیث بدانیم این است که حدیث مذکور در هیچ یک از صحیحین یعنی بخاری و مسلم نیامده است!
و در بعضی از این روایت ها این جمله نیامده که « کلها فی النارالا واحده» تمام آن گروه ها درآتش هستند جز یک فرقه!
به روایت های ابوهریره دقت کنید که ابو داود و ترمذی و ابن ماجه و ابن حبان و حاکم آن را ذکر کرده اند که در آن خبری از (کلها فی النار الا واحده) نیست
ابو محمد ابن حزم در مورد این حدیث می فرماید :(انها موضوعه غیرموقوفه و لا مرفوعه و کذلک جمیع ما ورد فی ذم القدریه و المرجیئه و الاشعریه فإنها احادیث ضعیفه غیر قویه» این حدیث ساختگی است و همچنین روایت های آمده در نگوهش فرقه های مرجئه و اشعریه نیز ضعیف بوده و از قوت کافی برخوردار نیستند. تازه این روایت ها از نظر اسناد و راویان نیزغیر صحیح می باشند.کتاب الفصل فی الملل والنحل لابن حزم صفحه ۲۹۲
محمدبن ابراهیم وزیر و امام ومجتهد و مشهور به ناصرالسنه درکتاب العواصم والقواصم ص۱۸۶ آورده که این روایت ها را بررسی کرده و درباره حدیث هشتم که حدیث افتراق امت و فرقه ی ناجیه می گوید: فی سنده ناصبی فلم یصح عنه. یعنی در سند آن حدیث یک شخص ناصبی وجود دارد و اخذ روایت از او صحیح نیست. همچنین او از بزرگی امت اسلامی سخن می گوید و تاکید می کند که تکفیر کردن بعضی ازمسلمانان از سوی بعضی دیگر کار زشت و ناپسندی است که باید از آن خودداری کرد! و در این زمینه می گوید؛ (ایاک والاغترار بکلها هالکه الا واحده) فانها فاسد غیر صحیحه القاعده ولا یؤمن ان تکون من دسیسه الملاحده/ هوشیار و آگاه باشید و فریب جمله (کلهاهالکه الاواحده)را نخورید زیرا این روایت صحیح نیست و از لحاظ قواعد حدیث غیرصحیح است وهیج بعید نیست که این دسیسه ملحدان و بدخواهان باشد!
امام شوکانی درتفسیره الفتح القدیرجلد۲ص۵۹می گوید: قلت اما جمله(کلهافی النارالا واحده)فقد ضعفها جماعه من المحدثین بل قال ابن حزم انها موضوعه// عبارت اضافی ( کلها فی النار الا واحده)ازطریق بعضی از محدثین تضعیف شده و حتی ابن حزم می گوید این موضوع و ساختگی است!
اشکال دیگر این حدیث از لحاظ مفهوم اینست که در حدیث مذکور، تفرق و چند دستگی امت اسلامی حتی از تفرق یهود و نصاری بیشتر ذکر شده است! که این امر خلاف سنت و تاریخ می باشد !!
روایت و اشتهار این حدیث ساختگی باعث شه که عده ای آگاهانه از آن سوء استفاده کنند و بر اساس آن حدیث خود را اهل رستگاری و دیگران را اهل جهنم بشمارند و امت اسلامی را از هم پاشیده و پراکنده می پندارند.
این گونه احادیث سبب شده که بعضی از مسلمانان ناآگاه برخی دیگر را مورد طعن و لعن و نفرین قرار دهد و فقط خود را گروه نجات یافته تلقی و بقیه را کافر برشمارد. دشمنان و بدخواهان هم از این فرصت استفاده می کنند و همه طیف های امت را محکوم نموده و از آنجا متفرق و پراکنده اند همگی را مغلوب خود می کنند.
تهیه و ترجمه : عمر امین پور- ساوان سردشت
